Grzybica paznokci - nieestetyczny problem. Jak z nią walczyć?

Grzybica paznokci – na czym polega?

Grzybica (łac. onychomycosis), inaczej onychomikoza, jest jedną z najczęściej występujących chorób atakujących płytkę paznokcia. Szacuje się, że nawet 10% ludzi na świecie zmaga się z tym schorzeniem. Grzybica może rozwinąć się na paznokciach dłoni oraz stóp, choć zdecydowanie częściej diagnozuje się ten drugi typ. Choroba ta dotyka pacjentów różnej płci i w różnym wieku, jednak częstość zachorowań wzrasta wraz z wiekiem, co związane jest ze spowolnieniem wzrostu paznokci i kłopotami z ukrwieniem kończyn.

Grzybica paznokci nie jest uważana przez pacjentów za chorobę, lecz jako defekt kosmetyczny. To zaś sprawia, że rzadko konsultują ten problem z lekarzem. To błąd, ponieważ choroba rozwija się dalej i stanowi zagrożenie nie tylko dla pacjenta, ale również dla jego otoczenia i bliskich.

Skąd się bierze zakażenie grzybicze?

Grzybica rozwija się na skutek zakażenia dermatofitami, grzybami drożdżopodobnymi lub pleśniowymi. Blisko 80% zakażeń wywołanych jest trzema rodzajami dermatofitów: Trichophyton mentagrophytes v. interdigitale, Trichophyton rubrum, Trichophyton tonsurans. W przypadku grzybów drożdżopodobnych zakażenia najczęściej wywołuje Candida albicans oraz inne grzyby z rodzaju Candida (20% - 30% przypadków grzybicy). Zakażenia wywołane przez grzyby pleśniowe zdarzają się rzadko.

Grzybica paznokci to przeważnie konsekwencja nieleczonej lub źle leczonej grzybicy dłoni lub stóp. Chorobą tą można się z łatwością zarazić, a jej leczenie jest czasochłonne i wymaga od pacjenta dużo dyscypliny. Często nieświadomie narażamy się na zakażenie np. nie przestrzegając zasad higieny. Nieraz wystarczy wizyta na siłowni lub basenie, niedokładne osuszenie stóp po kąpieli. Grzybicy paznokci sprzyja także:

• mechaniczne uszkodzenia paznokci,
• noszenie zbyt ciasnego obuwia,
• wybieranie skarpet i butów z syntetycznych, nieprzewiewnych tkanin i materiałów,
• noszenie pożyczonych skarpet lub butów,
• używanie pożyczonych przyborów do pielęgnacji paznokci,
• nadmierne pocenie się dłoni i stóp.

U niektórych osób grzybica bywa powikłaniem choroby lub skutkiem przyjmowania niektórych leków (np. antybiotyki, leki sterydowe i przeciwzapalne). Zdarza się to zwłaszcza osobom z zaburzeniami hormonalnymi i metabolicznymi oraz zmagającymi się z łuszczycą i atopowym zapaleniem skóry.

Różne typy grzybicy paznokci

W dermatologii wyróżnia się kilka typów grzybicy paznokci w oparciu o umiejscowienie zmian chorobowych. Zdarza się, że kilka typów grzybicy występuje jednocześnie na jednej lub kilku płytkach paznokci.

W przebiegu grzybicy podpaznokciowej dalszej i bocznej patogeny dostają  pod płytkę od strony bocznej lub wolnego brzegu paznokcia, powodując rogowacenie płytki oraz zmianę jej barwy na żółto-brunatną. Grzybica podpaznokciowa bliższa atakuje głównie paznokcie dłoni, a zakażenie następuje przy obrąbku naskórkowym. To prowadzi do rogowacenia łożyska i zmleczenia płytki. Choroba nieco inaczej przebiega przy grzybicy powierzchniowej. W tym wypadku grzyby wnikają w płytkę przez jej powierzchnię, ale penetrują ją w niewielkim stopniu. W wyniku zakażenia na paznokciach pojawiają się białe plamy. Występuje również grzybica wewnątrzpłytkowa, w której patogeny atakują płytkę od strony jej wolnego brzegu, powodując nierówności i łuszczenie się paznokcia. Najbardziej zaawansowana jest grzybica całkowita dystroficzna, ponieważ proces chorobowy obejmuje już cały paznokieć. W wyniku choroby paznokcie stają się matowe, żółtawo-brązowe i mocno się kruszą, czemu towarzyszy nasilone rogowacenie podpaznokciowe.

Jak objawia się grzybica paznokci?

Grzybica paznokci często bywa bagatelizowana przez pacjentów. Żółtawy odcień paznokci uznawany jest za przebarwienie po kolorowych lakierach lub efekt uszkodzenia mechanicznego. Jednak przebarwienie to stopniowo rozrasta się na całą powierzchnię płytki paznokcia, czemu towarzyszą białe, żółte lub brązowe plamy. W przebiegu choroby płytka paznokcia ulega pogrubieniu i powiększeniu, matowieje i staje się bardziej łamliwa. Charakterystyczne są nieestetyczne bruzdy i pofałdowania oraz rogowacenie tkanek pod paznokciem. Brak leczenia doprowadzić może do pękania, a nawet oddzielenia się paznokcia od łożyska.

Jak wcześniej wspomniano, grzybica paznokci bardzo często ma swój początek w grzybicy skóry. Może się ona manifestować swędzeniem skóry dłoni lub stóp, łuszczeniem się naskórka lub jego pękaniem, a także występowaniem zaczerwienieni, stanów zapalnych i grudek niewiadomego pochodzenia. Objawy te warto skonsultować z dermatologiem. Niezwykle pomocny może być również podolog.

Sposoby leczenia grzybicy paznokci

Niegdyś leczenie grzybicy paznokci polegało na chirurgicznym usunięciu zainfekowanej płytki. Na szczęście medycyna rozwinęła się w tej kwestii, oferując pacjentom możliwość leczenia farmakologicznego. Rozpoczęcie terapii powinna poprzedzić wizyta u dermatologa, ponieważ leczenie grzybicy na własną rękę rzadko jest efektywne. Lekarz oceni zmiany w wyglądzie zainfekowanych paznokci oraz pobierze jego fragment, by obejrzeć go pod mikroskopem.

Leczenie grzybicy paznokci wymaga czasu i może trwać od trzech miesięcy do nawet roku. W farmakoterapii stosuje się preparaty o działaniu miejscowym (Clotrimazolum, Daktarin, Pirolam, Nizoral, Myconafine 1%, Miconal). Zdarza się, że zachodzi potrzeba podania doustnych leków przeciwgrzybiczych np. flukonazolu lub itrakonazolu.

Jeżeli dermatolog nie widzi przeciwwskazań, leczenie można wspomóc preparatami przeciwgrzybiczymi dostępnymi w aptekach. Dostępne kremy (Tersilat, Lamisilatt 1%), aerozole (Excilor, Steper, Undofen Max Spray, Tersilat) i zasypki do stóp (Daktarin, Mykodermina, Alta Puder, Proftin-G) hamują rozwój grzybicy, a także odżywiają skórę i łagodzą nieprzyjemne objawy choroby – świąd, pieczenie i suchość skóry. Dodatkowo preparaty te działając przyczynowo, neutralizują nieprzyjemny zapach, który towarzyszy zmianom grzybiczym paznokci.

Natomiast przeciwgrzybicze lakiery (Amorolak, Mycosan Grzybica Paznokci, Ciclolack, Pirolam) działają bezpośrednio na płytkę paznokcia. Aby sprawdzić dostępność tych preparatów w aptekach, warto skorzystać z wyszukiwarki KtoMaLek.pl, która umożliwia ich rezerwację. Dzięki temu będziemy mieć pewność, że wybrany produkt będzie na nas czekał w aptece.

Czy grzybicy paznokci można zapobiegać?

Stosowanie maści i aerozoli nie przyniesie oczekiwanego rezultatu, jeśli nie zadbamy o profilaktykę. Jest to istotne zarówno podczas leczenia grzybicy, jak i po jego zakończeniu. Dbałość o higienę dłoni i stóp jest niezwykle istotna, ponieważ znacząco zapobiega nawrotom choroby. Nie należy zatem korzystać z pożyczonych skarpet, rękawiczek, czy obuwia, ręczników i przyborów do paznokci, ani pożyczać swoich innym osobom. W miejscach użyteczności publicznej (basen, sauna, siłownia) zawsze należy nosić klapki.

Jeżeli problem grzybicy nawraca, należy pozbyć się starych butów, w których chodziliśmy już w trakcie choroby. W przeciwnym razie obuwie trzeba zdezynfekować stosując np. roztwór formaliny. Osoby korzystające z usług manicure i pedicure powinny zwracać uwagę na higienę w salonie i to, czy przybory stosowane w trakcie zabiegów są dezynfekowane i sterylizowane.

Bibliografia

1. B. Gradowicz, "Grzybica paznokci. Czynniki ryzyka, profilaktyka, metody leczenia i pielęgnacji". Dostępne na: https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/11/ke2019.5-4.pdf
2. A. Piejko, "Nowoczesne metody leczenia grzybicy paznokci", Akademia Paznokcia. 2015, vol. 52(2): 65. 3.
3. Lek. med. A. Malinowska, Prof. dr hab. med. R. Nowicki, "Grzybica paznokci – terapia musi być konsekwentna", Dermatologia po dyplomie 2014 (06). Dotępne na: https://podyplomie.pl/dermatologia/17410,grzybica-paznokci-terapia-musi-byc-konsekwentna
4. J. Szepietowski, A. Franczuk, "Grzybica stóp", Borgis - Medycyna Rodzinna 3-4/2001, s. 173-176.

Autor