Preparaty na gojenie się ran

Zarówno drobne, jak i większe skaleczenia i rany są wpisane w codzienność naszą i naszych bliskich. Ich leczenie zazwyczaj nie jest problematyczne, o ile zastosujemy najważniejsze zasady postępowania z raną. Warto znać także pewne sposoby na szybsze gojenie się ran oraz wiedzieć, jak nie dopuścić do zakażenia rany.

Czym jest rana?

Według definicji, raną jest nazywane każde przerwanie ciągłości skóry. Może dotyczyć ona naskórka i/lub kilku pierwszych warstw skóry albo sięgać o wiele głębiej do tkanek takich jak mięśnie, naczynia krwionośne, ścięgna czy kości. Od głębokości rany uzależniony jest w dużej mierze czas jej leczenia.

Rodzaje ran

Rany są podzielone na różne rodzaje według określonych kryteriów, np. rodzaju czynnika uszkadzającego, głębokości, ryzyka zakażenia, czasu gojenia się itp. Do ran powstałych w wyniku uszkodzenia mechanicznego należą rany cięte, kłute, szarpane, kąsane, postrzałowe, rąbane, miażdżone, płatowe itp. Wyróżniamy także rany termiczne (odmrożenia, oparzenia) oraz chemiczne.

Ze względu na głębokość i rozległość rany dzieli się na otarcia i zadrapania, które dotyczą tylko naskórka i wierzchniej warstwy skóry oraz na rany powierzchowne, głębokie i drążące. W zależności od szybkości gojenia się rany istnieją rany ostre, które goją się w przeciągu 7-10 dni oraz rany przewlekłe, których leczenie może trwać nawet kilka miesięcy i zazwyczaj są związane ze współistniejącymi chorobami, np. stopa cukrzycowa, owrzodzenia czy oparzenia.

Fazy gojenia się rany

Niezależnie od rodzaju rany i przyczyny jej powstawania, każda z nich przechodzi przez te same etapy gojenia się. W przypadku małych, niepowikłanych ran dochodzi do szybkiego zatamowania krwawienia i zasklepienia się rany - mówi się wtedy o tzw. rychłozroście. Rany wymagające leczenia operacyjnego, zainfekowane i obszerne ulegają wtórnozrostowi, który jest procesem dłuższym, przebiegającym z tworzeniem się ziarniny.

W czasie gojenia się rany można wyróżnić wzajemnie przenikające się fazy:

• Faza wysiękowa – miejscowy stan zapalny i napływ do rany komórek krwinek białych;
• Faza oczyszczania – makrofagi ograniczają stan zapalny;
• Faza właściwego gojenia – obkurczanie się rany, produkcja kolagenu i ziarninowanie;
• Faza bliznowacenia – uporządkowanie blizny, może trwać do kilku miesięcy.

Objawy towarzyszące zranieniom

Powstanie rany powoduje miejscowe zaczerwienienie, wzrost temperatury i ból, które są naturalnymi objawami i świadczą o stanie zapalnym. Jeśli w ciągu kilku dni nie ustępują lub nasilają się, prawdopodobnie doszło do zakażenia rany.

Objawy zakażonej rany

Nieprawidłowe oczyszczenie i opatrzenie rany to najczęstsze przyczyny jej zakażenia. Na rozwój infekcji ma także wpływ rodzaj rany - szarpane, gryzione czy tłuczone o nieregularnych brzegach są bardziej podatne na rozwój bakterii i martwicy. Rozpoznanie początku rozwoju zakażenia jest istotne, by nie dopuścić do posocznicy i infekcji ogólnoustrojowej.

Do objawów zakażonej rany należą:

• zaczerwienienie,
• pulsowanie,
• pieczenie, obrzęk i ból wokół rany,
• gorączka, złe samopoczucie, osłabienie,
• ropna wydzielina,która może mieć nieprzyjemny zapach.

Co robić, gdy się zranimy? Etapy postępowania z raną

Czynności, które wykonamy tuż po pojawieniu się rany mają duży wpływ na to, czy rana będzie się dobrze i sprawnie goić i czy nie dojdzie do jej zakażenia. Podstawowa higiena składa się z kilku kroków:

• Przemycie (przepłukanie) rany – czyli usunięcie z powierzchni rany bakterii i ciał obcych - w tym celu najlepiej użyć roztworu soli fizjologicznej lub czystą, zimną wodę. Nie zaleca się przemywania rany alkoholem lub jodyną, gdyż grozi to przesuszeniem skóry. W konsekwencji rana zostanie niepotrzebnie podrażniona i paradoksalnie stanie się łatwym celem dla drobnoustrojów. Opóźniony zostanie proces regeneracji naskórka i rana będzie goić się wolniej. Obmywanie ran ma kluczowe znaczenie w pierwszym etapie gojenia się ran.
• Dezynfekcja – za pomocą środka antyseptycznego zawierającego oktenidynę. Preparaty “starszej” generacji nie są obecnie zalecane ze względu na tendencje do przesuszania rany, niszczenie nowo powstałych tkanek czy niewrażliwość (oporność) bakterii na dawniej stosowane preparaty.
• Opatrzenie rany – założenie jałowego opatrunku, np. kompresu, plastra lub opatrunku hydrożelowego. Dobieramy go w zalezności do stanu rany, jej wielkości, wysięku, możliwości zakażenia itp. Zmiana opatrunku powinna następować zazwyczaj po upływie doby.

Jak przyspieszyć gojenie się rany?

Proste, niepowikłane rany u zdrowych osób goją się szybko i sprawnie, jeśli są odpowiednio pielęgnowane i utrzymane w czystości według wyżej opisanych kroków. Nie należy dopuszczać do przesuszenia rany - najkorzystniejsze jest utrzymywanie wilgotnego środowiska. Kluczowe także jest odpowiednio częste zmienianie opatrunku, odkażanie rany i zabezpieczenie jej przed ponownym zabrudzeniem lub uszkodzeniem. Ważne jest także, by zapewnić dostęp tlenu do rany.

Wpływ diety na gojenie się ran

Odpowiednia dieta ma ogromne znaczenie szczególnie w czasie leczenia ran przewlekłych, rozległych czy zakażonych. Warto zwrócić uwagę na zawartość witaminy A, C i E, cynku, selenu, białka i argininy w posiłkach. Składniki te mają duże znaczenie w prawidłowym działaniu układu odpornościowego i produkcji białych krwinek. Witamina C jest niezbędna do wytwarzania kolagenu, witamina E posiada właściwości usuwania wolnych rodników, które są obecne w ranie. Arginina wpływa na rozszerzenie naczyń krwionośnych, co ułatwia napływ tlenu i składników odżywczych do miejsca zranienia.

Preparaty przyspieszające gojenie się rany

Obecnie możemy spotkać mnóstwo preparatów wspomagających gojenie się ran. Problemów może przysparzać wybór odpowiedniego środka. Nie należy stosować wszystkich jednocześnie, lepiej skupić się na wyborze tego odpowiedniego, w zależności od etapu gojenia się rany.

Dostępność wymienionych poniżej preparatów w aptekach w Twojej okolicy sprawdzisz bez wychodzenia z domu na portalu KtoMaLek.pl.

Do najczęściej wybieranych preparatów na gojenie się ran należą:

• maści na rany – z antybiotykami. Sprawdzają się na niewielkie otarcia, zadrapania czy przecięcia. Nie należy stosować ich przewlekle, na trudno gojące się rany;
• opatrunek w sprayu - zamiast tradycyjnego plastra na drobne skaleczenia. Nie mają właściwości tamujących krwawienie;
• żele na rany – tworzą odpowiednie, wilgotne środowisko. W zależności od składu mogą wspomagać oczyszczanie rany, działać przeciwzapalnie i regenerująco. Niektóre nadają się do leczenia owrzodzeń, odleżyn i ran głębokich;
• preparaty ze srebrem koloidalnym – o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczych, mogą być stosowane w leczeniu ran trudno gojących się, sączących na owrzodzenia i odleżyny oraz stopę cukrzycową;
• maści i kremy nawilżające – np. z alantoiną, dekspantenolem mają za zadanie odpowiednie zmiękczenie i nawilżenie, można je stosować w ostatnich etapach gojenia się ran oraz w celu zmiękczenia strupa;
• opatrunki specjalistyczne – obecnie producenci oferują bardzo szeroki wachlarz opatrunków aktywnych, które świetnie sprawdzają się w leczeniu trudno gojących się ran. Należą do nich opatrunki hydrożelowe, hydrokoloidowe, z dodatkiem jonów srebra dla ran zakażonych, alginianowe, z chlorheksydyną, piankowe i wiele innych. Nie istnieje jeden uniwersalny opatrunek na wszystkie rany, dobiera się je w zależności od ilości wysięku, obecności zakażenia, głębokości itp. Nie przylegają do rany, zapewniają odpowiednią wilgotność - pochłaniają nadmiar wysięku lub nawilżają ranę, zwalczają zakażenie, redukują ból i poprawiają komfort pacjenta. Opatrunki te zmienia się tak często jak to konieczne, lecz tak rzadko jak to możliwe.