Kwas borowy (borny) - jakie ma zastosowania?

Kwas borowy - co to jest?

Kwas borny jest słabym, nieorganicznym kwasem o wzorze sumarycznym H₃BO₃. W stanie czystym jest on bezzapachową i bezbarwną substancją, tworzącą przezroczyste kryształy lub białe granulki, czy też proszek. Kwas borowy jest rozpuszczalny w wodzie.

Sól kwasu borowego

W lecznictwie głównie stosowaną solą kwasu borowego jest tetraboran sodu (Na₂B₄O₇) zwany również boraksem. Sól ta jest dobrze rozpuszczalna w wodzie. Występuje w postaci kryształków lub proszku.
W internecie możemy również znaleźć preparaty zawierające w swoim składzie organiczną sól boru, a mianowicie boroglukonian wapnia. Na uwagę zasługuje jednak fakt, że preparaty ją zawierające są przebadane jedynie w przypadku zbyt niskiego poziomu wapnia (hipokalcemii) u bydła.

Kwas borowy - działanie

Kwas borny wykazuje działanie odkażające, a także ściągające i wysuszające. Co więcej, ułatwia on ziarninowanie komórek. 

W przypadku nieuszkodzonej skóry, kwas borny wchłania się w niewielkim stopniu, a po wchłonięciu wykazuje toksyczne działanie ogólnoustrojowe. Toksyczność zależna jest od ilości kwasu, która uległa wchłonięciu, a także ilości już wcześniej skumulowanej w organizmie.

Kwas borowy - zastosowanie

Ze względu na swoje działanie preparaty z kwasem bornym mogą być stosowane jedynie zewnętrznie! Zastosowanie kwasu bornego w głównej mierze jest uzależnione od postaci preparatu, po który sięgniemy. 

Kwas borny - zastosowanie na skórę

W przypadku stosowania kwasu borowego na skórę, mamy do wyboru dwa preparaty: roztwór kwasu oraz maść z kwasem bornym.

• 3% roztwór kwasu bornego - jest on wskazany do stosowania w przypadku stanów zapalnych skóry, oparzeniach, stłuczeniach, powierzchownych uszkodzeniach naskórka oraz w stanach zapalnych zewnętrznych narządów moczowo-płciowych. Wówczas możemy stosować go w postaci przymoczek, okładów czy płukań od 2 do 3 razy dziennie. Warto jednak pamiętać, że roztworu kwasu borowego nie stosujemy przewlekle. 
• Maści z kwasem bornym - jest ona wskazana w przypadku stanów zapalnych skóry, niewielkich oparzeń czy też niewielkich uszkodzeń naskórka. Tego typu preparaty stosuje się do 2 razy dziennie. Kwas borny w postaci maści nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 12. roku życia. 

W preparatach na skórę kwas borny możemy również znaleźć w charakterze substancji pomocniczej, np w sprayu na ukąszenia owadów (Allertec ukąszenia) czy płynu do przemywań skóry o działaniu przeciwtrądzikowym (Afronis).

Kwas borny do butów

Kwas borny, ze względu na swoje właściwości przeciwgrzybicze, wysuszające i ściągające, może być z powodzeniem stosowany w postaci zasypki do stóp i obuwia. Zasypki do stóp stosujemy na umytą i osuszoną skórę stóp, w zależności od potrzeb jeden lub dwa razy na dobę. Pamiętajmy jednak, że tego rodzaju terapia nie może trwać dłużej niż 7 dni.

Kwas borny - infekcje intymne

W obrocie możemy również znaleźć preparaty z kwasem borowym w postaci globulek dopochwowych, rekomendowanych w przypadku infekcji intymnych (Albivag).

Kwas borowy w proszku

Na rynku istnieje także czysty kwas borny. Stosowanie go w celach leczniczych nie jest jednak zalecane ze względu na fakt, że taka forma jest zbyt skoncentrowana!

Kwas borowy na grzybicę paznokci

Przeciwgrzybicze właściwości kwasu bornego bywają również wykorzystywane w leczeniu grzybicy paznokci oraz wałów okołopaznokciowych.

Kwas borny - działania niepożądane

Niestety, jak w przypadku każdej substancji, stosowanie kwasu bornego może doprowadzić do pojawienia się działań niepożądanych. Ich wystąpienie jest wynikiem wchłaniania kwasu bornego do krążenia ogólnego. Do efektów ubocznych stosowania kwasu borowego zalicza się:

• wymioty,
• brak łaknienia,
• biegunki,
• krew w stolcu,
• uszkodzenie wątroby i nerek,
• niewydolność krążenia,
• łysienie.

Istnieją również opisy zgonów po stosowaniu kwasu bornego u niemowląt i noworodków.

Dostępność wymienionych preparatów w aptece w Twojej okolicy możesz w łatwy sposób sprawdzić z wykorzystaniem portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia:

1. European Food Safety Authority (2013). Scientific Opinion on the re-evaluation of boric acid (E 284) and sodium tetraborate (borax) (E 285) as food additives. EFSA Journal, 11(10):3407. Dostępne na: https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/3407. DOI: https://doi.org/10.2903/j.efsa.2013.3407.
2. Constable, P. (2003). Fluid and electrolyte therapy in ruminants. Vet Clin North Am Food Anim Pract, Nov. 19(3), s. 557-97. DOI: 10.1016/s0749-0720(03)00054-9.
3. Kwas Borowy (opis profesjonalny). Baza leków. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=1049. (Dostęp: sierpień 2022).

Autor