Jak niedobór melatoniny wpływa na Twój sen?

Melatonina – co to takiego?

Melatonina jest hormonem produkowanym głównie przez szyszynkę (niewielki gruczoł zlokalizowany w mózgu), ale nie tylko. Jej niewielkie ilości mogą być wytwarzane również przez siatkówkę i soczewkę oka, komórki krwi oraz nabłonek jelit. Wydzielanie melatoniny regulowane jest poprzez cykl światło-ciemność. Za dnia jej stężenie w organizmie jest dosyć niskie, jednak znacząco wzrasta, osiągając wartość maksymalną w godzinach 24. - 3. nad ranem.

Choć melatoninę wiąże się głównie z cyklem dobowym i snem, pełni ona kilka innych funkcji w naszym organizmie. Wyniki badań wskazują, że melatonina jest jednym z czynników regulujących odpowiedź układu immunologicznego. Co więcej, melatonina wykazuje pewne właściwości antykosydacyjne. Powstało sporo badań, które potwierdzają, że jest ona wyjątkowo skuteczna w neutralizowaniu niektórych wolnych rodników. Wreszcie istnieje pewien związek między produkcją melatoniny a procesem starzenia się. Jej niedobory mogą mieć wpływ na pogorszenie jakości snu i zaburzenia pracy układu immunologicznego¹. Dlaczego tak się dzieje? Z wiekiem, gdy organizm się starzeje, w tym szyszynka, zmniejsza się ilość uwalnianej do organizmu melatoniny. To właśnie dlatego osoby starsze cierpią na problemy ze snem - zasypiają w ciągu dnia lub budzą się bardzo wcześnie.

Co ciekawe, niemowlęta nie posiadają wykształconego rytmu dobowego, a ich organizm niemal w ogóle nie produkuje melatoniny. Rytm dobowy u dzieci wykształca się dopiero około 6. miesiąca życia.

Melatonina a zaburzenia snu

Najlepiej poznaną funkcja melatoniny jest jej wpływ na nasz rytm biologiczny oraz jakość naszego snu. Gdy jej stężenie utrzymuje się na prawidłowym poziomie i dbamy o higienę snu, nie powinniśmy mieć problemów ze snem. Jednak już około 40. roku życia mogą pojawić się pierwsze zaburzenia, ponieważ produkcja melatoniny przez szyszynkę spada. W efekcie w ciągu dnia jesteśmy ospali i przemęczeni, mamy problemy z koncentracją, czujemy się rozbici. Z badań wynika, że aż 40-70% osób starszych zmaga się z przewlekłymi zaburzeniami snu². To groźne zjawisko, gdyż przyczyniać się może do rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, zaburzeń pracy układu hormonalnego oraz immunologicznego. Niedobory melatoniny wpływają też na nasze zdrowie psychiczne.

Objawy niedoboru melatoniny

Jeżeli od pewnego czasu borykamy się z problemem bezsenności i zaburzeniami snu, możemy przypuszczać, że przyczyną tych objawów są niedobory melatoniny. Jednak kłopoty ze snem to tylko część symptomów, które powinny obudzić naszą czujność. Z czasem mogą pojawić się:

• pogorszenie kondycji fizycznej,
• uczucie wyczerpania fizycznego,
• stany nerwicowe,
• nasilenie objawów współistniejących chorób.

Brak snu może być zgubny dla naszego zdrowia. Nie warto ratować się kawą lub napojami energetycznymi, ponieważ działają one tylko doraźnie i nie rozwiązują, a wręcz pogłębiają nasz problem. Aby prawidłowo zdiagnozować nasze dolegliwości należy zwrócić się o pomoc do lekarza, który zleci m.in. oznaczenie stężenia melatoniny.

Kiedy stosuje się melatoninę?

Melatonina dostępna w aptekach jest lekiem dostępnym bez recepty (Melatonina LEK-AM), który jest naturalnym substytutem dla melatoniny produkowanej przez nasz organizm. Stanowi alternatywę dla leków nasennych, ponieważ nie wpływa na strukturę snu, dzięki czemu jest on zbliżony do tego naturalnego. Stosuje się ją, aby przywrócić równowagę cyklu dobowego. Co ważne, nie uzależnia i można ją stosować przez dłuższy czas. Ale chociaż dostępna jest bez recepty, kurację melatoniną należy skonsultować z lekarzem. Ustali on, czy rzeczywiście potrzebujemy dodatkowej suplementacji melatoniną oraz ustali jej ewentualne dawkowanie.

Dawkowanie melatoniny uzależnione jest od rodzaju dolegliwości. W przypadku zaburzeń snu dawka wynosi od 0,5 mg do 3 mg na godzinę przed snem. U osób, które przekraczają strefy czasowe i dopada je tzw. jet lag podaje się 5 mg. Melatonina korzystnie działa także na osoby pracujące w systemie zmianowym. W takich wypadkach zaleca się dawkę od 1 mg do 3 mg przed snem po nocnej zmianie. Ponadto wspomagająco w zaburzeniach rytmu dobowego u niewidomych zaleca się 1 – 6 mg przed snem ok. godziny 21.00–22.00.

W aptekach dostępne są również suplementy diety na bazie melatoniny (Dicosen, NervoCalm Sen, ProSen Duo, Melatonina fast, Forsen Forte + Melatonina, Tonaxinum Melatonina).

Melatonina – czy są przeciwwskazania?

Melatonina to substancja, która jest dobrze tolerowana przez organizm. Jednak, jak każdy lek, może wywoływać pewne działania niepożądane. Zdarzają się przypadki koszmarów sennych, a także senności w ciągu dnia, bólów głowy, spadku temperatury ciała. Niektóre osoby przy stosowaniu melatoniny czują się zmęczone i osłabione. Zdarza się, że stosowanie melatoniny wywołuje wysypkę, pokrzywkę lub świąd na skórze.

Melatoniny nie należy stosować u kobiet w ciąży oraz w okresie karmienia piersią. Leku nie powinno się również przyjmować po spożyciu alkoholu. Konsultacji przed przyjmowaniem melatoniny wymagają m.in.: zaburzenia czynności wątroby lub nerek, padaczka, depresja, zaburzenia układu immunologicznego, problemy hormonalne, a także przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych.

<sub>1. M. Karasek, Znaczenie Kliniczne melatoniny, Postępy Nauk Medycznych 10/2007, http://www.czytelniamedyczna.pl/2770,znaczenie-kliniczne-melatoniny.html 
2. M. Krasek, Hormony młodości?, Endokrynologia Polska, Tom 58, Numer 2/2007</sub>