Anoreksja - przyczyny i sposoby leczenia

Wstręt do jedzenia, a początki anoreksji

Anoreksja to zaburzenie psychiczne, określane inaczej jako jadłowstręt psychiczny. Polega na obsesyjnym dążeniu do redukcji masy, któremu towarzyszy lęk przed przytyciem, a także świadome głodzenie się. Anoreksja związana jest z obniżeniem wagi o co najmniej 15% poniżej normy określonej dla danego wieku i wzrostu (wskaźnik BMI poniżej 17.5-18 jest interpretowany jako anoreksja). Znacznie częściej dotyka kobiet, jednak coraz częściej na konsultacje psychiatryczne związane z tym problemem zgłaszają się mężczyźni. Początek anoreksji obserwowany jest zazwyczaj w okresie pokwitania, w wieku 14-18 lat. 

Wyróżnia się dwa typy anoreksji. Jednym z nich jest typ restrykcyjny, w którym pacjent, aby zmniejszyć masę ciała, stosuje się do rygorystycznych zasad: nie je, nadmiernie ćwiczy i wymiotuje. Drugim typem jest typ bulimiczny, w którym przez większość czasu pacjent ogranicza spożywanie pokarmów, ale dopadają go także okresy objadania się, a wymiotami czy przyjmowaniem środków przeczyszczających próbuje zniwelować skutki obżarstwa. 

Anoreksja jest bardzo złożonym problemem, a na jej wystąpienie może wpłynąć naprawdę wiele czynników, zarówno biologicznych (predyspozycje genetyczne), jak i psychospołecznych (zaburzenia osobowości, wpływ środowiska). Traumatyczne przeżycia, trudne relacje z rodziną, izolacja od rodziny - tego typu sytuacje także mogą stymulować wywołanie choroby. Bardzo silny i bardzo negatywny wpływ na pacjentów ma także dzisiejsza moda i wszechobecne promowanie chudości w mediach.

Jakie są objawy anoreksji?

Najbardziej widocznym objawem anoreksji jest oczywiście zbyt niska waga ciała. Pacjent cierpiący na anoreksję podejmuje ciągłe starania o zmniejszenie swojej wagi, korzystając w tym celu z różnych środków: restrykcyjnych diet, głodówki, nadmiernego wysiłku fizycznego czy środków chemicznych obniżających apetyt. Co więcej, osiągana waga nigdy nie jest dla niego satysfakcjonującai. Istotnym problemem są zaburzenia postrzegania własnego ciała - pacjent cały czas zauważa na swoim ciele “grube” miejsca.

Jednak nie tylko spadek masy ciała jest problemem. U osoby cierpiącej na anoreksję pojawiają się także zaburzenia somatyczne, metaboliczne czy neuroendokrynologiczne. Zauważalne są nieprawidłowe poziomy hormonów tarczycy, hormonu wzrostu czy insuliny we krwi. Wskutek niedoboru przyjmowanych wartości odżywczych organizm ulega wyniszczeniu, co objawia się zanikami mięśni, suchą i łuszczącą się skórą, wypadaniem włosów, bladością i obrzękami. U kobiet może dojść do zatrzymania miesiączki, a mężczyźni mogą doświadczać problemów z libido i osiągnięciem erekcji. Pacjenci z anoreksją mogą zauważać u siebie spadek ciśnienia tętniczego, wolniejszy rytm serca, a nawet zaburzenia rytmu serca. Często spotykane są także omdlenia i bóle głowy. Problemy z jedzeniem mogą wywoływać stany zapalne żołądka, a częste wymioty - próchnicę zębów. Osoby cierpiące na anoreksję odczuwają silny lęk przed przytyciem. Bardzo często doświadczają także stanów depresyjnych, napięcia, zaburzeń snu oraz wielu innych objawów.  

Leczenie anoreksji

W przypadku anoreksji najważniejsza jest odpowiednia opieka medyczna. Jest to schorzenie psychiczne, więc bez profesjonalnej opieki lekarskiej nie jesteśmy w stanie pomóc choremu. Ponieważ nieleczona anoreksja prowadzi do całkowitego wyniszczenia organizmu, trzeba jak najszybciej rozpocząć leczenie. Nieleczona choroba może nawet doprowadzić do śmierci pacjenta. Idealnie byłoby jak najwcześniej zauważyć objawy choroby, jednak nie jest to łatwe, a sam pacjent często nie zauważa, że wpada w sidła choroby. Sukcesy w redukcji wagi motywują go do dalszego działania i stawiania sobie kolejnego celu - jeszcze niższej wagi. W pewnym momencie odżywianie staje się jego obsesją. W momencie, gdy rodzina zauważa objawy choroby, pacjent “ukrywa” się - okłamuje i oszukuje rodzinę. Przy terapii anoreksji leczy się nie tylko wyniszczone ciało, ale i zszarganą psychikę, dlatego składnikami terapii anoreksji są psychoterapia i leczenie farmakologiczne. Trzeba próbować zmienić sposób myślenia i postrzegania własnego ciała przez chorego, a także farmakologicznie niwelować skutki wyniszczenia organizmu. W zależności od zaawansowania choroby leczenie może przebiegać indywidualnie lub w grupach. Bywa także, że pacjent zostaje zakwalifikowany do leczenia na oddziale szpitalnym. Niejednokrotnie pomocy lekarskiej i psychologicznej wymagają także członkowie rodziny chorego.

Co można zrobić dla pacjenta z anoreksją?

Najważniejsze jest to, aby otoczyć chorego opieką. Zazwyczaj pacjenci niechętnie udają się do lekarza. Należy jednak motywować pacjenta do wizyt u psychiatry lub psychologa. Specjalista postawi diagnozę, zaproponuje odpowiednie leczenie i wspomoże psychoterapią. 
Nie wolno pozostawiać go samego. Pacjent cierpiący na anoreksję tak naprawdę jest bardzo samotny, ma poczucie utraty możliwości decydowania o samym sobie. Nasza obecność utwierdzi go w przekonaniu, że nie musi mierzyć się sam ze swoim problemem oraz że ma kogoś, komu na nim zależy. Dzięki temu chętniej podda się leczeniu i zwiększy szansę powrotu do zdrowia.

​