Kolagen na ból stawów? Przegląd badań klinicznych

Dlaczego kolagen może pomagać na stawy?

• W badaniach eksperymentalnych wykazano, że doustnie podawany suplement diety w postaci hydrolizatu kolagenu (kolagenu rozłożonego na peptydy za pomocą procesu hydrolizy) jest całkowicie wchłaniany przez jelita i krąży w strumieniu krwi, osiągając maksymalne stężenie w osoczu po 6 h. Po doustnym podaniu radioaktywnego hydrolizatu żelatyny szczurom radioaktywność znaleziono specyficznie w chrząstce, co wskazuje na gromadzenie się tych peptydów w tkance łącznej.
• Możliwym wyjaśnieniem zmniejszenia bólu stawów po spożyciu kolagenu może być fakt zwiększenia przez peptydy kolagenu syntezy kolagenu typu I, II, IV, proteoglikanów i elastyny ​​w chrząstce stawowej, prawdopodobnie zmniejszając uszkodzenia tkanek i zmniejszając ból.
• Suplementacja peptydami kolagenowymi może wspomagać tworzenie cząsteczek macierzy pozakomórkowej, prowadząc do zwiększonej gęstości tkanki łącznej i regulacji metaloproteinaz macierzy.
• Ponadto peptydy kolagenowe mogą wykazywać właściwości przeciwzapalne, ponieważ jeden z właściwych dla niego aminokwas – glicyna – może hamować uwalnianie cytokin prozapalnych. Jednak potrzeba więcej badań na ludziach, aby lepiej zrozumieć mechanizmy regulacyjne hydrolizatu kolagenu. ^[1]

Badania kliniczne wskazujące na wpływ kolagenu na stawy

• W 1979 roku opublikowano wyniki dowodzące wpływ kolagenu hydrolizowanego na zwyrodnieniową chorobę stawów u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową kolan. Pacjenci otrzymywali 5-7 g kolagenu hydrolizowanego doustnie przez 1-6 miesięcy. Autor opisał wyniki na 56 pacjentach: 10 (24%) donosiło o „bardzo dobrym efekcie” (5 osób wskazało na całkowite uwolnienie od bólu, a 5 osób na poprawę ogólnego stanu zdrowia); 18 (44%) donosiło o „zauważalnej poprawie" (12 osób stwierdziło, że ogólna sytuacja znacznie się poprawiła, 6 osób, że ból znacznie ustąpił), a 13 (32%) nie zauważyło poprawy. ^[2]
• Podobne wyniki opisano w badaniu z 1982 roku, w którym 60 pacjentów pediatrycznych z chorobą zwyrodnieniową stawów otrzymało leczenie kolagenem hydrolizowanym (jedna saszetka 7g na dzień doustnie) przez 3 miesiące. W saszetce znajdowało się także 24 000 jednostek witaminy A i 120 mg aminokwasu siarkowego L-cysteiny. Zmierzono wiele parametrów, w tym zdolność wchodzenia po schodach, obrzęk tkanki miękkiej i wysięk do kolana. Badacze donieśli, że po leczeniu 75% pacjentów wykazuje poprawę: 45% pacjentów było wolnych od objawów, a 30% wykazało wyraźną poprawę objawów po zażyciu saszetki przez 3 miesiące. Pozostali pacjenci nadal odczuwali ból w spoczynku. ^[3]
• Otwarte badania 154-osobowej grupy pacjentów dostarczyły dodatkowe dowody na kliniczny efekt kolagenu hydrolizowanego. Pacjenci z rozpoznaną chorobą zwyrodnieniową kolana, biodra lub dolnej części kręgosłupa zostali podzieleni losowo na trzy grupy terapeutyczne: ćwiczenia terapeutyczne, ćwiczenia terapeutyczne w połączeniu z kolagenem hydrolizowanym, witaminą A i L-cysteiną, lub kolagen hydrolizowany, witamina A i L-cysteina bez ćwiczeń terapeutycznych. Kolagen hydrolizowany, witamina A i L-cysteina podawane były doustnie raz dziennie w postaci saszetki. Dla wszystkich trzech grup, czas leczenia wynosił 3 miesiące. Przed rozpoczęciem leczenia i po 3 miesiącach intensywność bólu mierzono przy użyciu skali oceny bólu. W grupie, która poddawana była tylko terapii fizycznej, 20% miało "bardzo dobrą" lub "dobrą" odpowiedź, podczas gdy 56% grupy poddawanej terapii z kolagenem hydrolizowanym, witaminą A, L-cysteiną i terapią fizyczną miało "bardzo dobrą" lub "dobrą" odpowiedź, a 69% grupy poddawanej terapii z kolagenem hydrolizowanym, witaminą A i L-cysteiną (bez terapii fizycznej) miało "bardzo dobrą" lub "dobrą" odpowiedź. ^[4]
• Wpływ hydrolizatu kolagenu na ból spowodowany chorobą zwyrodnieniową stawów został również zbadany w prospektywnym, randomizowanym, podwójnie ślepym, kontrolowanym placebo badaniu klinicznym. Badacze zrekrutowali 81 pacjentów z chorobą zwyrodnieniową kolana lub biodra, używając skomplikowanego wzorca krzyżowego, aby porównać cztery różne suplementy diety, w tym hydrolizat kolagenu (10 g w formie 20 kapsułek, każda po 500 mg, doustnie). Stwierdzili, że 81% pacjentów przyjmujących hydrolizat kolagenu osiągnęło znaczącą redukcję bólu, w porównaniu z 23% pacjentów przyjmujących albuminy jajka. Ponadto, 69% pacjentów przyjmujących hydrolizat kolagenu miało ≥ 50% spadek w konsumpcji leków przeciwbólowych, w porównaniu z 35% pacjentów przyjmujących albuminy jajka. ^[5]
• Kolejne badanie miało na celu ocenę tolerancji codziennego doustnego podawania konkretnych peptydów kolagenu rybiego Naticol u zdrowych osób z artrozą (ChZS) kolana. W podwójnie ślepych, kontrolowanych placebo badaniach pilotażowych wzięło udział 30 dorosłych, którzy przez 8 tygodni spożywali 10 g saszetkę surowca Naticol oraz produkt porównawczy. Potencjalne zmniejszenie bólu oceniano przy użyciu skali WOMAC zarówno na początku, jak i po 8 tygodniach. Wyniki pokazały, że codzienne doustne dawki Naticolu u zdrowych osób z artrozą ChZS kolana mają potencjał zmniejszenia bólu, poprawy jakości życia i poprawy funkcji ciała. ^[6]
• W randomizowanej, podwójnie ślepej próbie uczestniczyło 60 pacjentów cierpiących na ciężkie, aktywne reumatoidalne zapalenie stawów. U pacjentów, którzy przez 3 miesiące przyjmowali kolagen pochodzący z kurcząt, zaobserwowano zmniejszenie liczby opuchniętych stawów i bolesnych stawów, czego nie zaobserwowano u osób otrzymujących placebo. Czterech pacjentów z grupy przyjmującej kolagen osiągnęło całkowite ustąpienie choroby. Nie zaobserwowano żadnych skutków ubocznych. Badanie to stanowi ważny krok naprzód w zrozumieniu roli kolagenu w modulowaniu odpowiedzi immunologicznej i może otworzyć nowe możliwości dla osób zmagających się z RZS. ^[7]

Badacze uznają wpływ kolagenu na stawy

Najnowsze badania dotyczące wpływu kolagenu na Chorobę Zwyrodnieniową Stawów (ChZS) skupiają się głównie na potencjalnych korzyściach płynących z suplementacji kolagenu w łagodzeniu objawów tej choroby.

Artykuł autorstwa Garcíi-Coronado i współpracowników, opublikowany w „International Orthopaedics” w marcu 2019 roku, przedstawia metaanalizę randomizowanych badań kontrolowanych placebo, które oceniały wpływ suplementacji kolagenu na objawy ChZS .

Wyniki tej metaanalizy wskazują, że suplementacja kolagenu może skutecznie łagodzić objawy ChZS, takie jak ból i dyskomfort stawów, poprzez zmniejszenie całkowitego indeksu WOMAC oraz wyniku VAS, co sugeruje poprawę w zakresie doświadczanego bólu oraz ogólnej funkcji stawów. Choć mechanizm działania kolagenu w kontekście hamowania rozwoju uszkodzeń stawowych wciąż nie jest w pełni poznany, obserwuje się, że suplementacja kolagenu może zmniejszać ból stawów oraz poziom CTX-II (C-telopeptyd kolagenu typu II), co sugeruje jego potencjalne korzyści w leczeniu ChZS. Poziom CTX-II w organizmie może być mierzony w moczu lub krwi i jest wykorzystywany jako wskaźnik stopnia degradacji chrząstki stawowej.

Warto zaznaczyć, że dostępne dowody naukowe dotyczą głównie choroby zwyrodnieniowej stawów (ChZS) i reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Informacje na temat innych specyficznych chorób stawów, takich jak dna moczanowa czy zapalenie spowodowane infekcjami, są mniej liczne, a potencjalne korzyści wynikające z suplementacji kolagenem wymagają dalszych badań.

Źródła:

[1] [Khatri M, Naughton RJ, Clifford T, Harper LD, Corr L. The effects of collagen peptide supplementation on body composition, collagen synthesis, and recovery from joint injury and exercise: a systematic review. Amino Acids. 2021 Oct;53(10):1493-1506. doi: 10.1007/s00726-021-03072-x. Epub 2021 Sep 7. PMID: 34491424; PMCID: PMC8521576]
[2] Krug E. Zur unterstützenden Therapie bei Osteo- und Chondropathien. Z Erfahrungsheikunde 1979;11:930-8
[3] Götz B. Gut genährter Knorpel knirscht nicht mehr. Ärztl Prax 1982;92:3130-4
[4] Oberschelp U. Individuelle Arthrosetherapie ist möglich. Therapiewoche 1985;44:5094-7
[5] Adam M. Welche Wirkung haben Gelatinepräparate? Ther Osteoarthrose Therapiewoche 1991;41:2456-6
[6] LACEY, SeÃ, et al. Effect Size Statistics to Inform an Exploratory Analysis of a Double-Blinded, Randomised, Placebo Controlled Pilot Clinical Study to Evaluate the Efficacy of Naticol®, Specific Fish Collagen Peptides to Alleviate Symptoms of Osteoarthritis in the Knee. Juniper Online Journal of Case Studies, 2019, 10.2: 30-37.
[7] Trentham DE, Dynesius-Trentham RA, Orav EJ, Combitchi D, Lorenzo C, Sewell KL, Hafler DA, Weiner HL. Effects of oral administration of type II collagen on rheumatoid arthritis. Science. 1993 Sep 24;261(5129):1727-30. doi: 10.1126/science.8378772. PMID: 8378772.