Stokrotka pospolita — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Stokrotka pospolita — właściwości

Stokrotka pospolita zawiera przede wszystkim flawonoidy np. kwercetynę, apigeninę, kemferol. Ponadto występują w niej kwasy fenolowe np. kwas ferulowy, kawowy, salicylowy oraz garbniki. 

Ważną grupą substancji, które zawiera stokrotka, są saponiny odpowiadające za wspomaganie gojenia ran oraz właściwości przeciwgrzybicze. Poliacetyleny natomiast mają działanie przeciwbakteryjne. 

Kwiat stokrotki zawiera także śladowe ilości olejku eterycznego. 

Stokrotka pospolita — jak wygląda i skąd pochodzi?

Stokrotka pospolita (łac. Bellis perennis) to mała, wieloletnia roślina, która należy do rodziny astrowatych (łac. Asteraceae). Występuje w Europie, Azji Zachodniej i obu Amerykach. Roślina osiąga wysokość do 25 centymetrów. Liście stokrotki są okrągłe, ułożone w wyrastającą z ziemi rozetę. Łodyga jest bezlistna, a kwiatostan ma formę koszyczka. Wnętrze kwiatostanu jest barwy żółtej, natomiast płatki mają kolor biały lub różowy. Roślina ma długi okres kwitnienia — od marca do października. 

Surowcem leczniczym jest kwiat stokrotki (łac. Bellidis flos) lub całe ziele (łac. Bellidis herba).

Stokrotka pospolita — działanie, wskazania do stosowania

Sugeruje się, że stokrotka ma działanie antyoksydacyjne, przeciwdrobnoustrojowe i  przeciwnowotworowe. Wspomaga gojenie ran, działa przeciwdepresyjnie i przeciwlękowo, wpływa też na glikemię i metabolizm lipidów. Dane te pochodzą jednak z badań in vitro lub przeprowadzanych na zwierzętach, nie zawsze więc mają odzwierciedlenie w tym, jak roślina działa na ludzi. Dlatego do preparatów zawierających wyciąg ze stokrotki należy podchodzić z rozwagą. 

Stokrotka pospolita na rany

W badaniach na zwierzętach wykazano, że stosowanie maści zawierającej ekstrakt ze stokrotki pospolitej przyspiesza gojenie ran. Dzieje się tak dlatego, że stokrotka nasila syntezę kolagenu w komórkach skóry. Znaczącą rolę we wspomaganiu gojenia ran może odgrywać także jej działanie przeciwzapalne. Właściwości przeciwdrobnoustrojowe stokrotki polnej mogą zapobiegać zakażeniom rany przez niektóre bakterie i grzyby. Dodatkowo stwierdzono, że działanie ekstraktu ze stokrotki jest silniejsze niż np. działanie wąkroty azjatyckiej, która jest znana z właściwości wspomagających gojenie. 

Stokrotka pospolita na zaburzenia lękowe

W jednym z badań zwierzętom podawano ekstrakt ze stokrotki pospolitej i umieszczano je w sytuacji stresowej. Zaobserwowano zmniejszenie aktywności ruchowej, zwierzęta pokonywały mniejszy dystans i były bardziej powolne niż zwierzęta, którym nie podawano ekstraktu ze stokrotki. Można więc sądzić, że stokrotka ma działanie uspokajające. Wynika ono prawdopodobnie z nasilenia działania jednego z neuroprzekaźników — GABA. Ten sam neuroprzekaźnik jest aktywowany przez niektóre leki przeciwlękowe. 

Stokrotka pospolita na ochronę przed słońcem 

W badaniach in vitro wykazano, że ekstrakt ze stokrotki pospolitej zmniejsza uszkodzenia keratynocytów (komórek skóry) wywoływane przez promieniowanie słoneczne. Stwierdzono również, że wewnątrz komórek, do których dodawano ekstrakt ze stokrotki, zmniejsza się stężenie kaspazy-3 - enzymu odpowiedzialnego za śmierć komórki. Sugeruje się więc, że ekstrakt ze stokrotki ma działanie fotoprotekcyjne na komórki naszej skóry. 

W innych roślinach o właściwościach fotoprotekcyjnych za to działanie odpowiadały saponiny, dlatego uważa się, że w stokrotce to właśnie te związki mogą mieć działanie fotoprotekcyjne. Z tego powodu stokrotka znajduje się w niektórych suplementach mających za zadanie rozjaśniać przebarwienia skóry. 

Stokrotka pospolita na drobnoustroje

W badaniach in vitro stokrotka pospolita wykazuje działanie przeciwgrzybicze m.in. na Candida albicans, Aspergillus niger, Candida krusei. Za właściwości przeciwgrzybicze odpowiedzialne są saponiny. 

Poliacetyleny natomiast wykazują działanie przeciwbakteryjne. Stokrotka najsilniej działa na bakterie Gram-dodatnie oraz Staphylococcus aureus i Enterococcus faecalis. 

Syntetyczne związki pozyskane na bazie substancji naturalnie występujących w stokrotce pospolitej działają także na bakterie Gram-ujemne. 

Stokrotka pospolita — jak dawkować?

Każdy z preparatów zawierających stokrotkę pospolitą może mieć inne dawkowanie, w zależności od użytego surowca, jego formy (susz/ekstrakt) lub wskazania do stosowania. Sprawdź jak należy go przyjmować w ulotce lub na opakowaniu danego preparatu. 

Leki i suplementy zawierające stokrotkę pospolitą

Dostępne są suszone kwiaty stokrotki pospolitej. Na rynku dostępne są też suplementy diety zawierające ekstrakt ze stokrotki. Można znaleźć także wiele preparatów homeopatycznych ze stokrotką.

Stokrotka pospolita w ciąży

Brak danych na temat bezpieczeństwa stosowania stokrotki pospolitej podczas ciąży i karmienia piersią. Decyzję o rozpoczęciu suplementacji podejmij po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. 

Stokrotka pospolita — przeciwwskazania i środki ostrożności

Nie są dostępne badania o wpływie stokrotki pospolitej na ludzi, dlatego też nieznane są również przeciwwskazania. 

Stokrotka pospolita — możliwe działania niepożądane

Nie wiadomo, jakie działanie niepożądane mogą pojawić się przy zażywaniu stokrotki pospolitej. Jeśli zauważysz niepokojące objawy, przerwij jej stosowanie i skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. 

Stokrotka pospolita — interakcje z lekami i innymi ziołami

Nie są znane interakcje stokrotki pospolitej z lekami, ziołami czy suplementami diety. Jeśli zażywasz jakieś leki na choroby przewlekłe, przed rozpoczęciem suplementacji stokrotką pospolitą, skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. 

Stokrotka pospolita w Ziołopedii — podsumowanie

Stokrotka pospolita jest przede wszystkim rośliną ozdobną. W różnych badaniach poszukuje się potencjalnych właściwości leczniczych rośliny. Jednak wciąż potrzeba wielu badań, aby jej działanie zostało dobrze udokumentowane.

Bibliografia

1. Albien, A. L., & Stark, T. D. (2023). (Bio)active Compounds in Daisy Flower (Bellis perennis). Molecules (Basel, Switzerland), 28(23), 7716. https://doi.org/10.3390/molecules28237716 
2. Costa Marques, T. H., Santos De Melo, C. H., Fonseca De Carvalho, R. B., Costa, L. M., De Souza, A. A., David, J. M., De Lima David, J. P., & De Freitas, R. M. (2013). Phytochemical profile and qualification of biological activity of an isolated fraction of Bellis perennis. Biological research, 46(3), 231–238. https://doi.org/10.4067/S0716-97602013000300002 
3. Siatka, T., & Kašparová, M. (2010). Seasonal variation in total phenolic and flavonoid contents and DPPH scavenging activity of Bellis perennis L. flowers. Molecules (Basel, Switzerland), 15(12), 9450–9461. https://doi.org/10.3390/molecules15129450 
4. Souza de Carvalho, V. M., Covre, J. L., Correia-Silva, R. D., Lice, I., Corrêa, M. P., Leopoldino, A. M., & Gil, C. D. (2021). Bellis perennis extract mitigates UVA-induced keratinocyte damage: Photoprotective and immunomodulatory effects. Journal of photochemistry and photobiology. B, Biology, 221, 112247. https://doi.org/10.1016/j.jphotobiol.2021.112247 

Autor