Jakie choroby serca są dziedziczne i czy można im zapobiegać?

Na jakie choroby serca mają wpływ geny?

Rzeczywiście, istnieją choroby serca, które mają podłoże genetyczne, a ich lista jest dość długa. Jakie schorzenia się na niej widnieją?

Kardiomiopatie

Kardiomiopatie to choroby serca związane z patologiczną przebudową mięśnia sercowego. Prowadzą one do nieprawidłowej pracy tego organu^[1]. Wiele z nich ma charakter dziedziczny. Do tej grupy zalicza się m.in.^[2]:

• kardiomiopatię przerostową, która polega na niewyjaśnionym przeroście lewej, a czasem prawej komory, zazwyczaj z przeważającym zajęciem przegrody międzykomorowej;
• kardiomiopatię rozstrzeniową, która polega na pojawieniu się postępującego lub przetrwałego rozszerzenia przestrzeni lewej komory, połączonego z zaburzeniem skurczów serca, włóknieniem mięśnia i obumieraniem miocytów;
• arytmogenną kardiomiopatię prawej komory – w jej przebiegu mięsień sercowy, zwłaszcza w prawej komorze, ulega zastępowaniu przez tkankę włóknistą oraz tłuszczową, co przekłada się na zaburzenia rytmu pracy organu.

Niewydolność serca

Niewydolność serca to schorzenie, z którym zmaga się ponad milion Polaków i więcej niż 15 mln Europejczyków^[3]. Chociaż jego pojawienie się jest zazwyczaj związane z czynnikami środowiskowymi, znaczenie ma mieć także genetyka. Wskazują na to np. badania przeprowadzone przez ekspertów z Uniwersytetu w Lund w Szwecji. Analiza została przeprowadzona na ponad 21 tys. osób urodzonych w latach 1942-1990, które były adoptowane w dzieciństwie, a także na ich rodzicach biologicznych i adopcyjnych. Pokazała ona, że osoby adoptowane, których co najmniej jeden rodzic biologiczny miał niewydolność serca, miały o 45% wyższe ryzyko wystąpienia tego schorzenia^[4].

Podobne obserwacje wysnuli naukowcy z University of Leicester w Wielkiej Brytanii, na bazie analizy DNA 3233 mężczyzn z UK. Eksperci odkryli, że ci badani, którzy mieli jedną z dwóch wersji chromosomu Y (haplogrupę I), mogą być narażeni na chorobę niedokrwienną serca o 50% bardziej niż pozostali^[5].

Można zatem założyć, że geny mają wpływ na rozwój chorób serca. Warto jednak pamiętać, że równie istotny dla rozwoju większości z nich jest prowadzony styl życia.

Choroby serca w rodzinie to nie wyrok!

Twoi rodzice lub dziadkowie zmagali się z chorobą serca, więc obawiasz się, że Ty będziesz mieć podobny problem? Rzeczywiście, ryzyko tego, że doświadczysz kłopotów z pracą najważniejszego mięśnia, może być większe niż w przypadku osób, które nie mają takiego „obciążenia”. To jednak wcale nie oznacza, że jesteś skazany na chorobę!

Pamiętaj, że zarówno kardiomiopatie, jak i inne schorzenia związane z niewydolnością serca są zazwyczaj uwarunkowane środowiskowo^[6],[7]. Dlatego „genetyczne predyspozycje” do problemów kardiologicznych oznaczają jedynie, że warto bardziej zadbać o swoje serce.

Zatroszcz się o serce i zmniejsz ryzyko problemów kardiologicznych

Modyfikacji podlega większość czynników, które sprzyjają rozwojowi ryzyka sercowo-naczyniowego^[8]. To dobra wiadomość, bo oznacza, że możesz zrobić wiele, aby cieszyć się dobrym zdrowiem i długim życiem! Co dokładniej?

Zadbaj o zdrową dietę

Nieprawidłowe żywienie to kluczowy czynnik zwiększający ryzyko rozwoju chorób serca. O co zatem zadbać? Wcale nie musisz prowadzić bardzo restrykcyjnej diety. Po prostu zadbaj o przestrzeganie kilku prostych zasad! Istotne kwestie to^[9]:

• regularne spożywanie posiłków (4-5 dziennie, co 3-4 godziny);
• włączenie do jadłospisu jak największej ilości warzyw i – w drugiej kolejności – owoców; powinny one łącznie stanowić 50% tego, co spożywasz w ciągu dnia;
• spożywanie produktów pełnoziarnistych;
• ograniczenie spożycia mięsa, zwłaszcza czerwonego, na rzecz nasion roślin strączkowych, ryb czy jaj;
• ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych – znajdują się one m.in. w czerwonym mięsie, a także mleku i jego przetworach. Zawierają dużo nasyconych kwasów tłuszczowych, które podwyższają poziom „złego” cholesterolu^[10]. Zastąp je tłuszczami nienasyconymi. Jak? Np. wymień masło na margarynę. Dobrym wyborem dla serca może być np. Optima Cardio, powstająca z olejów roślinnych, dodatkowo wzbogacona o sterole roślinne. Te substancje przyczyniają się do obniżenia poziomu cholesterolu o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni, przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g i zachowaniu zdrowego stylu życia oraz zrównoważonej diety^[11].

Ruszaj się na zdrowie

Serce lub ruch. Ile? Wystarczy ok. 150-300 minut tygodniowo średnio intensywnej aktywności^[12]. To przekłada się na 20-30 minut dziennie. Spaceruj, uprawiaj nordic walking, pływaj, jeźdź na rowerze, pracuj w ogrodzie – dobierz „dyscyplinę” do tego, co lubisz robić!

Rzuć palenie i ogranicz alkohol do minimum

Używki szkodzą Twojemu zdrowiu. Są szkodliwe nie tylko dla serca. Warto więc w końcu powiedzieć im „nie”. Poszukaj pomocy w wyjściu z nałogu, jeśli jej potrzebujesz!

Zadbaj o prawidłową masę ciała

Masz nadwagę lub zmagasz się z otyłością? To obciążenie dla organizmu, w tym dla serca! Postaraj się wrócić do równowagi – pomoże Ci stosowanie powyższych wskazówek.

Pamiętaj o dobrej jakości snu

Problemy z nocnym wypoczynkiem mogą również przyczynić się do kłopotów z sercem^[13]. Upewnij się więc, że przesypiasz około 7-8 h na dobę i zapewniasz organizmowi warunki do zdrowej regeneracji. To ważniejsze niż myślisz!

Genetyczne uwarunkowania do rozwoju chorób serca wcale nie oznaczają, że na 100% będziesz mieć problemy. Są jednak impulsem do tego, aby poświęcić swojemu zdrowiu jeszcze więcej uwagi i dbać o nie na co dzień.

• [1] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/aktualnosci/242269,kardiomiopatie-serce-w-przebudowie
• [2] https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/008/914/original/12-29.pdf?1469020025
• [3] https://www.mp.pl/genetyka/aktualnosci/191008,geny-wplywaja-na-ryzyko-niewydolnosci-serca
• [4] https://www.mp.pl/genetyka/aktualnosci/191008,geny-wplywaja-na-ryzyko-niewydolnosci-serca
• [5] https://www.mp.pl/genetyka/aktualnosci/191008,geny-wplywaja-na-ryzyko-niewydolnosci-serca
• [6] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/aktualnosci/242269,kardiomiopatie-serce-w-przebudowie
• [7] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/aktualnosci/66198,sklonnosc-do-choroby-wiencowej-mozna-odziedziczyc-po-ojcu
• [8] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.3.
• [9] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.3.
• [10] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/67338,tluszcze-podzial-budowa-funkcje-i-wlasciwosci
• [11] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can
• [12] https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/physical-activity
• [13] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.3.

Autor