Jak usunąć kleszcza? Przydatne wskazówki i narzędzia do wyciągania kleszczy

Jak usunąć kleszcza?

Prawidłowe usunięcie kleszcza w warunkach domowych jest możliwe, natomiast wymaga odpowiedniej wiedzy i narzędzi. Pajęczaka należy wyciągnąć przy pomocy sprzętów takich jak zakrzywiona na końcach pęseta (Pęseta do usuwania kleszczy KaWe, Pęseta do usuwania kleszczy SOLINGEN 31), lasso (Trix lasso na kleszcze) lub haczyk (TICK TWISTER Kleszczołapki), umożliwiających precyzyjniejsze chwycenie kleszcza. Przyrząd ustawiamy jak najbliżej skóry, żeby złapać główkę pajęczaka. Następnie używając stałej siły wyciągamy go ciągnąc pionowo do góry. Skórę w miejscu ukąszenie dezynfekujemy po wyjęciu kleszcza.

Miejsce po ukąszeniu należy obserwować przez około 30 dni. Jeśli pojawią się zmiany skórne, konieczne jest jak najszybsze zgłoszenie się do lekarza rodzinnego.

Najczęstsze błędy przy samodzielnym usuwaniu kleszcza

Nieumiejętna próba usunięcia kleszcza może wyrządzić większe szkody niż niewielka zwłoka w drodze do gabinetu lekarskiego. Jeśli jednak decydujemy się na samodzielne usunięcie kleszcza, pod żadnym pozorem nie należy próbować go wykręcać! Może to bowiem doprowadzić do usunięcia jedynie odwłoku i pozostawienia tułowia i główki w ciele człowieka. 

Używanie materiałów mających na celu zabicie kleszcza przed jego usunięciem, takich jak alkohol, tłuste substancje czy lakiery, powoduje wprowadzenie do naszego organizmu większej ilości materiału zakaźnego.

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM)

Kleszczowe zapalenie mózgu wywoływane jest przez wirusa TBEV z rodziny Flaviviridae. Do zakażenia może dojść przez ukąszenie kleszcza z rodzaju Ixodes lub przez spożycie skażonego niepasteryzowanego mleka. Choroba ma dwufazowy przebieg. Faza zwiastunowa charakteryzuje się objawami grypopodobnymi, utrzymującymi się do około 7 dni. U nawet 70% dochodzi do samoistnego wyleczenia, natomiast u reszty rozwija się faza neuroinfekcji.

Rokowanie w przypadku zachorowania na KZM jest dobre, śmiertelność wynosi około 1%. Jednak zaburzenia czucia, uwagi, pamięci czy niedowłady mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy po chorobie. Leczenie jest jedynie objawowe, jednak istnieją sposoby zapobiegania, m.in. w postaci szczepionek.

Borelioza przenoszona przez kleszcze

Borelioza jest chorobą zakaźną. Krętki Gram(-) z rodzaju Borrelia, a dokładniej B. burgdorferi sensu stricto, B. garinii oraz B. afzelii, które są patogenne dla człowieka, są przenoszone przez kleszcze z rodzaju Ixodes. Według statystyk w 2018 roku zarejestrowano ponad 20 000 zachorowań na boreliozę.

Borelioza z Lyme ma dwie główne postacie:

• postać wczesna
  • infekcja zlokalizowana - w której przebiegu może pojawić się rumień wędrujący i chłoniak limfocytarny skóry;
  • infekcja rozsiana - której może towarzyszyć rumień wędrujący mnogi (nie jest to objaw mnogich ukąszeń, a świadczy o obecności krętków we krwi!), neuroborelioza (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, porażenie nerwów obwodowych), boreliozowe zapalenie stawów oraz ostre zapalenie mięśnia sercowego;
• postać późna - podobnie jak w infekcji rozsianej postaci wczesnej, mogą wystąpić objawy neuroboreliozy z zapaleniem mózgu włącznie, boreliozowe zapalenie stawów oraz dodatkowo przewlekłe zanikowe zapalenie skóry kończyn. 

Potwierdzenie pojawienia się rumienia wędrującego jest wskazaniem do wdrożenia jak najszybszej antybiotykoterapii. U osób dorosłych zazwyczaj sięga się po doksycyklinę, a w innych przypadkach wykorzystywana jest także amoksycylina lub aksetyl cefuroksymu. 
Borelioza jest chorobą uleczalną, a warunkiem jej wyleczenia jest stosowanie odpowiedniego antybiotyku przez odpowiednio długi czas.

Badanie kleszcza - czy ma sens?

Badanie kleszczy usuniętych ze skóry w ostatnim czasie zyskało na popularności. Dużo firm i laboratoriów oferuje sprawdzenie, czy w danym pajęczaku jest materiał DNA Borrelia spp..Metoda ta nie ma potwierdzenia w badaniach naukowych i nie jest zalecana przez towarzystwa naukowe zrzeszające specjalistów w dziedzinie chorób zakaźnych. 

Metoda PCR, którą najczęściej stosuje się do wykrycia materiału genetycznego krętków, wykryć może zarówno aktywne, zakażające DNA, jak i pozostałości po nieżywych krętkach. Dodatkowo nie każdy kleszcz jest nosicielem Borrelia spp., a ukąszenie przez zakażonego kleszcza nie jest jednoznaczne z przeniesieniem choroby na pacjenta. Podejmowanie leczenia w oparciu o wynik badania kleszcza jest błędem niosącym za sobą wiele niebezpieczeństw, w tym niewłaściwe leczenie lub jego brak.

Niezbędne preparaty możesz zarezerwować w wybranej aptece z łatwością i bez konieczności wychodzenia z domu za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia:

1. Flisiak, R. (2016). Jak usunąć kleszcza? Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pierwszapomoc/66747,jak-usunac-kleszcza. (Dostęp: 04.2023).
2. Flisiak, R., Szechiński, J., Mrukowicz, J. (2022). Borelioza z Lyme. Medycyna Praktyczna. Dostępne na:https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.5.1. (Dostęp: 04.2023).
3. Kuchar, E. (2015). Czy należy badać kleszcza usuniętego po ukąszeniu w celu oceny zagrożenia zakażenia boreliozą? Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.19.1.26. (Dostęp: 04.2023).
4. Moniuszko-Malinowska, A. (2023). Kleszczowe zapalenie mózgu – diagnostyka i postępowanie. Medycyna Po Dyplomie, 03. Dostępne na: https://podyplomie.pl/medycyna/38698,kleszczowe-zapalenie-mozgu-diagnostyka-i-postepowanie. (Dostęp: 04.2023).

Autor