Chloroform – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania, skutki uboczne

Właściwości chloroformu

Chloroform możemy zaliczyć do organicznych związków chemicznych – pochodnych metanu. W warunkach temperatury pokojowej jest on bezbarwną, ciężką cieczą o charakterystycznym, słodkawym zapachu i słodkim, palącym smaku. Chloroform charakteryzuje się dużą lotnością, co oznacza, że ma niską temperaturę wrzenia (zaledwie 61,2℃) i z łatwością przechodzi w postać gazową. 

Zastosowania chloroformu

Ukazywanie w książkach i filmach usypiającego działania chloroformu nie jest oczywiście bezpodstawne. Już w latach 40. XIX wieku zaczęto stosować chloroform w medycynie jako wziewny anestetyk ogólny. Oznacza to, że związek ten wykorzystywano do wprowadzania pacjenta w stan narkozy podczas operacji. Był on stosowany zamiennie z eterem dietylowym, który aktualnie, podobnie jak sam chloroform, wyszedł z użycia na rzecz nowszych, bezpieczniejszych środków znieczulenia ogólnego. 

Stosowania wziewnego chloroformu w celach medycznych zaprzestano już w latach 70. XX wieku, dłużej jednak przetrwało stosowanie tzw. wody chloroformowej – przygotowywanego bezpośrednio dla pacjenta roztworu 0,5% chloroformu w wodzie. Woda chloroformowa miała działać przeciwwymiotnie. W dzisiejszych czasach bardzo rzadko można spotkać chloroform jako składnik leków recepturowych stosowanych miejscowo w schorzeniach reumatycznych oraz dermatologicznych.

Pomimo niemal całkowitego wyrugowania chloroformu z zastosowań medycznych, jest on wciąż używany w chemii i przemyśle jako rozpuszczalnik związków organicznych, w syntezie chemicznej różnych związków, a także niektórych metodach oznaczeń analitycznych, np. chromatografii. Chloroform znalazł też zastosowanie w produkcji farb, środków odtłuszczających czy w praniu na sucho.

Przeciwwskazania do stosowania chloroformu

Ponieważ chloroform nie jest już stosowany w medycynie, trudno mówić o przeciwwskazaniach do jego używania. Pomimo iż istnieją grupy ludzi celowo odurzających się chloroformem, to powinniśmy pamiętać, iż istnieje cienka granica między dawką usypiającą a toksyczną. Co więcej, przedawkowanie chloroformu może być śmiertelne. 

Skutki uboczne użycia chloroformu

Chloroform jako środek znieczulenia ogólnego był stosowany w stężeniu około 1%, jednak zwiększenie tego stężenie do zaledwie 1,3-1,5% mogło już wywołać depresję ośrodka oddechowego w mózgu, co oczywiście skutkowało zatrzymaniem oddychania. Chloroform jest także bardzo szkodliwy dla ważnych narządów wewnętrznych, takich jak wątroba, nerki oraz serce. Zbyt duża dawka może prowadzić do wystąpienia poważnych zaburzeń rytmu lub nawet całkowitego zatrzymania akcji serca.

Chloroform działa drażniąco na skórę i błony śluzowe. Wywołuje nudności, senność, a także działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy – z czego wynika utrata przytomności. Jest także potencjalnie rakotwórczy (długotrwała ekspozycja na nawet niewielkie stężenie może zwiększyć ryzyko zachorowania na białaczkę).

Chloroform – co robić w przypadku zatrucia?

Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia chloroformem ogranicza się do wezwania pogotowia ratunkowego i podjęcia działań zabezpieczających pacjenta. Ważne jest, aby w miarę możliwości przetransportować chorego z dala od źródła chloroformu, zdjąć ubranie, na które był rozlany związek chemiczny i przemyć wodą z mydłem skórę, która miała z nim kontakt. Ważne jest, aby zacząć od powiadomienia odpowiednich służb, zdania się na ich ocenę sytuacji i przestrzeganie poleceń.

Chloroform nie jest już zaliczany do substancji leczniczych, zwłaszcza dostępnych w aptekach czy to na receptę, czy to bezrecepty. Można nabyć go jako odczynnik chemiczny lub rozpuszczalnik i tylko takie użytkowanie jest zgodne z przeznaczeniem tych produktów. 

Dostępność w najbliższych aptekach wszystkich potrzebnych preparatów można łatwo i szybko sprawdzić za pośrednictwem strony internetowej KtoMaLek.pl.

Autor