Jak powstają haluksy i czy można się ich pozbyć?

Haluksy – co to takiego?

Haluks (łac. Hallux valgus) to choroba zwyrodnieniowa, dotykająca okolice stopy. Inna, swojska nazwa to "paluch koślawy", która doskonale opisuje istotę tego schorzenia. Pod wpływem nieprawidłowych obciążeń oraz zniekształceń, zmianom ulega naturalna biomechanika stopy. Paluch stopniowo zmienia swoje położenie i odchyla się w stronę pozostałych palców. W wyniku nieprawidłowego obciążenia stopy i braku podparcia w paluchu, dochodzi do poszerzenia przodostopia i tzw. płaskostopia poprzecznego. Dla wielu osób już sam estetyczny aspekt tego schorzenia jest powodem, by rozpocząć leczenie. Jednak pogłębiające się zmiany zwyrodnieniowe powodują u chorego ból i problemy z poruszaniem się.

Skąd się biorą haluksy?

Istnieją dwa czynniki, które mają wpływ na pojawienie się haluksów. Pierwszy to uwarunkowania genetyczne, które objawiają się pewnymi predyspozycjami w budowie stopy, jak nieprawidłowe ustawienie kości śródstopia, plauch dłuższy od drugiego palca czy nietypowy kształt stawu śródstopno-palcowego. Jednak za główną przyczynę haluksów uznaje się czynniki zewnętrzne, przede wszystkim noszenie źle dopasowanego obuwia.

Haluksy dotyczą przede wszystkim kobiet, zwłaszcza tych, które często chodzą w butach na wysokim obcasie. W takim obuwiu obciążenie jest przeniesione na przednią część stopy, co skutkuje obniżeniem łuku poprzecznego stopy i pojawieniem się płaskostopia poprzecznego. Tego typu obuwie zazwyczaj jest jeszcze zwężane, przez co palce są nienaturalnie ułożone i ściśnięte. Paluch stopniowo odchyla się na bok w stronę pozostałych palców. W efekcie na wysokości stawu śródstopno-paliczowego tworzy się wypukłość, w której z czasem pojawia się bolesny stan zapalny. Gdy paluch przestaje pełnić swoją stabilizacyjną rolę, ciężar zostaje przeniesiony na inne części stopy, które wkrótce również ulegają deformacji.

Do grupy osób zagrożonych ryzykiem haluksów należą także osoby otyłe oraz wykonujące pracę na stojąco.

Bolesne objawy haluksów

Tworzenie się haluksów jest procesem długofalowym, początkowe zmiany zwyrodnieniowe nie sprawiają bólu i często są bagatelizowane. To błąd, bo im wcześniej zareagujemy, tym szybciej skorygujemy pewnie nieprawidłowości. Co powinno zwrócić naszą uwagę?

• deformacja w okolicy dużego palca - niewielkie wybrzuszenie w okolicy palucha powinno obudzić naszą czujność, z czasem może się powiększać i sprawiać ból;
• podwinięcie palucha pod palce;
• bóle w okolicach kości śródstopia – wynikające z postępującej deformacji;
• pojawianie się bolesnych odcisków na stopach;
• problemy z chodzeniem.

Wszelkie niepokojące zmiany powinniśmy skonsultować ze specjalistą. W tym przypadku należy udać się do ortopedy lub podologa - specjalisty od chorób stóp i stawu skokowo-goleniowego.

Haluksy – jak leczyć?

Leczenie haluksów powinno się rozpocząć już po rozpoznaniu pierwszych objawów, co pozwoli zminimalizować tempo nasilania się deformacji stopy. Jakie metody mamy do wyboru?

• Maści na haluksy - łagodzą procesy zapalne w stawach i zmniejszają ból (Tłuszcz rekina z liściem laurowym);
• Separatory - lub kliny międzypalcowe, polecane w początkowej fazie choroby. Przywracają prawidłowe ustawienie stopy, dzięki czemu zmniejszają ból (Scholl Gelactiv, Vaya Smartgel);
• Plastry na haluksy - nakleja się je na powstałą na stopie wypukłość. Plastry ochraniają to miejsce przed otarciami i uśmierzają ból (Compeed, Urgo);
• Osłony na haluksy - zwykle wykonane są z miękkiego silikonu, często pełnią też funkcję separatora. Chronią stopę przed uciskiem i otarciami, korygują ustawienie palców. Można je nosić z obuwiem (CORBBY);
• Wkładki do butów - tak zwane peloty, które wpływają na prawidłowy rozkład nacisku na stopie, tym samym spowalniając rozwój deformacji (CORBBY Orto). Dostępne są również silikonowe wkładki metatarsalne;
• Ortezy korekcyjne - stosuje się je w celu skorygowania ustawienia palucha i zapobiegania pogłębiania się deformacji, stosuje się je na dzień lub na noc, także w ramach rehabilitacji pooperacyjnej (CORBBY, Marcin I, Marcin II).

Wszystkie wspomniane produkty medyczne można nabyć w aptece. Ich dostępność z łatwością można sprawdzić za pośrednictwem serwisu KtoMaLek.pl.

Zmianom zwyrodnieniowym często towarzyszy ból, dlatego lekarz może zalecić stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Jeśli jednak ból nie ustępuje, a choroba się rozwija i zaczyna utrudniać normalne funkcjonowanie, jedynym wyjściem jest leczenie operacyjne. Jeśli wada nie jest zaawansowana, wystarczy jednie korekcja torebki stawowej i ścięgien. Przy poważnych wadach stosuje się bardziej inwazyjne rozwiązania, jak osteotomia klinowa (lub półkulista), która oznacza ingerencję w szkielet kostny stopy. 

Po zakończeni leczenia operacyjnego konieczna jest rehabilitacja pod okiem specjalisty. Oprócz indywidualnych ćwiczeń wykonywanych przez pacjenta, proces ten można wspomóc różnymi zabiegami fizykoterapeutycznymi, jak krioterapia czy laser. Przyspieszają one regenerację operowanej okolicy i umożliwiają szybszy pbowrót do zdrowia.

Zadbaj o zdrowie stóp

W przypadku zdrowia stóp obowiązuje stara, dobrze znana zasada: lepiej zapobiegać niż leczyć. Jeżeli prawidłowo zadbamy o zdrowie naszych stóp, prawdopodobieństwo pojawienia się haluksów z pewnością zostanie zminimalizowane. 

Podstawą jest oczywiście dobranie odpowiedniego obuwia. Wybierajmy modele wykonane z naturalnych i elastycznych materiałów, które nie będą nadmiernie uciskały palców. Buty powinny być dopasowane do kształtu stopy, aby ciężar ciała był rozłożony równomiernie. W przypadku widocznych zmian zwyrodnieniowych rozsądną opcją są buty zdrowotne. Panie w miarę możliwości powinny unikać butów na wysokim obcasie i z wąskimi noskami. Do butów można dokupić wkładki ortopedyczne (także na zamówienie).

Osoby o skłonnościach do haluksów mogą stosować wspomniane ortezy korekcyjne. Do działań profilaktycznych warto włączyć także ćwiczenia rozciągające oraz wzmacniające stopy. Wykonywane regularnie przyniosą ulgę w bólu i opóźnią zmiany zwyrodnieniowe. Zadbajmy także o regularną aktywność fizyczną i zbilansowaną dietę, które ułatwią utrzymanie prawidłowej postawy ciała oraz wagi. 

Autor