Co leczy endokrynolog? Jakie są najczęstsze choroby endokrynologiczne?

Endokrynolog – co to za lekarz? Co leczy?

Endokrynolog to lekarz specjalista zajmujący się diagnozowaniem i leczeniem chorób układu hormonalnego (nazywanego też układem wewnątrzwydzielniczym, endokrynnym lub dokrewnym). Jakie funkcje on pełni? Podstawowym zadaniem układu endokrynnego jest regulacja procesów fizjologicznych i utrzymanie homeostazy organizmu poprzez wytwarzanie i uwalnianie hormonów. W jego skład wchodzą gruczoły wydzielania wewnętrznego, czyli:

• przysadka mózgowa,
• podwzgórze,
• szyszynka,
• tarczyca i gruczoły przytarczyczne,
• grasica,
• trzustka,
• nadnercza,
• jajniki oraz jądra,
• komórki układu pokarmowego.

W celu postawienia diagnozy endokrynolog przeprowadza wnikliwy wywiad medyczny z pacjentem – na jego podstawie zleca wykonanie badań laboratoryjnych (np. sprawdzenie stężenia określonych hormonów) bądź obrazowych. Wśród lekarzy tej specjalizacji znajdują się zarówno medycy zajmujący się osobami dorosłymi, jak i dziećmi. Przed wizytą u endokrynologa warto zapisać wszelkie niepokojące objawy, z uwzględnieniem ich nasilenia w zależności od pory dnia, cyklu czy trybu życia.

Najczęstsze choroby endokrynologiczne

Wśród najczęściej występujących chorób endokrynologicznych znajdują się:

• Choroby tarczycy:
  • Nadczynność tarczycy – to stan, w którym tarczyca produkuje i uwalnia zbyt dużo hormonów (tyroksyny – T4 i trójjodotyroniny – T3). W wyniku tego dochodzi do zakłócenia wielu procesów fizjologicznych i pojawienia się takich objawów jak: przyspieszone bicie serca, drażliwość, niekontrolowany spadek masy ciała, wypadanie włosów, zwiększona potliwość, zaburzenia snu, przyspieszona perystaltyka jelit, zaburzenia miesiączkowania.
  • Niedoczynność tarczycy – jej przyczyną jest niedostateczna ilość tyroksyny oraz trójjodotyroniny w organizmie. Objawy, które się wówczas pojawiają to m.in.: przewlekłe zmęczenie, przyrost masy ciała, zaparcia, senność, nieustanne uczucie chłodu, zaburzenia pamięci i koncentracji, spowolnienie pracy serca, zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, nawracające poronienia.
• Zespół policystycznych jajników (PCOS) – w przebiegu tej choroby, która dotyka kobiety w wieku rozrodczym, w jajnikach powstaje wiele drobnych pęcherzyków (u większości pacjentek w pierwszej fazie cyklu u obrazie USG nie widać pęcherzyka wzrastającego, nie dochodzi do owulacji). Objawy PCOS to najczęściej: nieregularne miesiączki, obfite albo wręcz przeciwnie – bardzo skąpe krwawienia, owłosienie typu męskiego, niepłodność, łysienie typu męskiego, trądzik, otyłość brzuszna, nieprawidłowy metabolizm glukozy.
• Choroby nadnerczy:
  • Choroba Addisona – to rzadka choroba autoimmunologiczna, w której nadnercza nie produkują wystarczającej ilości hormonów, głównie kortyzolu i aldosteronu. Jej objawy to m.in.: ogólne osłabienie, męczliwość mięśni, brak apetytu, chęć spożywania słonych pokarmów, ciemnienie skóry, zwłaszcza na dłoniach, grzbiecie rąk, łokciach.
  • Zespół Cushinga – w jej przebiegu występuje podwyższone stężenie glikokortykosteroidów we krwi. Może to być spowodowane nadmiernym wydzielaniem kortyzolu przez nadnercza lub długotrwałym przyjmowaniem leków kortykosteroidowych. Podstawowe symptomy schorzenia to: otyłość centralna (w tym charakterystyczne zaokrąglenie twarzy), zanik mięśni kończyn, rumień twarzy, nadmierny apetyt, przewlekłe zmęczenie.
• Niedoczynność przysadki mózgowej – jej przyczyną jest niedostateczne wydzielanie bądź brak jednego lub kilku hormonów przysadki. Może być to spowodowane np. nowotworem, urazem czy stanem zapalnym mózgu. Objawy niedoczynności przysadki są uzależnione od tego, jakiego hormonu brakuje w organizmie, ale najczęściej są to: zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, zanik owłosienia łonowego, impotencja, zaburzenia laktacji u kobiet po porodzie, niskie ciśnienie krwi, hipoglikemia, osłabienie.

Kiedy udać się do endokrynologa?

Objawów sugerujących schorzenia endokrynologiczne jest wiele. Niektóre z nich są niejednoznaczne, inne z kolei – bardziej charakterystyczne dla danej jednostki chorobowej. W przypadku zauważenia u siebie jakichkolwiek niepokojących oznak, warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który ewentualnie skieruje do specjalisty, np. endokrynologa.

Więcej informacji na temat chorób endokrynologicznych znajdziesz na stronie: https://www.adamed.expert/pacjent/choroby-i-objawy/choroby-endokrynologiczne.

Symptomy, które mogą sugerować zaburzenia hormonalne to m.in.:

• nagła, niezamierzona zmiana masy ciała (gwałtowne chudnięcie lub przybieranie na wadze),
• kłopoty ze zrzuceniem nadmiernych kilogramów pomimo stosowania niskokalorycznej diety oraz włączenia aktywności fizycznej,
• nadmierne owłosienie ciała,
• zaburzenia cyklu menstruacyjnego,
• problemy z zajściem w ciążę, poronienia,
• obniżone libido, impotencja,
• nadmierna senność lub przeciwnie – nieuzasadnione pobudzenie i bezsenność,
• utrzymujący się lub nawracający trądzik pomimo wdrożenia leczenia dermatologicznego,
• chroniczne zmęczenie,
• przedwczesne lub opóźnione dojrzewanie u dzieci, zahamowanie wzrostu.

Źródła:

1. https://www.mp.pl/pacjent/poradnik-swiadomego-pacjenta/300856,endokrynolog-czym-sie-zajmuje-i-jakie-choroby-leczy-endokrynolog
2. https://www.adamed.expert/pacjent/choroby-i-objawy/choroby-endokrynologiczne/niedoczynnosc-tarczycy-u-doroslych
3. https://www.adamed.expert/pacjent/choroby-i-objawy/choroby-endokrynologiczne/nadczynnosc-tarczycy-u-doroslych
4. https://www.doz.pl/czytelnia/a13406-Zespol_policystycznych_jajnikow__przyczyny_objawy_diagnostyka_i_leczenie_PCOS._Ciaza_a_wielotorbielowatosc_jajnikow
5. https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/78125,zespol-cushinga
6. https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/298621,choroba-addisona-przyczyny-objawy-i-leczenie
7. https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/78201,niedoczynnosc-przysadki