Antykoncepcja awaryjna w ramach usługi farmaceutycznej – jak można uzyskać tabletkę „dzień po” w aptece?
1 maja 2024 r. ruszył zapowiadany program pilotażowy w zakresie usług farmaceutycznych dotyczących zdrowia reprodukcyjnego. W ramach tego programu farmaceuci mają możliwość wystawienia recepty farmaceutycznej na antykoncepcję awaryjną, zawierającą w składzie octan uliprystalu. W jaki sposób będzie można uzyskać dostęp do tabletki „dzień po”? Czy w każdej aptece będzie taka możliwość? W poniższym artykule postaramy się wyjaśnić te zagadnienia.
Czym jest tabletka „dzień po”?
Tabletka „dzień po” to potoczna nazwa dla antykoncepcji awaryjnej (postkoitalnej) – stosuje się ją w przypadku odbycia stosunku płciowego bez zabezpieczenia lub gdy wybrana metoda antykoncepcji zawiodła (np. prezerwatywa pękła lub zsunęła się, zapomniano przyjąć tabletkę antykoncepcyjną). Jak wskazuje nazwa, jest to forma antykoncepcji, którą stosuje się w nagłych sytuacjach.
Mechanizm działania tabletki „dzień po” opiera się na opóźnianiu lub blokowaniu owulacji, co zależne jest zarówno od fazy cyklu miesiączkowego, jak i również czasu, jaki upłynął od odbycia niezabezpieczonego stosunku.
W Polsce dostępne są dwa rodzaje antykoncepcji awaryjnej:
- lewonorgestrel w dawce 1,5 mg – przyjmuje się do 72 godzin po odbytym stosunku, zapobiega owulacji pod warunkiem, że zostanie przyjęty do 2 dni przed jej wystąpieniem;
- octan uliprystalu w dawce 30 mg – przyjmuje się do 120 godzin po odbytym stosunku, działa w okresie przedowulacyjnym, jak i po uwolnieniu hormonu luteinizującego (LH).
Według danych Ministerstwa Zdrowia każdego roku wystawia się i realizuje od 250 do 300 tysięcy recept na antykoncepcję awaryjną. Największą grupę pacjentów korzystającą z tego rozwiązania stanowią osoby w grupach wiekowych 25-35 lat i 18-25 lat. Zaledwie 1-2% recept wystawiano dla pacjentów w wieku 15-18 lat.
Antykoncepcja awaryjna nie jest środkiem poronnym! Działanie tabletki „dzień po” zapobiega ciąży, lecz jest nieskuteczne, gdy doszło już do zagnieżdżenia zarodka w macicy.
Jak można otrzymać tabletkę „dzień po” w aptece?
W ramach trwającego programu pilotażowego w przypadku, gdy potrzebujemy recepty na antykoncepcję awaryjną, po pomoc możemy udać się do apteki. Farmaceuta może wystawić receptę farmaceutyczną na antykoncepcję awaryjną, zawierającą w składzie octan uliprystalu. Musi to być jednak uzasadnione stanem zdrowia pacjentki, związanym z ryzykiem nieplanowanej ciąży. Dzięki wystawionej recepcie pacjenta będzie mogła kupić lek w aptece.
W której aptece można otrzymać receptę na antykoncepcję awaryjną?
Receptę na tabletkę „dzień po” można uzyskać w aptekach, które zawarły umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na realizację programu. Wykaz aptek, które przystąpiły do programu pilotażowego prowadzi NFZ i można go sprawdzić na stronie pacjent.gov.pl.
Mapa aptek, które realizują program pilotażowy. Dane z dnia 04.06.2024 r. Dostępna na: https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/antykoncepcja-awaryjna-w-aptekach
Kto i jak może otrzymać receptę na tabletkę „dzień po”?
Taką receptę może otrzymać każda kobieta powyżej 15. roku życia. Wystarczy zgłosić się do apteki, która przystąpiła do programu. W takiej sytuacji pacjentka:
- zostaje przyjęta w osobnym pomieszczeniu;
- farmaceuta przeprowadza z nią wywiad, aby ustalić, czy przepisanie leku będzie uzasadnione i bezpieczne, a także w celu wyjaśnienia działania leku oraz odpowiedzi na ewentualne pytania.
Jeżeli po przeprowadzonym wywiadzie farmaceuta uzna wydanie leku za uzasadnione, pacjentka otrzyma receptę na lek.
💊 Dostęp do antykoncepcji awaryjnej dla osób powyżej 15 roku życia na podstawie recepty farmaceutycznej ⤵️ pic.twitter.com/1fXJGMvzMS
— Kancelaria Premiera (@PremierRP) May 9, 2024
Jak często można otrzymać receptę na tabletkę „dzień po”?
W ramach programu pilotażowego pacjentka może raz w miesiącu skorzystać z możliwości otrzymania recepty na antykoncepcję awaryjną. Mowa tu wyłącznie o leku zawierającym w składzie octan uliprystalu.
Źródła:
- Antykoncepcja awaryjna. Dostępna na: https://www.gov.pl/web/zdrowie/antykoncepcja-awaryjna
- Antykoncepcja awaryjna w aptekach. Dostępne na: https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/antykoncepcja-awaryjna-w-aptekach
- Pilotaż usług farmaceuty w zakresie zdrowia reprodukcyjnego. Trwa nabór wniosków dla aptek [LISTA NABORÓW]. Dostępne na: https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/pilotaz-uslug-farmaceuty-w-zakresie-zdrowia-reprodukcyjnego-trwa-nabor-wnioskow-dla-aptek-lista-naborow,8602.html
Autor
Redakcja KtoMaLek.pl - Zespół redakcyjny KtoMaLek.pl tworzą doświadczeni farmaceuci, którzy specjalizują się w różnych obszarach tematyki zdrowotnej. Doświadczenie zdobyte w zawodzie oraz wiedza uzyskana podczas studiów farmaceutycznych, pozwalają na tworzenie merytorycznych treści zgodnych z EBM (and. Evidence-based Medicine), opartych na rzetelnych źródłach — aktualnych badaniach naukowych, branżowych podręcznikach i książkach. Za praktyką podążają również pasja i niesłabnąca chęć do poszerzania wiedzy oraz dzielenia się nią z pacjentami. Dzięki temu użytkownicy otrzymują dostęp do ciekawych i angażujących materiałów edukacyjnych.
Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.
