Gorczyca czarna — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Gorczyca czarna — właściwości

Nasiona gorczycy czarnej zawierają w swoim składzie synigrynę odpowiedzialną za główne właściwości lecznicze rośliny. Dzięki jej obecności gorczyca czarna wykazuje właściwości rozgrzewające i przeciwbólowe. 

Poza synigryną gorczyca czarna zawiera w sobie śluzy i oleje tłuste wpływające na jej właściwości przeciwzapalne, ale też poprawiające trawienie, żółciopędne i zwalczające zaparcia.

Gorczyca czarna — jak wygląda i skąd pochodzi?

Gorczyca czarna (łac. Brassica nigra) jest rośliną osiągającą długość ponad 1 metra. Posiada duże, szypułkowate liście, a w okresie kwitnienia od czerwca do lipca wykształca kwiaty z żółtymi płatkami. Na każdej łodydze zazwyczaj wyrastają cztery kwiaty. 

Gorczyca czarna występuje powszechnie w rejonach Morza Śródziemnego — na południu Europy i północy Afryki, ale bardzo często spotykana jest również na terenie całej Azji. W klimacie umiarkowanym w Europie, w tym w Polsce, występuje sporadycznie w hodowlach, jako roślina sprowadzona z południa. 

Gorczyca czarna — działanie, wskazania do stosowania

Gorczyca czarna znakomicie sprawdzi się w zwalczaniu różnego rodzaju bólów, w tym reumatycznych, bólów gardła oraz dolegliwości przebiegających ze stanem zapalnym. Doustne przyjmowanie preparatów z nasion gorczycy czarnej pomaga również zwalczać problemy trawienne i zaparcia. Należy jednak zachować ostrożność w doustnym przyjmowaniu gorczycy czarnej i nie przyjmować zbyt dużych dawek, ponieważ mogą one spowodować wystąpienie działań niepożądanych.

Gorczyca czarna w bólach reumatycznych

Gorczyca czarna dzięki swoim właściwościom rozgrzewającym i drażniącym skórę znakomicie sprawdza się przy zastosowaniu zewnętrznym w zwalczaniu bólów mięśni i stawów. Rozgrzanie doprowadza do poszerzenia naczyń krwionośnych w danym miejscu oraz zwiększonego przepływu krwi. Działanie przeciwzapalne niweluje występujący stan zapalny i przynosi ulgę w bólu. Stosowanie gotowych do kupienia plastrów lub domowych okładów z nasion gorczycy czarnej jest jednym ze sposobów na zwalczanie występujących bólów mięśniowo-stawowych.

Gorczyca czarna w leczeniu niestrawności

Gorczyca czarna wykazuje działanie żółciopędne i poprawiające trawienie. Doustne przyjmowanie preparatów zawierających nasiona gorczycy czarnej lub uzyskany z nich ekstrakt pozwalają uporać się z występującymi problemami trawiennymi, w tym niestrawnością.

Gorczyca czarna w zwalczaniu zaparć

Nasiona gorczycy czarnej dzięki dużej zawartości śluzów i olejów tłustych wpływają na upłynnienie masy kałowej i działają przeczyszczająco. Dodatkowo dzięki działaniu podrażniającemu poprawiają motorykę jelit, ułatwiając wypróżnianie. Pozwala to na zastosowanie gorczycy czarnej w zwalczaniu zaparć, jednak należy zachować ostrożność przy takim zastosowaniu gorczycy, żeby nie podrażnić nadmiernie ścian jelit.

Gorczyca czarna — jak dawkować?

Okłady z gorczycy czarnej

Gorczyca czarna w postaci domowo przygotowanych okładów na skórę powinna być stosowana przez 10 do 15 minut w celu poprawienia krążenia w bolącym miejscu. Nie należy przekraczać tego czasu, żeby nie wywołać nadmiernego podrażnienia skóry.

Plastry zawierające gorczycę czarną

Gorczyca czarna często jest jednym ze składników plastrów rozgrzewających dostępnych na rynku. Ze względu na złożony skład tych preparatów każdorazowo należy zapoznać się z informacją umieszczoną przez producenta na opakowaniu i stosować plastry zgodnie z podanym czasem dawkowania.

Stosowanie doustne gorczycy czarnej

Gorczyca czarna stosowana jest doustnie w celu poprawienia trawienia lub wywołania działania przeczyszczającego. W obydwu zastosowaniach gorczyca czarna nie występuje jako jedyny składnik preparatów, dlatego ich dawkowanie może się od siebie różnić. Nie należy przyjmować przewlekle preparatów z gorczycą czarną i stosować je jedynie doraźnie w przypadku wystąpienia objawów. Zaprzestanie stosowania powinno nastąpić wraz ze złagodzeniem objawów ze strony układu pokarmowego.

Leki i suplementy zawierające gorczycę czarną

Gorczyca czarna w medycynie wykorzystywana jest w postaci nasion. Bardzo popularne na polskim rynku są preparaty zawierające wyodrębnione nasiona gorczycy czarnej do domowego przygotowania, na przykład w postaci naparów. 

W preparatach gotowych możemy znaleźć ekstrakt z nasion gorczycy czarnej. Takie preparaty znajdują głównie zastosowanie do użytku zewnętrznego w postaci plastrów lub okładów, ale ekstrakt z nasion gorczycy czarnej można znaleźć również w złożonych preparatach roślinnych mających na celu poprawę trawienia.

Gorczyca czarna wykorzystywana jest również do produkcji olejku gorczycznego. Taki gotowy wyodrębniony olejek dostępny jest do kupienia w Polsce w aptekach i sklepach zielarskich i po rozcieńczeniu spirytusem salicylowym jest gotowy do użytku zewnętrznego. Należy jednak zachować szczególną ostrożność, ponieważ jest to bardzo silny preparat. Nigdy też nie należy stosować olejku nierozcieńczonego.

Gorczyca czarna w ciąży

Gorczyca czarna nie powinna być stosowana przez kobiety, które są w ciąży. Substancje zawarte w nasionach gorczycy czarnej mogą powodować przekrwienie błony śluzowej macicy, co w konsekwencji może doprowadzić do poronienia. Stosowanie gorczycy czarnej w ciąży w dużych ilościach może wywołać uszkodzenia układu nerwowego u płodu. 

Stosowanie jakichkolwiek leków oraz preparatów ziołowych w ciąży oraz w okresie karmienia piersią należy zawsze skonsultować z lekarzem prowadzącym ciążę.

Gorczyca czarna — przeciwwskazania i środki ostrożności

Gorczyca czarna przeciwwskazana jest w stosowaniu u kobiet będących w ciąży oraz karmiących piersią. Szczególną ostrożność powinny zachować również osoby cierpiące na choroby nerek, przede wszystkim w przypadku niewydolności nerek. Nasion gorczycy czarnej w zbyt dużych ilościach nie powinni również stosować wszyscy mężczyźni, ponieważ może ona mieć wpływ na prawidłowe funkcjonowanie gruczołu krokowego, czyli prostaty.

Gorczyca czarna — możliwe działania niepożądane

Gorczyca czarna, jak każdy inny środek leczniczy, może powodować działania niepożądane. Objawiają się one przede wszystkim podczas przewlekłego stosowania w nadmiarze preparatów zawierających w swoim składzie nasiona gorczycy czarnej. Doustne przyjmowanie preparatów z nasion gorczycy czarnej w zbyt dużych ilościach może powodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe, w tym biegunkę, wymioty i nudności. Możliwym działaniem niepożądanym jest również uszkodzenie nerek, a u mężczyzn uszkodzenie prostaty.

Gorczyca czarna stosowana zewnętrznie może wykazywać nadmierne podrażnienie skóry, które może objawiać się zaczerwienieniem i bólem. Przy przekroczonym czasie ekspozycji skóry na składniki nasion gorczycy działanie może być tak silne, że może dojść nawet do miejscowej martwicy. Stąd należy bezsprzecznie przestrzegać instrukcji producenta w przypadku każdego preparatu gorczycy czarnej. Jak każdy inny składnik, tak również i gorczyca czarna może wywoływać alergię kontaktową. Po kontakcie z alergenem może pojawić się odczyn alergiczny, który będzie manifestował się zaczerwienieniem oraz swędzeniem skóry w miejscu kontaktu z substancją uczulającą.

Gorczyca czarna — interakcje z lekami i innymi ziołami

Gorczyca czarna nie wykazała w badaniach klinicznych interakcji z innymi lekami oraz ziołami. Należy jednak pamiętać, że stosowanie kilku różnych preparatów o tym samym lub podobnym działaniu zawsze może się wzajemnie nasilać, lub osłabiać. 

W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów zawsze należy skontaktować się z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej.

Gorczyca czarna w Ziołopedii — podsumowanie

Gorczyca czarna jest znana ludzkości od wieków. Zastosowanie tej rośliny jako przyprawy sięga już czasów starożytnego Rzymu. W późniejszych czasach została również zastosowana do produkcji musztardy. Od wieków używana jest też w medycynie ludowej, przede wszystkim w zwalczaniu bólów mięśni i stawów. Stosowanie nasion gorczycy czarnej w tym wskazaniu jest dalej praktykowane i można wykorzystać w tym celu domowe metody lub kupić gotowe preparaty zawierające ekstrakt z nasion gorczycy czarnej.

Bibliografia

1. Sawicka, B., Kotiuk, E. Gorczyce jako rośliny wielofunkcyjne. Acta Sci. Pol., Agricultura 6(2) 2007. str.: 17-27
2. Sawicka, B., Kotiuk, E., Bienia, B., Krochmal-Marczak, B., Wójcik, S. Znaczenie gorczycy białej (Sinapis alba), gorczycy sarepskiej (Brassica juncea var.sareptana) i gorczycy czarnej (Brassica nigra) w żywieniu i fitoterapii. Ziołolecznictwo, biokosmetyki, żywność funkcjonalna. 2013. str.: 338-362
3. Kudełka, W., Kosowska, A. Składniki przypraw i ziół przyprawowych determinujące ich funkcjonalne właściwości oraz ich rola w żywieniu człowieka i zapobieganiu chorobom. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie nr 781. 2008. str.: 82-111

Autor