Dieta wątrobowa - co jeść przy chorej wątrobie?

Dieta wątrobowa - czyli jaka?

Nie istnieje jedna uniwersalna dieta wątrobowa - to, jak konkretnie powinien wyglądać jadłospis osoby chorej, powinien ustalić indywidualnie lekarz na podstawie badań i historii choroby. Można jednak wyróżnić kilka złotych zasad, którymi warto kierować się niezależnie od stopnia zaawansowania choroby wątroby czy wieku osoby chorej.

Wszystkie osoby, które doświadczają problemów z funkcjonowaniem tego organu, z pewnością powinny bezwzględnie unikać produktów ciężkostrawnych. Przede wszystkim zalicza się do nich potrawy smażone, wysokoprzetworzone, słodycze i alkohol. Bardzo istotne jest wyeliminowanie z codziennego jadłospisu produktów takich jak ostre przyprawy czy mocno działające napary: kawa i herbata. Nie oznacza to jednak, że osoby z chorą wątrobą nie mogą sobie pozwolić na żadne kulinarne przyjemności - warto zapytać lekarza o możliwość spożywania okazjonalnie pewnych produktów czy np. kawy. Przy przewlekłych chorobach wątroby, nie przebiegających wyjątkowo ostro, drobne odstępstwa od lekkiej diety są dopuszczalne, jeśli odbywają się pod kontrolą medyczną.

W przypadku diety wątrobowej istotne jest nie tylko to, co się je, ale również jak. Dbanie o higienę posiłków, czyli spokojne, niespieszne jedzenie, pozbawione stresu, powinno być na liście priorytetów każdego chorego. Dodatkowo ważna jest ilość posiłków: zamiast trzech obfitych, powinno się spożywać 4-6 mniejszych. Tego typu porcje są łatwiejsze w trawieniu i pozwalają na efektywniejsze przyswajanie substancji odżywczych.

Białka i tłuszcze - zalecenia, które warto znać

Przewlekła choroba wątroby, która pozbawiona jest powikłań, nie musi być wskazaniem do bardzo restrykcyjnej diety. W takim przypadku lekarze zalecają ograniczenie spożywania błonnika, a zwiększenie podaży białka: powinno go być około 1,6 grama  na każdy kilogram masy ciała. Z kolei tłuszcze (tzw. "zdrowe" czyli najlepiej roślinne i nieprzetworzone) powinny być dostarczane w ilości 1 grama na kilogram masy ciała.

W czasie rekonwalescencji po operacji wątroby i w chorobie, która nie objawia się niewydolnością, białko powinno być spożywane w ilości 1 grama na kilogram masy ciała, a tłuszcze nie powinny być podawane w ilości większej, niż 50 gramów na dobę.

W przypadkach ciężkiej niewydolności ilość białka i tłuszczów powinna być zminimalizowana - jak bardzo, ustala lekarz, jednak najczęściej udział białka nie powinien być większy niż 40 gramów na dobę. Dieta osób chorujących na niewydolność wątroby nie może zawierać produktów surowych ani zimnych. Zaleca się, aby dieta chorych bazowała na gotowanych warzywach i oczyszczonej mące. Białko powinno być pochodzenia wyłącznie zwierzęcego.

Produkty, które Twoja wątroba pokocha

Chora wątroba nie powinna być dodatkowo obciążana produktami, których trawienie wymaga długiego czasu i produkcji dużej ilości enzymów trawiennych. Dlatego w diecie wątrobowej nie powinno zabraknąć:

• Warzyw: ziemniaków, marchwi, buraków, pomidorów, ogórków, kalarepy, pora, kiełków. Świetnym sposobem na podawanie warzyw jest spożywanie sycących, gotowanych zup (wywarów z kawałkami warzyw lub kremów)
• Owoców: jabłek, moreli, brzoskwiń, owoców cytrusowych, wiśni
• Chudego mięsa: wołowiny i cielęciny, filetowanego indyka czy kurczaka. Należy pamiętać, że mięso powinno być duszone, pieczone lub gotowane na parze, nigdy smażone!
• Chudych ryb: dorsza, mintaja, karpia, leszcza (podobnie jak mięso, ryby także powinny być duszone lub gotowane na parze, ale nie smażone)
• Nabiału: chudego twarogu i mleka, maślanki, kefiru, jajek
• Kasz, płatków owsianych i makaronu
• Pieczywa pszennego, sucharów
• Tłuszczów: oliwy z oliwek, oleju nierafinowanego arachidowego, sojowego i słonecznikowego

Jeśli chodzi o słodkości, dieta wątrobowa nie wyklucza spożywania miodu, soków, biszkoptów i kisieli. Wszystkie potrawy mogą być doprawiane ziołowymi przyprawami, nadającymi smaku i aromatu. Wskazana jest bazylia, majeranek, pietruszka, koperek, cynamon, tymianek, rozmaryn. Jako napoje powinno się spożywać świeże soki (przeciwwskazaniem jest ostra niewydolność wątroby), słabe herbaty i napary z ziół. Osoby z chorą wątrobą powinny wprowadzić do swojej diety ostropest plamisty - czy to w postaci oleju, naparu czy jako przyprawy. Zioło to wspomaga regenerację tego organu.

Produkty, które powinny zniknąć z Twojej diety

Osoby z chorą wątrobą powinny bezwzględnie unikać wszystkich produktów z poniższej listy. Warto jednak mieć na uwadze, że jedynie w sporadycznych przypadkach wskazane jest utrzymywanie radykalnej diety wątrobowej przez całe życie - regeneracja tego organu odbywa się dość szybko. Stosowanie się do diety w okresie rekonwalescencji może przyspieszyć powrót do możliwości spożywania ulubionych produktów (oczywiście w rozsądnych ilościach!).

• Warzywa: warzywa strączkowe, kapusta, papryka, kalafior, cebula, czosnek
• Owoce: truskawki, poziomki, borówki, arbuzy, czereśnie
• Grzyby: wszystkie gatunki i w każdej postaci (suszone, marynowane, duszone)
• Mięsa: tłuste, smażone, przetworzone (konserwy), wędzone, podroby
• Tłuste ryby: szczególnie wędzone, ale również smażone czy puszkowane
• Tłuszcze: margaryna, smalec, olej rzepakowy
• Pieczywo żytnie i razowe (oraz wszelkie produkty na bazie mąk nieoczyszczonych, razowych i żytnich, jak makarony)
• Nabiał pełnotłusty, sery topione, pleśniowe
• Ostre przyprawy: pieprz, curry, papryka ostra
• Napoje: mocna kawa i herbata, alkohol, słodkie napoje gazowane, woda gazowana
• Słodycze: ciastka przetworzone, z kremem, bitą śmietaną, czekolada

Dieta wątrobowa zakłada również ograniczenie spożywania soli. Do przygotowywania posiłków nie powinno używać się półproduktów (w rodzaju kostek rosołowych); zupy powinny być przygotowywane na bulionie warzywnym, nie rosole.

Jeśli spodobał Ci się ten artykuł, być może zainteresuje Cię temat: Stłuszczenie wątroby – jak rozpoznać i leczyć stłuszczoną wątrobę?

Autor