Czy nacinanie krocza podczas porodu jest konieczne? Jak mu zapobiec?

Czym jest nacięcie krocza podczas porodu (epizjotomia)?

Epizjotomia to zabieg ginekologiczno-położniczy, do niedawna wykonywany z dużą częstotliwością w Polsce, polegający na nacięciu nożyczkami krocza w końcowej fazie II okresu porodu naturalnego celem zwiększenia otworu pochwy.

Podczas tego zabiegu dochodzi do nacięcia następujących struktur miękkich:

• skóry,
• mięśnia powierzchownego poprzecznego krocza,
• mięśnia opuszkowo-gąbczastego,
• ściany pochwy.

Czy nacięcie krocza boli?

Zabieg ten jest wykonywany podczas II fazy porodu, podczas szczytu skurczu. Oznacza to, że kobieta nie odczuwa momentu nacięcia. Istnieje również możliwość znieczulenia tkanek przed rozpoczęciem procedury.

Czy poród naturalny bez nacinania krocza jest możliwy?

Poród bez nacięcia krocza jest możliwy, ale jest to kwestia bardzo indywidualna. Należy pamiętać, że poród jest procesem dynamicznym i często podczas jego trwania dochodzi do sytuacji nieplanowanych, w których należy działać szybko, aby ratować życie pacjentki i jej dziecka. Dlatego obecne stanowisko medyczne, choć nie zaleca rutynowego nacięcia krocza podczas porodu, wyróżnia sytuacje, które do takiego nacięcia są wskazaniem.

Wskazania do nacięcia krocza

Najistotniejszym wskazaniem do wykonania nacięcia krocza podczas porodu naturalnego jest wystąpienie zagrożenie życia lub zdrowia kobiety rodzącej bądź płodu. Wśród takich wskazań wyróżnia się:

• krwotok;
• objawy świadczące o niedotlenieniu płodu;
• uszkodzenia zwieracza odbytu podczas poprzednich porodów;
• konieczność wykorzystania kleszczy lub próżniociągu podczas porodu.

Pęknięcie krocza podczas porodu

Podczas porodu siłami natury tkanki są narażane na duże rozciągnięcie, nacisk i siłę parcia. Nie zawsze jest możliwa całkowita ochrona krocza i dochodzi do samoistnych pęknięć. Wyróżnia się 4 stopnie pęknięcia pochwy. Odpowiednio prowadzony poród oraz współpraca położnej z rodzącą, są w stanie zminimalizować również samoistne pęknięcie krocza podczas porodu.

Klasyfikacja obejmuje pęknięcie:

• I stopnia – pęknięcia pochwy i skóry krocza bez naruszenia mięśni dna miednicy;
• II stopnia – pęknięcia mięśni dna miednicy, mięśni krocza i pochwy;
• III stopnia – pęknięcia obejmujące zwieracz zewnętrzny odbytu;
• IV stopnia – pęknięcia obejmujące błonę śluzową odbytnicy.

Konsekwencje nacięcia krocza podczas porodu naturalnego

Badania wykazują, że nacięcia krocza podczas porodu w konsekwencji prowadzą do infekcji, dolegliwości bólowych podczas siedzenia, jak codziennych aktywności dnia codziennego i stosunków seksualnych.

Należy jednak pamiętać, że każda sytuacja jest indywidualna, a proces porodu jest bardzo dynamiczny i często minuty decydują o jego pozytywnym zakończeniu. Dlatego warto kwestię nacięcia krocza przedyskutować ze swoją położną oraz rozważyć wszystkie za i przeciw oraz podjąć decyzję, która jest najbardziej bezpieczna dla życia i zdrowia pacjentki i dziecka.

Jak zapobiec nacięciu krocza?

Istnieje wiele sposobów na to, aby chronić krocze zarówno przed nacięciem, jak i pęknięciem podczas porodu. Sposoby te nie dają jednak 100% ochrony, gdyż w trakcie porodu mogą wydarzyć się pewne nieplanowane sytuacje.

Wśród metod ochrony krocza wyróżnia się:

• umożliwienie kobiecie przyjęcia pozycji wertykalnej podczas porodu,
• możliwość zanurzenia się w wodzie lub przeprowadzenie porodu w wannie,
• odpowiedni dobór szpitala i położnej,
• odpowiednie przygotowanie ciała do porodu w gabinecie fizjoterapeuty uroginekologicznego,
• masaż krocza rozpoczęty jeszcze w trakcie ciąży,
• aktywność fizyczną przed oraz w trakcie ciąży.

Jak zadbać o ranę po nacięciu krocza?

Zarówno proces pęknięcia, jak i nacięcia krocza wymaga odpowiedniego postępowania w kolejnych etapach gojenia. Jeśli z jakichś względów doszło do nacięcia lub pęknięcia krocza podczas porodu, warto wiedzieć jak z taką raną postępować.

Należy pamiętać, że jest to rana, która zagoi się blizną. Ma to ogromne znaczenie w dalszym postępowaniu. Tkanka regeneruje się przez cały okres połogu, a więc około 6 tygodni. Manualna praca nad blizną jest wówczas możliwa po całkowitym jej zrośnięciu. Są jednak czynności, o których należy pamiętać już od pierwszych dni po porodzie.

Wietrzenie rany

Ogromnie ważne jest wietrzenie rany po nacięciu lub pęknięciu krocza, gdyż zapobiega to powstawaniu infekcji. Noś odpowiednią bieliznę (najlepiej bawełnianą z oddychającej siateczki), a jeśli masz możliwość, czas w domu spędzaj bez bielizny, korzystając podczas karmienia z podkładów.

Odpowiednia higiena i pielęgnacja rany

Pamiętaj o odpowiednim obmyciu rany po każdym skorzystaniu z toalety. Warto wówczas korzystać z ręczników jednorazowych. Istotną kwestią są także odpowiednie emulsje i płyny antyseptyczne, które działają odkażająco na ranę (zawierającą np. substancję czynną - benzydaminę). Przydatne są również żele zawierające drobnocząsteczkowy kwas hialuronowy, stosowane w celu ułatwienia i przyspieszenia procesu regeneracji rany po nacięciu krocza.

Preparaty najczęściej stosowane podczas pielęgnacji ran w okolicy krocza oraz ich dostępność możesz odszukać w witrynie KtoMaLek.pl.

Nie przeciążaj tkanek

Nie używaj popularnych kółek do siedzenia. Nie przynoszą one efektu rozluźnienia, a wręcz przeciwnie – wpływają na naciągnięcie obrażonych tkanek

Skorzystaj z wizyty u fizjoterapeuty uroginekologicznego

Ogromnie pomocna jest wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego. Pamiętaj, że nacięcie tkanek i mięśni wpływa na ich funkcję. Niezwykle ważna jest mobilizacja wytworzonej blizny po nacięciu lub pęknięciu krocza. Takie postępowanie ma na celu zapobiec nieprzyjemnym konsekwencjom bólowym, które bardzo często mają wpływ na funkcjonowanie w życiu codziennym.  

Bibliografia:

1. Głogowska, J., (2022). Opieka okołoporodowa – masaż krocza oraz regeneracja okolic intymnych w połogu. Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja, nr 135.
2. Nacięcie krocza – konieczność czy rutyna? (2010). Fundacja Rodzić Po Ludzku, s. 9 – 37
3. Wawryków, A., Korabiusz, K., Stecko, M., i inni (2018). Physiotherapy after episiotomy for vaginal birth. Journal of Education, Health and Sport, 8(9), s. 807-813.
4. Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące zapobiegania śródporodowym urazom kanału rodnego oraz struktur dna miednicy (2011). Ginekol Pol., 5/011, 82, s. 390-394. Dostępne na:  https://www.ptgin.pl/sites/scm/files/2021-09/05.2011%20-W%20TRAKCIE%20AKTUALIZACJI%20-%20Zapobieganie%20%C5%9Br%C3%B3dporodowym%20urazom%20kana%C5%82u%20rodnego%20oraz%20struktur%20dna%20miednicy.pdf. 

Autor