Co to są słodziki?

Co to są słodziki

Są to związki chemiczne, występujące naturalnie w przyrodzie lub uzyskane na drodze syntezy chemicznej. Dzięki temu, że mają zdolność do nadawania smaku słodkiego, są stosowane jako zamiennik klasycznego cukru spożywczego (trzcinowego lub buraczanego). 

Unikalną cechą słodzików jest to, że nie dostarczają kalorii wcale np. aspartam, sacharyna czy cyklaminiany lub dostarczają ich prawie o połowę mniej np. ksylitol, (ok. 2,4 kcal/g), niż cukier spożywczy. Dlatego słodziki znajdują swoje zastosowanie podczas produkcji wybranych produktów spożywczych np. żywności dietetycznej o obniżonej wartości kalorycznej, napojów gazowanych czy deserów. ?

Rodzaje słodzików

W produkcji żywności stosuje się słodziki należące do dwóch grup:

• intensywne substancje słodzące (naturalne i syntetyczne),
• poliole (naturalne substancje słodzące).

Najbardziej znane intensywne substancje słodzące to: acesulfam K, aspartam, cyklaminiany, sacharyna czy glikozydy stewiolowe. Mają one smak nawet kilkaset razy bardziej słodki niż tradycyjny cukier, np. aspartam jest blisko 200 razy słodszy niż cukier buraczany. Właśnie dzięki tej właściwości intensywne substancje słodzące są stosowane w produkcji żywności w bardzo małych porcjach. 

Ważną cechą intensywnych substancji słodzących np. aspartamu jest także to, że nie są trawione w świetle przewodu pokarmowego człowieka. Dzięki temu nie dostarczają żadnych kalorii. 

Tak jak wyżej wspomniano, w przemyśle spożywczym stosuje się również poliole. Są to naturalne substancje o właściwościach słodzących. W tej grupie znajdują się: 

• sorbitole, 
• mannitol, 
• izomalt, 
• maltitole, 
• laktitol, 
• ksylitol, 
• erytrytol. 

Poliole dostarczają prawie 50% energii mniej, ponieważ na każdy 1g słodzika dostarczają około 2 kcal (cukier buraczany lub trzcinowy 4 kcal/g). 

Wszystkie intensywne substancje słodzące, jak i poliole cechują się różnym poziomem słodkości. Do jego wyznaczania wykorzystujemy wzorzec smaku słodkiego, czyli 10% roztwór sacharozy. Podstawą jednostką słodkości, czyli wartość, jaką przypisujemy sacharozie jest 1. Wyniki poniżej lub powyżej świadczą o odpowiednio mniejszej lub większej sile słodzącej.

Jak stosuje się słodziki i jaka jest ich bezpieczna dawka?

Dodawanie wszelkich dodatków do żywności, w tym także słodzików, jest regulowane prawnie (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego I Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności). Zgodnie z obowiązującymi przepisami w produkcji żywności słodziki stosuje się wraz z zasadą “quantum satis”, czyli w najmniejszych możliwych ilościach, ale będących w stanie zaspokoić potrzeby konsumentów. Dodatkowo producenci żywności muszą także pamiętać o wskaźniku ADI. Jest to dopuszczalne dzienne spożycie (dopuszczalne dzienne pobranie, od ang. acceptable daily intake). ADI to wskaźnik informujący o maksymalnej ilość substancji (w przeliczeniu na kilogram masy ciała), jaką możemy spożywać codziennie do końca życia i nie przyczyni się to do odczuwania znacznych negatywnych skutków zdrowotnych.

Oznacza to, że np. przeciętna zdrowa osoba o masie ciała 60 kg może codziennie spożyć 2400 mg aspartamu i nie powinna z tego powodu odczuć żadnych znaczących i negatywnych skutków zdrowotnych.

Słodziki a zdrowie

Powstaje zatem pytanie – słodzik a cukier? Stosowanie słodzików z obu grup (poliole i intensywne substancje słodzące) może stanowić ciekawą alternatywę dla tradycyjnego cukru spożywczego czy innych typowych produktów słodzących np. miodu czy syropu klonowego. Słodziki nadają słodki smak żywności, a nie dostarczają kalorii lub dostarczają ich znacznie mniej. W związku z tym mogą być potencjalnie przydatne podczas odchudzania się. Ważną zaletą substancji słodzących jest także to, że ponieważ nie są całkowicie lub częściowo trawione, to również nie powodują próchnicy. 

Jednakże pomimo wielu zalet, nadal spotkamy się z obawami przed stosowaniem słodzików. Martwimy się o ich wpływ na zdrowie i potencjalne ryzyko występowania nowotworów.  Jak jednak przekonują eksperci, obawy te nie są uzasadnione. Każdy ze słodzików przechodzi szereg badań, które są regularnie aktualizowane. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (We) nr 1333/2008 wszystkie dodatki, aby mogły zostać wykorzystane w produkcji żywności, muszą posiadać badania potwierdzające zarówno ich skuteczność, jak i bezpieczeństwo. 

W kwestii bezpieczeństwa stosowania słodzików wypowiadają się także takie organizacje jak EFSA (Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywności) czy FDA (Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków). Zgodnie z ich oficjalnym stanowiskiem słodziki stosowane zgodnie z zaleceniami (dostosowując ilość do ADI) nie wpływają negatywnie na zdrowie, a także nie powodują odczuwania skutków ubocznych.

Co ciekawe, słodziki są również dopuszczone do stosowania wśród osób chorych na cukrzycę i mających inne zaburzenia tolerancji glukozy np. insulinooporność. Jak wskazują eksperci z Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, aspartam i inne słodziki, mogą wchodzić w skład dobrze zbilansowanej diety, o ile pamiętamy także o pozostałych zaleceniach zdrowego stylu życia, tzn. diecie bazującej na warzywach i owocach, regularnej aktywności fizycznej czy przeznaczaniu czasu na odpoczynek.

Autor