Bazylia pospolita — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Bazylia pospolita — właściwości

Bazylia pospolita jest ziołem stosowanym zarówno w kuchni, jak i w medycynie. Swoje prozdrowotne właściwości zawdzięcza działaniu przeciwzapalnemu, przeciwbakteryjnemu i rozkurczowemu. Pomaga w łagodzeniu stresu o niewielkim natężeniu oraz ma dobroczynne działanie na nasz przewód pokarmowy. 

Bazylia pospolita jest uprawiana od wieków jako roślina kulinarna i lecznicza, a dzięki swojemu charakterystycznemu aromatowi i smakowi znalazła zastosowanie w kuchniach całego świata. Największą popularność zyskała jednak w kuchni włoskiej. Do jakich więc potraw można wykorzystać bazylię? Włosi używają jej jako dodatek do sałatki caprese, sosu pomidorowego czy pesto alla genovese. Dzięki popularyzacji kuchni włoskiej w Polsce bazylia również na naszych stołach znalazła swoje miejsce. Najczęściej używana jest jako jedna ze składowych mieszanki ziół prowansalskich, często używanych w celu dodania świeżości daniom kuchni polskiej.

Bazylia pospolita — jak wygląda i skąd pochodzi?

Bazylia pospolita (łac. Ocimum basilicum) to roślina jednoroczna z rodziny jasnotowatych (łac. Lamiaceae). Pochodzi prawdopodobnie z tropikalnej strefy Afryki, natomiast jej pierwsze uprawy zostały założone w Azji i Egipcie. Można ją rozpoznać po charakterystycznym zapachu i budowie. Łodyga bazylii pospolitej ma przekrój czworokątny i jest rozgałęziona. Jasnozielone liście są ułożone nakrzyżlegle. Olejek eteryczny wykorzystywany do produkcji różnych preparatów i suplementów jest wytwarzany przez gruczoły znajdujące się na spodniej stronie liści. Kwitnienie bazylii przypada na okres lipca i sierpnia. Kwiaty są koloru czerwonoróżowego. Owoce są małą, owalną niełupką. Bazylia pospolita funkcjonuje też pod innymi nazwami, takimi jak: bazylek ogrodowy, bazylia wonna, bazyliszka. Surowcem zielarskim jest ziele bazylii (łac. Herba Basilici).

Bazylia pospolita ma specyficzny lekko cytrynowy zapach i korzenny, pikantny smak.

Bazylia pospolita — działanie, wskazania do stosowania

Bazylia pospolita jest źródłem wielu substancji aktywnych, które mogą wpływać na funkcjonowanie naszego organizmu. Do grona tych elementów zaliczają się m.in. flawonoidy, terpeny czy elagotaniny. Dzięki tym składnikom chemicznym bazylia pospolita stała się częścią wielu suplementów diety, dostępnych w aptekach. Bazylia pospolita, w pewnych częściach świata bywa używana do łagodzenia napadów astmy czy leczenia zapalenia oskrzeli. Niektóre źródła podają, że ma ona właściwości rozszerzające oskrzela i ułatwia relaksację skurczonej tchawicy. Takie działanie pomaga również przy łagodzeniu kaszlu i duszności wywołanej infekcją lub stanem zapalnym.

Poza właściwościami prozdrowotnymi istnieją też doniesienia o toksycznym działaniu niektórych substancji zawartych w liściach bazylii pospolitej. Poniżej postaramy się przybliżyć korzyści, jak i potencjalne niebezpieczeństwa płynące z przyjmowania nadmiernych ilości bazylii pospolitej.

Bazylia pospolita na redukcję stresu

Regularne spożywanie naparu z bazylii może wpłynąć na poprawę trawienia i redukcję stresu. Napar z bazylii, podobnie jak herbata, jest bardzo prosty do przyrządzenia. Do jego wykonania wystarczy kilka liści świeżej, dokładnie umytej bazylii, którą następnie należy zalać wrzątkiem i odstawić na kilka minut.  

W 2017 roku opublikowana pracę na temat wpływu bazylii pospolitej na redukcję stresu u myszy. Wyniki badań pokazały, że bazylia pozytywnie wpływa na układ nerwowy myszy, pomagając złagodzić stres. W innych badaniach opublikowanych również w 2017 roku zasugerowano nawet przeciwdepresyjne właściwości bazylii pospolitej. Dodatkowo miała ona poprawić koordynację czy pamięć krótkotrwałą.

Bazylia na dolegliwości żołądkowo-jelitowe

Bazylia pospolita ma dobroczynne działanie na przewód pokarmowy. Łagodzi ona dolegliwości bólowe, poprawia perystaltykę jelit i pomaga regulować apetyt. Dodatkowo hamuje enzymy odpowiedzialne za rozkład węglowodanów. Dzięki tym właściwością bazylia wpływa na zmniejszenie poziomu glukozy we krwi po posiłku. 

Badanie wykazują również przeciwhistaminowe i przeciwwydzielnicze właściwości olejków eterycznych pochodzących z bazylii pospolitej. Ma ona działanie wspomagające zapobieganiu powstawania wrzodów żołądka, które mogą być konsekwencją stosowania niektórych leków m.in. aspiryny czy indometacyny oraz spożywania alkoholu. 

Bazylia pospolita wykazuje również działanie ochronne przeciwko bakterii Helicobacter Pylori. Bakterią tą jest zakażona zdecydowana większość dorosłej populacji Polski. Zakażenie predysponuje do powstawania choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. 

Bazylia pospolita — działanie przeciwzapalne

Ekstrakty z bazylii pospolitej wykazują właściwości przeciwzapalne. W medycynie tradycyjnej używane były także jako środki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. W przypadku wystąpienia infekcji górnych dróg oddechowych można wykonać inhalację z zastosowaniem ekstraktów z bazylii.

Dzięki działaniu przeciwzapalnemu oraz właściwościom przeciwbakteryjnym i przeciwutleniającym ekstraktów z bazylii, znalazła ona swoje zastosowanie także w leczeniu chorób skóry. Może być używana do codziennej pielęgnacji skóry trądzikowej. Preparaty z bazylią są stosowane również w terapii przeciwzmarszczkowej.

Bazylia pospolita — jak dawkować?

Bazylia pospolita może być spożywana w postaci liści świeżych lub suszonych, jako napar lub składnik potraw. 

Stosowanie olejku eterycznego polega na dodaniu do miski z gorącą wodą kilku kropel olejku i wykonanie inhalacji parowej pod przykryciem. 

Leki i suplementy zawierające bazylię pospolitą

Na rynku jest dostępnych wiele preparatów z bazylią pospolitą. Są one skierowane głównie do osób potrzebujących wyciszenia i zredukowania odczuwanego stresu. 

Istnieje też wiele szamponów, płynów do pielęgnacji skóry i kremów przeciwzmarszczkowych zawierających ekstrakty z bazylii. 

Bazylia pospolita w ciąży

Stosowanie bazylii w niewielkich ilościach w ciąży nie jest przeciwwskazane. Pomimo tego przed rozpoczęciem suplementowania jakiejkolwiek substancji, w tym także bazylii i ekstraktów stworzonych na jej bazie, zawsze warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę. 

Bazylia pospolita — przeciwwskazania i środki ostrożności

Z nadmiernym spożywaniem bazylii pospolitej powinny uważać kobiety w ciąży oraz karmiące piersią. Jest to spowodowane niewielką ilością badań na temat wpływu bazylii na rozwój dziecka. Pomimo braku przeciwwskazania do spożywania niewielkich ilości bazylii w formie przyprawy kuchennej, nie ma w źródłach naukowych informacji o wpływie dużych dawek na dziecko - stąd zalecana jest duża ostrożność.

Bazylia pospolita — możliwe działania niepożądane

Bazylia pospolita jest rośliną od wieków stosowaną w gastronomii. Jej używanie w rozsądnych ilościach nie niesie ze sobą niebezpieczeństwa wystąpienia działań niepożądanych.

Bazylia pospolita — interakcje z lekami i innymi ziołami

Bazylia pospolita może wchodzić w interakcje z lekami na nadciśnienie i dodatkowo obniżać ciśnienie krwi. Co więcej, na ekstrakty z bazylii powinny uważać także osoby stosujące leki przeciwzakrzepowe. Na chwilę obecną żadne inne interakcje bazylii z lekami nie są znane.

Bazylia pospolita w Ziołopedii — podsumowanie

Bazylia pospolita to zioło mające wiele właściwości prozdrowotnych. Jest stosowanie wiąże się głównie z redukcją odczuwanego stresu, a tym samym z poprawą jakości życia. Dzięki swojej powszechnej dostępności może stać się ona codziennym elementem suplementacji.

Pomimo wielu prozdrowotnych właściwości bazylii pospolitej, bardzo ważne jest, aby jej suplementacja nie zastępowała leków potrzebnych do wyleczenia bądź kontrolowania chorób wymienionych w tekście. Leki są produktami standaryzowanymi, a ich działanie jest przebadane i udowodnione zgodnie ze ściśle określonymi procedurami.

Bibliografia

1. Ayuob, N. N., Firgany, A. E.-D. L., El-Mansy, A. A., & Ali, S. (2017). Can  Ocimum basilicum  relieve chronic unpredictable mild stress-induced depression in mice? Experimental and Molecular Pathology, 103(2), 153–161. https://doi.org/10.1016/j.yexmp.2017.08.007
2. Sestili, P., Ismail, T., Calcabrini, C., Guescini, M., Catanzaro, E., Turrini, E., … Fimognari, C. (2018). The potential effects of Ocimum basilicum on health: a review of pharmacological and toxicological studies. Expert Opinion on Drug Metabolism & Toxicology, 14(7), 679–692. https://doi.org/10.1080/17425255.2018.1484450
3. K. Muneefa, V.  Doss, R.  Sowndarya.: Beneficial effect of hydroethanolic extract of Ocimum basilicum L on enzymic and non enzymic antioxidant in depression induced rats. J Med Plants Stud. 2017;5:185-188.

Autor