Graviola — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Graviola — właściwości

Graviola swoje działania prozdrowotne zawdzięcza owocom i znajdującym się w nich niezwykle ważnym dla zdrowia składnikom. Miąższ owocu gravioli w ponad 80 % składa się z wody, a pozostałą jego część stanowią witaminy i minerały, wśród których wymienić można witaminę C, witaminy z grupy B (kwas pantotenowy, niacynę, ryboflawinę czy tiaminę), a także żelazo, cynk, magnez, fosfor, potas, wapń i sód.  W suchej masie owoców stwierdza się obecność węglowodanów, białek, lipidów oraz błonnika pokarmowego, a w oleju ze świeżych owoców gravioli potwierdzono obecność mono- i seskwiterpenów, takich jak β-kariofylen, 1,8-cyneol, linalol, α-terpineol, propionian linalylu oraz kalaren. Tak bogaty skład sprawia, że roślinę wyróżniają właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Niestety pomimo tak różnych właściwości, roślina posiada również substancje toksyczne (iminocukry i neurotoksyna swainsonina) co sprawiło, że rozważania nad bezpieczeństwem spożywania owoców gravioli nabrały jeszcze większego tempa.

Graviola — jak wygląda i skąd pochodzi?

Graviola to niewielkie, tropikalne, liściaste drzewo owocowe pochodzące z tropikalnych rejonów Ameryki Południowej i Środkowej oraz Karaibów. Osiąga wysokość około 4-6 metrów i nosi miano wiecznie kwitnącego drzewa, którego owoce przyjmują owalny, często nieregularny kształt o długości 10-30 centymetrów. W zależności od odmiany, jej smak można porównać do truskawek, ananasów, rzadziej do cytrusów, bananów czy kokosa. Wszystkie części gravioli, a więc kora, liście, owoce i nasiona były wykorzystywane w medycynie naturalnej do leczenia różnych schorzeń zdrowotnych, a także w sztuce kulinarnej do przyrządzania deserów. Obecnie jej uprawy obejmują również rejony Afryki, Azji Południowo-Wschodniej oraz Australii.

Graviola — działanie, wskazania do stosowania

Pomimo iż badań naukowych uwierzytelniających pozytywne skutki stosowania gravioli u ludzi jest obecnie niewiele, wstępne obserwacje prowadzonych analiz potwierdzają prozdrowotne właściwości gravioli. W medycynie ludowej graviola stosowana była na choroby serca, astmę, infekcje bakteryjne, wirusowe, grzybicze, biegunki oraz do zwalczania pasożytów. Uznawano, że kora, korzenie i liście gravioli obniżają ciśnienie, mają właściwości uspokajające, pomagają przy gorączce, nadciśnieniu i bólach reumatycznych, a wywar z liści gravioli ma zastosowanie w kuracjach astmy oskrzelowej, chorób żołądka i alergii. Gravioli przypisuje się również działania: przeciwzapalne, przeciwcukrzycowe (regulujące poziom cukru we krwi i poprawiające funkcje trzustki).

Graviola w chorobach nowotorowych

Badania sugerują, że obecne w gravioli związki mogą wykazywać działanie cytotoksyczne (dla komórek rakowych), a dokładniej przeciwko komórkom raka piersi i raka trzustki. Daje to nadzieję na przeciwnowotworowe wykorzystanie tego surowca w przyszłości.

Warto jednak pamiętać, że właściwości rośliny, a także obiecujące wyniki dotychczas dotyczą badań modelach zwierzęcych lub in vitro. Dlatego w celu wykorzystania działania gravioli w celach leczniczych, konieczne jest rozszerzenie badań o modele ludzkie. Tylko w ten sposób możemy potwierdzić skuteczność i bezpieczeństwo stosowania gravioli.

Graviola — jak dawkować?

Do tej pory nie sformułowano zaleceń dotyczących ilości spożywania gravioli ze względu na małą ilość badań naukowych z udziałem ludzi. W Polsce graviolę można spotkać w formie suplementów diety (kapsułki, tabletki) oraz w postaci soku. Nie należy przekraczać zalecanej dziennej dawki preparatu oraz przestrzegać zaleceń producenta.

Graviola w ciąży

Ze względu na brak jednoznacznych dowodów naukowych dotyczących bezpieczeństwa spożywania gravioli w ciąży, nie zaleca się stosowania tego preparatu zarówno w okresie ciąży, jak i laktacji.

Leki i suplementy zawierające graviolę

Graviola dostępna jest jako suplement diety w postaci soku z tego owocu lub sproszkowanego ekstraktu, często w połączeniu z innymi wyciągami roślinnymi. 

Graviola — przeciwwskazania i środki ostrożności

Środki ostrożności powinny zachować osoby przyjmujące jakiekolwiek leki — wówczas przed wdrożeniem suplementu należy skonsultować się z lekarzem. Warto również pamiętać, iż niektóre badania naukowe sugerują o neurotoksyczności gravioli — ma to głównie związek z obecnością acetogeniny annonaceowej. Z jej powodu nadużywanie tego surowca może prowadzić do uszkodzenia neuronów i rozwoju choroby Parkinsona.

Warto również zachować ostrożność u pacjentów z chorobami serca, wątroby oraz nerek ze względu na możliwość interakcji z przyjmowanymi lekami, w wyniku którego może dojść do nasilenia lub obniżenia działania leków.

Graviola — możliwe działania niepożądane

Do działań niepożądanych wynikających ze stosowania gravioli w zbyt dużych dawkach zalicza się: podrażnienie błony śluzowej żołądka i jelit, nudności, wymioty, biegunkę, bóle brzucha, niepożądane interakcje z innymi lekami oraz reakcje alergiczne – wysypka, świąd.

Graviola — interakcje z lekami i innymi ziołami

Zaleca się konsultację lekarską przed rozpoczęciem suplementacji gravioli u osób przyjmujących jakiekolwiek leki ze względu na możliwe reakcje metaboliczne i zmniejszenie lub zwiększenie przyswajalności leku i możliwe pogorszenie skuteczności terapii.

Ponadto nie zaleca się stosowania gravioli z innymi ziołami, a zwłaszcza z preparatami o działaniu:

• obniżającym ciśnienie krwi (m.in. czosnek, głóg, melisa, lawenda) — ze względu na możliwe nasilenie działania hipotensyjnego;
• uspokajającym (m.in. melisa, rumianek) — możliwe pogłębienie senności i trudności z koncentracją;
• wpływających na krzepliwość krwi (żeń-szeń, miłorząb japoński) — możliwe zwiększone ryzyko krwawień;
• przeciwnowotworowym (kurkuma, zielona herbata) — możliwe interakcje metaboliczne i potencjalne wzmocnienie cytotoksycznego działania.

Graviola w Ziołopedii — podsumowanie

Choć w medycynie ludowej graviola jest uważana za roślinę o działaniu prozdrowotnym i wspomagającym, powinna być stosowana z umiarem i pod kontrolą lekarza. Dlatego pomimo niezwykle obiecujących właściwości leczniczych, graviola wymaga dalszej weryfikacji w postaci badań naukowymi. Warto również pamiętać, że pomimo ogromnych potencjalnych korzyści może być ona równocześnie neurotoksyczna i działać niekorzystnie na zdrowie (szczególnie przy stosowaniu zbyt dużej dawki). Tym bardziej nie powinniśmy korzystać z suplementów diety z graviolą na własną rękę, a chęć sięgnięcia po nie skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.

Bibliografia

1. Cieślik E., Cieślik I., Bartyzel K., Właściwości lecznicze gravioli (Annona muricata L.), Borgis Post Fitoter 2016; 17(4): 293-297, dostęp: http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2017/03/pf_2016_293-297.pdf
2. Rady I, Block M. B., Chamcheu R-C N., Mbeumi S.B., Md Rafi Anwar, Mohamed H., Babatunde A.S., Kuiate J-R., Noubissi F., A El Sayed K., G Kerr Whitfield, Chamcheu J.C., Anticancer Properties of Graviola (Annona muricata): A Comprehensive Mechanistic Review, Oxid Med Cell Longev 2018 Jul 30;2018:1826170, dostęp : https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6091294/
3. Olas B., The Antioxidant Potential of Graviola and Its Potential Medicinal Application, Nutrients 2023 Jan 12;15(2):402, dostęp : https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9865140/

Autor