Skąd się biorą i co oznaczają białe plamy na zębach (fluoroza)?

Fluor odgrywa ważną rolę w rozwoju organizmu. Bierze udział w mineralizacji kości i szkliwa, a jego niedobór może prowadzić nie tylko do próchnicy, ale też osteoporozy. Nadmiar fluoru również stanowi problem – fluoroza, po zajęciu szkliwa, może mieć również negatywny wpływ na kondycję kości i stawów.

Białe plamy na zębach – co oznaczają

Białe plamki na zębach, które możemy zaobserwować głównie na przedtrzonowcach, siekaczach i kłach, mogą być jednym z objawów fluorozy.

Fluoroza, inaczej szkliwo plamkowe, to zaburzenie, które jest efektem przyjęcia nadmiernych ilości fluoru przez organizm, podczas kiedy zachodzą procesy mineralizacji, czyli tworzenia zęba. Dzieje się to najprawdopodobniej już na etapie rozwoju w dzieciństwie. Białe przebarwienia na zębach spowodowane fluorozą to nie tylko defekt estetyczny. Zmieniona tkanka posiada obszary o większej kruchości i porowatości, jest osłabiona, co w konsekwencji może prowadzić do próchnicy lub większej podatności na uszkodzenia mechaniczne. Fluorozę klasyfikuje się według stadium zaawansowania (skala Deana), o którym mówi wygląd i umiejscowienie przebarwień:

0 – Stan prawidłowy. Powierzchnia szkliwa jest gładka, o zabarwieniu kremowo białym.

1 – Fluoroza wątpliwa. Na powierzchni szkliwa są widoczne białe plamki.

2 – Fluoroza bardzo łagodna. Na powierzchni mniejszej niż jeden ząb widoczne są małe, białawe, matowe plamki.

3 – Fluoroza łagodna. Fragmenty nieprzezroczystego szkliwa są bardziej rozległe, ale nie przekraczają 50% powierzchni zęba.

4 – Fluoroza umiarkowana. Szkliwo wyraźnie uszkodzone z widocznymi brązowymi plamami.

5 – Fluoroza ciężka. Szkliwo na powierzchni całego zęba uszkodzone. Uszkodzenia mogą powodować zmianę kształtu zęba. Widoczne są także mniejsze lub większe zagłębienia lub brunatne przebarwienia.

Białe plamy na zębach – przyczyny fluorozy

Jako przyczynę pojawienia się białych plam na zębach spowodowanych fluorozą naukowcy podają nadmierną ekspozycję na fluor w dzieciństwie – jest to zaburzenie rozwojowe. Przyjmuje się, że najbardziej narażone na nabycie tego schorzenia są dzieci do 7. roku życia. Fluor dostarczany jest wraz z wodą pitną, pożywieniem (ryby, herbata, żółty ser), jego nadmiar może być też związany z zanieczyszczeniem środowiska.

Czy wobec tego pasty z fluorem mogą przyczynić się do powstania tej choroby? Nie, specjaliści twierdzą, że jeśli pasta nie jest spożywana, to nie ma takiego zagrożenia. Wręcz przeciwnie – unikanie produktów do higieny jamy ustnej z fluorem prędzej skończy się powstaniem próchnicy. 

Białe plamy na zębach u dzieci

Fluoroza u dzieci powstaje zazwyczaj na skutek stosowania niedostosowanych do wieku malucha past do zębów. Dzieci często połykają środek, dlatego do 6. roku życia nie należy stosować past zawierających fluor.

Fluoroza zębów mlecznych zazwyczaj przebiega łagodniej – zęby mleczne formowane są już w łonie matki, które zapewnia odpowiednią barierę dla przenikania nadmiaru tego pierwiastka. Zęby stałe natomiast tworzą się już po urodzeniu dziecka, dlatego należy przestrzegać prawidłowego dawkowania fluoru już od pierwszego dnia życia pociechy. 

Białe plamy na zębach – leczenie fluorozy

Leczenie fluorozy zarówno u dorosłych, jak i u dzieci musi odbywać się pod stałą kontrolą stomatologa. Jeśli białe plamki zamieniły się już w ubytki szkliwa, stosuje się wypełnienie płynnymi materiałami kompozytowymi i hydroksyapatytem, który odnawia szkliwo i prowadzi do jego remineralizacji. Białe przebarwienia mają charakter stały, zniwelować ich widoczność można wybielając zęby lub zakładając licówki.

Osoba, u której stwierdzono fluorozę, musi szczególną uwagę przykładać do codziennej higieny jamy ustnej: oprócz dokładnego szczotkowania zębów należy je też nitkować. Warto zaopatrzyć się także w odpowiednią szczoteczkę - czym się kierować przy wyborze odpowiedniej rozpisuje się serwis JakaSzczoteczka.pl: Jaka szczoteczka elektryczna: jak wybrać najlepszą? Poradnik >>.

Trzeba również unikać past czy płynów do higieny jamy ustnej z fluorem w składzie i wzbogacić dietę o produkty zawierające wapń, jak na przykład mleko, jogurty, ser żółty, sardynki, rodzynki, produkty zbożowe, migdały, soja, biała fasola, tofu czy natka pietruszki i jarmuż.  

Białe plamy na zębach – inne przyczyny

Białe zmiany na zębach nie zawsze muszą oznaczać fluorozy. Jeśli pojawiły się nagle, mogą być efektem niedoborów wapnia, czyli odwapnienia szkliwa. Często borykają się z tym problemem również osoby noszące stały aparat ortodontyczny.

Kolejnym powodem przebarwień może być hipoplazja, czyli niedorozwój szkliwa, który spowodowany jest niedoborem m.in. witaminy A D, K i C oraz minerałów: wapnia, fluoru lub magnezu, które również wymaga konsultacji z lekarzem dentystą.

Regularne wizyty kontrolne w gabinecie stomatologicznym to gwarancja zdrowego i pięknego uśmiechu na lata – zaniedbania w tym obszarze mogą skutkować poważnymi konsekwencjami i bardzo kosztownym leczeniem. 

Autor