Łopian większy — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Łopian większy – właściwości

Łopian większy to roślina wykazująca właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwbakteryjne i obniżające poziom glukozy w organizmie. Zawdzięcza je obecności wielu związków chemicznych takich, jak: inulina, saponiny, witamina C, fitosterole, kwas chinowy, sole mineralne, olejki eteryczne czy flawonoidy, głównie kwercetyna i rutyna. Największe stężenie tych substancji jest w korzeniu łopianu większego (łac. Bardanae radix), dlatego stanowi on główny surowiec stosowany w wyrobach medycznych.

Łopian większy – jak wygląda i skąd pochodzi?

Łopian większy (łac. Arctium lappa) należy do rodziny astrowatych (łac. Asteraceae) i występuje na terenie Europy, Syberii, Himalajów, Azji Mniejszej i Chin. Może osiągać wysokość nawet do 2 metrów, a jego korzeń — główny surowiec farmaceutyczny tej rośliny — jest gruby, mięsisty i silnie rozgałęziony. Liście mają kształt sercowaty z ząbkowanymi krawędziami, natomiast kwiaty łopianu tworzą koszyczki. Na zewnętrznej warstwie koszyczków obecne są haczykowate łuski.

Łopian większy – działanie, wskazania do stosowania

Łopian większy jest stosowany głównie jako składnik suplementów diety i kosmetyków. Dzięki swojej zdolności do zmniejszania stężenia glukozy we krwi może być używany jako uzupełnienie diety osób z nieprawidłowym poziomem cukru. 

Łopian jest również powszechnie wykorzystywany w szamponach i kremach. Właściwości szamponów łopianowych mają pomagać w redukcji łupieżu, zmniejszeniu przetłuszczania włosów poprzez regulację pracy gruczołów łojowych oraz zapobiegać nadmiernemu wypadaniu włosów. 

W medycynie ludowej napary i okłady z korzenia łopianu większego były stosowane na reumatyzm, a przykładanie liści łopianu na stawy miało na celu zmniejszenie reakcji zapalnej. 

Ekstrakty z Arctium lappa w badaniach również wykazywały działanie żółciopędne i moczopędne.

Łopian większy – działanie przeciwbakteryjne

Ekstrakty z korzenia łopianu większego mają działanie przeciwbakteryjne. Badania wykazały, że ekstrakty zawierające Arctium lappa hamują aktywność bakterii, takich jak Staphylococcus aureus. Inne badania wykazały ich działanie przeciwko bakteriom takim jak Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Lactobacillus acidophilus i Streptococcus mutans. 

Ponadto inulina zawarta w korzeniu łopianu jest powszechnym składnikiem prebiotyków, ponieważ stymuluje rozwój prawidłowej flory jelitowej, jednocześnie ograniczając rozwój bakterii chorobotwórczych.

Łopian większy –  działanie zmniejszające stężenia glukozy w organizmie

Łopian większy jest jedną z roślin wytwarzających inulinę. Ta substancja wpływa na zmniejszenie poziomu glukozy we krwi. Preparaty zawierające inulinę mogą mieć korzystny wpływ na zdrowie osób zmagających się z nieprawidłowym poziomem glukozy w organizmie. Jej zbyt wysokie stężenie może być oznaką cukrzycy. 

Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, w której dochodzi do zbyt małego wydzielania insuliny względem jej zapotrzebowania lub do nieprawidłowego jej działania. Powikłania cukrzycy są poważne i zaliczają się do nich m.in. retinopatia cukrzycowa, zespół stopy cukrzycowej, neuropatia cukrzycowa, przyspieszony rozwój miażdżycy czy cukrzycowa choroba nerek. Niezależnie od stopnia zaawansowania choroby, jednym z głównych elementów terapii jest stosowanie odpowiedniej diety. Dołączenie do niej preparatów z łopianem może poprawić funkcjonowanie organizmu.

Łopian większy – działanie przeciwzapalne

Na terenach Brazylii i Azji korzeń łopianu większego uznawany był za surowiec o właściwościach przeciwzapalnych. Za efekt ten miałaby odpowiadać arktyina. Jest ona jednym ze związków hamujących produkcję i uwalnianie substancji odpowiedzialnych za przebieg reakcji zapalnej.

Arctium lappa był przedmiotem badań Karen Knipping i wsp., którzy wykazali hamowanie ostrej skórnej reakcji alergicznej u myszy in vivo, po zastosowaniu ekstraktu z łopianu. Zmniejszył on uwalnianie mediatorów reakcji zapalnej. Wyniki tych badań wskazują na antyalergiczne właściwości tej rośliny.

Łopian większy – jak dawkować?

Dawkowanie łopianu różni się w zależności od choroby i sposobu użycia.

W zaburzeniach skórnych można stosować odwar. Do jego przyrządzenia używa się 2-6 gramów pociętego wcześniej korzenia łopianu większego, który następnie gotuje się przez godzinę. Dziennie można przyjąć 3 filiżanki tak przyrządzonego napoju. 

Zakupione suplementy powinny być stosowane zgodnie z zaleceniami producenta. 

Leki i suplementy zawierające łopian większy

Na rynku dostępne są leki w postaci ziół do zaparzania z korzenia łopianu, mające wpływać na zmniejszenie wypadania włosów, oraz płyny doustne poprawiające odporność. Łopian zawarty jest również w suplementach mających na celu poprawienie stanu skóry czy zmniejszenie stężenia glukozy we krwi.

Łopian większy w ciąży

Łopian większy nie powinien być stosowany w ciąży ze względu na możliwość wywołania skurczów macicy. 

Łopian większy – przeciwwskazania i środki ostrożności

Preparaty z łopianu są przeciwwskazane u kobiet w ciąży i w trakcie laktacji oraz u osób uczulonych.

Łopian większy – możliwe działania niepożądane

Łopian większy może wywołać reakcję alergiczną. 

Łopian większy – interakcje z lekami i innymi ziołami

Nie są znane interakcje łopianu większego z innymi lekami.

Łopian większy w Ziołopedii – podsumowanie

Zbadano działanie części składników znajdujących się w korzeniu łopianu większego, wykazując ich prozdrowotne właściwości. Łopian większy od wieków był stosowany jako preparat leczniczy. Niemniej jednak brakuje wystarczającej ilości badań, które potwierdzałyby postulowane właściwości tej rośliny. W związku z tym preparaty zawierające łopian nie powinny zastępować sprawdzonych i zaleconych terapii chorób wymienionych w tekście.

Bibliografia

1. Knipping, K., van Esch, E. C., Wijering, S. C., van der Heide, S., Dubois, A. E., & Garssen, J. (2008). In vitro and in vivo anti-allergic effects of Arctium lappa L. Experimental biology and medicine (Maywood, N.J.), 233(11), 1469–1477. 
2. Assessment report on Arctium lappa L., radix, Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC), 2010.
3. Guna, G. O. W. H. E. R. (2019). Theraprutic value of arctium lappa linn-a review. Asian JPharm Clin Res, 12(7), 53-9.

Autor