Efedryna - właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania, skutki uboczne

Jakie właściwości wykazuje efedryna?

Efedryna, inaczej określana jako efetonina, jest alkaloidem występującym w roślinie z gatunku Ephedra oraz, w mniejszej ilości, w roślinie z rodzaju Taxus. 

Efedryna jest nieselektywny związkiem sympatykomimetycznym. Działanie jej polega na pobudzeniu zarówno receptorów α- adrenergicznych oraz, w mniejszym stopniu, receptorów β- adrenergicznych. Ponadto, efedryna zwiększa uwalnianie endogennej noradrenaliny z zakończeń neuronów, jak i hamuje jej wychwyt zwrotny. 

W efekcie działania efedryny dochodzi do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi, w wyniku skurczu naczyń krwionośnych. Dodatkowo, związek ten nasila siłę skurczu serca oraz przyspiesza jego pracę. Po zastosowaniu efedryny dochodzi także do rozszerzenia oskrzeli oraz zmniejszenia produkcji śluzu w drogach oddechowych. 

Zatrzymanie moczu w wyniku aktywności efedryny, wynika ze skurczu mięśni zwieracza przy jednoczesny zwiotczeniu mięśni pęcherza moczowego. Hamowanie perystaltyki przewodu pokarmowego po zastosowaniu leku, wynika z zmniejszenia napięcia mięśni gładkich. 

Efedryna jest lekiem, który przenika przez barierę krew-mózg oraz wykazuje działanie pobudzające na ośrodkowy układ nerwowy, co objawia się spadkiem senności czy zwiększeniem koncentracji.

Jakie zastosowanie wykazuje efedryna w lecznictwie?

W lecznictwie efedryna jest podawana domięśniowo lub podskórnie, głównie jako środek rozszerzający oskrzela w stanach skurczowych dróg oddechowych . 

Dodatkowo, substancja ta znajduje zastosowanie w iniekcjach dożylnych jako środek obkurczający naczynia w momencie hipotensji przy znieczuleniu podpajęczynówkowy czy zewnątrzoponowy. Efedryna jest również stosowana miejscowo w postaci kropli do nosa - jako środek zmniejszający obrzęk i przekrwienie błon śluzowych nosa. To jednak nie wszystko, efedryna znalazła także zastosowanie w leczeniu ostrego stanu zapalnego zatok przynosowych.

Pamiętaj, że dostępność w pobliskiej aptece leków wydawanych na receptę oraz innych preparatów z łatwością sprawdzisz za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Jakie skutki uboczne mogą się pojawić przy stosowaniu efedryny?

Efedryna, podobnie jak inne substancje lecznicze, może wywoływać pewne skutki uboczne po jej zastosowaniu. 

Do częstych działań niepożądanych po zastosowaniu efedryny możemy zaliczyć: 

• przyspieszenie akcji serca, tachykardię, kołatanie serca;
• wzrost ciśnienia tętniczego;
• ból głowy, nudności, wymioty, biegunkę;
• wzmożone pragnienie;
• nadpobudliwość;
• niepokój ruchowy;
• bezsenność;
• nadmierne pocenie się.

Powyższe objawy mogą także wystąpić w momencie ostrego przedawkowania efedryny. Przy przyjęciu znacznie większej dawki, mogą pojawić się drgawki, śpiączka czy zatrzymanie czynności oddechowej. 

Udowodniono, że dawka śmiertelna efedryny dla człowieka to około 2 gramy, co odpowiada stężeniu efedryny we krwi od 3,5 mg/l do 20 mg/l. Przy zbyt długotrwałych stosowaniu kropli do nosa z efedryną może wystąpić przewlekłe przekrwienie błony śluzowej nosa. 

Efedryny nie można stosować zbyt długo, ponieważ w wyniku długotrwałego jej stosowania może rozwinąć się uzależnienie.

Czy są jakieś przeciwwskazania do stosowania efedryny?

Efedryna, jak każdy środek leczniczy, ma pewne przeciwwskazania, w których nie możemy jej zastosować. Najważniejszym przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na efedrynę. 

Do istotnych przeciwwskazań stosowania efedryny należy także zaliczyć:

• chorobę niedokrwienną serca;
• zaburzenia rytmu serca;
• nadciśnienie tętnicze;
• ciążę i karmienie piersią;
• nadczynność tarczycy;
• jaskrę;
• przerost prostaty;
• znieczulenie ogólne halotanem czy cyklopropanem. 

Efedryna może zwiększać ryzyko hipoglikemii, dlatego cukrzycy powinni zachować ostrożność. 

Co ciekawe, udowodniono, że efedryna może podnosić wydolność organizmu i dawać pozytywny wynik antydopingowych u sportowców. 

Bibliografia:

1. Rutter, P. (2018). Opieka farmaceutyczna: objawy, rozpoznanie i leczenie. Red. wyd. pol. Janusz Pluta. Edra Urban & Partner, Wrocław, wyd. 4, s. 29.
2. Efedryna - zastosowanie i dawkowanie. Dostępne na: https://www.receptura.pl/efedryna-wlasciwosci-dzialania/. (Dostęp: lipiec 2022).
3. EPHEDRINUM HYDROCHLORICUM WZF, 25 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań. Charakterystyka Produktu Leczniczego. Dostępne na: https://www.polfawarszawa.pl/products/chpl/spc-ephedrinum-hydrochloricum-wzf-2017-07pl.pdf. (Dostęp: lipiec 2022).

Autor