Babka jajowata — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Babka jajowata — właściwości

Nasiona babki jajowatej są surowcem bogatym przede wszystkim w substancje śluzowe. Po namoczeniu w wodzie nasiona te pęcznieją, a łuski otaczają się warstwą przezroczystego śluzu. Ponadto zawierają one:

• błonnik pokarmowy,
• triterpeny,
• fitosterole,
• irydoidy (głównie aukubinę, katalpol i asperulozyd),
• białko,
• olej tłusty.

Babka jajowata — jak wygląda i skąd pochodzi?

Babka jajowata (łac. Plantago ovata) to roślina zaliczana do rodziny babkowatych (łac. Plantaginaceae). Rośnie głównie na terenach o odpowiednim nasłonecznieniu i nawodnieniu. Naturalnie występuje w południowej Hiszpanii i na Wyspach Kanaryjskich, a jej plantacje można znaleźć w Indiach, Pakistanie, Brazylii i Stanach Zjednoczonych.

Babka jajowata jest niewielką rośliną o wąskich, lancetowatych, owłosionych liściach oraz długich, jasnozielonych lub jasnożółtych kwiatostanach przypominających kłosy. Owocem babki jajowatej jest torebka, w której znajdują się bladoróżowe, łódeczkowate nasiona o długości od 1,5 do 3 mm, pokryte brunatną łupiną. To właśnie w nasionach i łupinach (łuskach) znajduje się najwięcej składników zdrowotnych, dlatego są one zbierane, a następnie suszone w naturalnych warunkach.

Babka jajowata — działanie, wskazania do stosowania

Babka jajowata wykazuje działanie usprawniające pracę jelit, regulujące cykl wypróżnień oraz osłonowe na przewód pokarmowy. Pomaga również oczyścić organizm z produktów przemiany materii oraz ma korzystny wpływ na skład flory bakteryjnej jelit. Dodatkowo nasiona babki jajowatej obniżają poziom cholesterolu i trójglicerydów, a także zmniejszają poposiłkowy wyrzut glukozy.

Śluz wydzielany przez łupiny babki jajowatej działa powlekająco i łagodzi podrażnienia oraz stany zapalne przewodu pokarmowego, dlatego zalecane jest przyjmowanie ich przez osoby zmagające się z wrzodami żołądka. Babka jajowata stosowana jest także pomocniczo u osób z nadciśnieniem, cukrzycą i hipercholesterolemią. Dodatkowo roślina ta wykorzystywana jest we wszelkich schorzeniach, w których pożądane jest ułatwienie wypróżniania, takich jak hemoroidy, szczelina odbytu lub stany po operacjach w obrębie odbytu. Regularne spożywanie babki jajowatej może zmniejszyć ryzyko wystąpienia wielu chorób, np. nowotworów, udaru mózgu, cukrzycy lub choroby niedokrwiennej serca.

Babka jajowata na zaparcia

Babka jajowata świetnie sprawdza się w leczeniu nawykowych zaparć. Zarówno łuski babki jajowatej, jak i jej nasiona przechodzą niestrawione do jelita grubego, gdzie chłoną wodę, pęcznieją i powodują zmiękczenie masy kałowej, jednocześnie zwiększając jej objętość, dzięki czemu pobudzona jest perystaltyka jelit i ułatwione wypróżnianie. 

Babka jajowata na biegunki

Babka jajowata wykazuje działanie przeciwbiegunkowe, ponieważ wchłania nadmiar wody z masy jelitowej, nadając jej odpowiednią, gęstą konsystencję oraz przywraca prawidłową częstotliwość wypróżnień.

Babka jajowata na odchudzanie

Babka jajowa przyspiesza przemianę materii, przez co pomaga w walce z nadmiernymi kilogramami. Ponadto zawarta w niej duża ilość błonnika pęcznieje w żołądku, zapewniając uczucie sytości, dzięki czemu rzadziej sięgamy po jedzenie.

Nie oznacza to oczywiście, że samo stosowanie nasion babki jajowatej, bez zmiany nawyków żywieniowych i odpowiedniego poziomu aktywności pozwoli znacząco zredukować masę ciała. Babka jajowata może być jednak jednym z elementów skutecznie wspierających ten długotrwały proces.

Babka jajowata — jak dawkować?

Babkę jajowatą można zakupić w większości aptek. Występuje ona w formie sproszkowanej lub jako całe nasiona bądź łuski.

Sposób przygotowania jest zazwyczaj dokładnie opisany na odwrocie opakowania. Najczęściej producenci zalecają zalać 2-3 łyżeczki produktu około 150-200 ml wody, a następnie odstawić do napęcznienia na około 20 minut i wypić powstały kleik. Nasiona babki jajowatej mogą być również stosowane jako dodatek do jogurtów, koktajli, musów, sałatek, musli lub sosów.

Zalecana dzienna dawka babki jajowatej to około 12-40 g nasion oraz 4-20 g łupiny nasiennej. Niezwykle ważne jest, aby podczas kuracji babką jajowatą pamiętać o obfitym spożywaniu płynów (minimum 2 litry dziennie).

Leki i suplementy zawierające babkę jajowatą

Nasiona i łupina babki jajowatej dostępne są w aptekach pod różną postacią — zmielone lub w całości. Babka jajowata jest też popularnym składnikiem błonnika witalnego i innych mieszanek błonnikowych, które wzbogacają dietę o ten niezwykle ważny składnik. Znajdziemy ją także w suplementach wspomagających regulację rytmu wypróżnień i wspierających perystaltykę jelit.

Babka jajowata w ciąży

Babka jajowata uznawana jest za produkt bezpieczny i może być stosowana w ciąży. Kobiety ciężarne chętnie po nią sięgają, ponieważ pomaga ona zwalczyć często pojawiające się w ich stanie zaparcia i hemoroidy. Przed zastosowaniem babki jajowatej warto jednak skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę.

Babka jajowata — przeciwwskazania i środki ostrożności

Babka jajowata nie powinna być stosowana przez:

• osoby mające niedrożne jelita,
• osoby zmagające się z patologicznym przewężeniem przełyku lub zwężeniem innego odcinka układu pokarmowego,
• osoby doświadczające niewyjaśnionych krwawień z przewodu pokarmowego;
• osoby o zaburzonej gospodarce wodno-elektrolitowej,
• dzieci poniżej 6. roku życia.

Niewskazane jest również stosowanie babki jajowatej, jeśli dokuczają nam bóle brzucha o nieznanej przyczynie lub gdy zaobserwowaliśmy nagłą zmianę wypróżnień, która utrzymuje się od ponad 2 tygodni.

Warto zaznaczyć, że babka jajowata nie powinna być zażywana równocześnie z lekami, ponieważ może ona opóźniać wchłanianie niektórych substancji leczniczych. 

Babka jajowata — możliwe działania niepożądane

Nasiona i łupina babki jajowatej stosowane w umiarkowanych ilościach, uznawane są za bezpieczne dla zdrowia. Mimo to u niektórych osób mogą pewne skutki uboczne, zwłaszcza w przypadku nadmiernego spożycia babki jajowatej. Przedawkowanie babki jajowatej może spowodować dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego – bóle brzucha, wzdęcia, uczucie pełności.

Babka jajowata — interakcje z lekami i innymi ziołami

Babka jajowata jest surowcem śluzowy, dlatego może ograniczać wchłanianie leków. Zaleca się zachowanie przynajmniej 2-godzinnego odstępu czasowego między przyjmowanymi lekami a preparatami babki jajowatej.

Ponadto babka jajowata może nasilać działanie leków przeciwcukrzycowych i zmniejszających stężenie lipidów. Przed zastosowaniem babki jajowatej warto skonsultować się z lekarzem, który zalecił farmakoterapię.

Babka jajowata w Ziołopedii — podsumowanie

Babka jajowata to roślina od wieków ceniona za swoje właściwości prozdrowotne. Wzbogaca dietę o włókno pokarmowe, pomaga wyregulować rytm wypróżnień i stanowi istotne wsparcie w różnych dolegliwościach przewodu pokarmowego. Warto rozważyć włączenie babki jajowatej do swojego jadłospisu, pamiętając o tym, aby stosować ją z umiarem, dbając o właściwe nawodnienie organizmu.

Bibliografia

1. "PLANTAGO OVATA: A COMPREHENSIVE REVIEW ON CULTIVATION, BIOCHEMICAL, PHARMACEUTICAL AND PHARMACOLOGICAL ASPECTS". Acta Poloniae Pharmaceutica - Drug Research, Vol. 74 No. 3 pp. 739-746, 2017.
2. Nazario Franco E. A., Sanches-Silva A., Ribeiro-Santos R., Ramos de Melo N. "Psyllium (Plantago ovata Forsk): From evidence of health benefits to its food application". Trends in Food Science & Technology. February 2020, vol. 96: s. 166-175.
3. A. L. Romero-Baranzini, O. G. Rodriguez, G. A. Yanez-Farias, J. M. Barron-Hoyos, P. Rayas-Duarte. "Chemical, Physicochemical, and Nutritional Evaluation of Plantago (Plantago ovata Forsk)". Cereal Chemistry July/August 2006, vol. 83, Issue 4: s. 358-362.
4. Pyrzanowska J., Piechal A., Blecharz-Klin K., Widy-Tyszkiewicz E. "Interakcje lekow roslinnych stosowanych w chorobach ukladu pokarmowego". Herba Polonica 2006 (52), 1-2: s. 75-96.
5. Tarka K., Żamojcin M., Lewiński M. "Leki ziołowe w terapii wrzodziejącego zapalenia jelita grubego". Farmacja Polska 2018, t. 74, nr 9: s. 531-534.

Autor