Nawracające zapalenie pęcherza moczowego. Jakie badania i kiedy należy zrobić?

Czym jest zapalenie pęcherza moczowego?

Zapalenie pęcherza moczowego to powszechna choroba urologiczna, którą wywołują przede wszystkim bakterie. Na zakażenie narażone są młode i aktywne seksualnie kobiety. Problem ten dotyka również osoby w podeszłym wieku, u których występują zmiany fizjologiczne, np. częstsze zaleganie moczu w pęcherzu.

Zapalenie pęcherza moczowego jest jedną z postaci klinicznych ZUM (zakażeń układu moczowego).

Rodzaje zapalenia pęcherza moczowego

Jeden z podstawowych podziałów ZUM wyróżnia tzw. powikłane (np. u kobiet ciężarnych) i niepowikłane zakażenia (np. u kobiet, które nie są w ciąży i nie cierpią na choroby przewlekłe).

Oprócz tego funkcjonują trzy inne pojęcia jak:

• ostre zapalenie pęcherza moczowego, do którego dochodzi na drodze wstępującej;
• przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego, w którym objawy utrzymują się dłużej niż 2 tygodnie;
• nawracające zapalenie pęcherza u kobiet, które definiuje się jako co najmniej 3 nawroty w ciągu roku u kobiet bez dodatkowych czynników ryzyka.

Warto pamiętać, że posiew moczu to jedno z badań, które pozwala na określenie liczebności bakterii, ich identyfikację, a także ocenę lekowrażliwości. To pomocne narzędzie diagnostyczne w ostrych i nawracających zakażeniach pęcherza moczowego. Więcej o tym badaniu dowiesz się pod linkiem: https://www.alab.pl/badanie/posiew-moczu-9133

Czynniki sprzyjające infekcji pęcherza moczowego

Prawdopodobieństwo zapalenia pęcherza moczowego zwiększają określone czynniki. Są to:

• wady anatomiczne,
• zastój moczu w pęcherzu,
• cewnikowanie,
• alkalizacja moczu (pH jest bardziej zasadowe niż kwaśne),
• kamica moczowa,
• cukrzyca,
• zaburzenia hormonalne,
• okres ciąży,
• choroby prostaty.

Czynnikiem zwiększającym częstość infekcji jest również stosowanie leków immunosupresyjnych, które wpływają negatywnie na czynność układu odpornościowego.

Zapalenie pęcherza moczowego – częstość występowania

Na zapalenie pęcherza moczowego częściej zapadają kobiety niż mężczyźni. Temu zjawisku sprzyjają różnice anatomiczne, np. długość cewki moczowej, a także zaburzenia hormonalne.

W przypadku mężczyzn zapalenie pęcherza moczowego jest wtórne, ponieważ jest związane z występowaniem przeszkody podpęcherzowej, np. zwężenia cewki moczowej lub zapalenia prostaty.

Zapalenie pęcherza moczowego – przyczyny

Bakterie odpowiedzialne za zapalenie pęcherza moczowego to najczęściej:

• gram ujemne pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae (90% zakażeń układu moczowego) – Eschierichia coli odpowiada za 75-95% zakażeń niepowikłanych;
• Proteus mirabilis, Klebsiella (1-4% zakażeń niepowikłanych);
• Citrobacter, Enterobacter spp., Pseudomonas aeruginosa (poniżej 1% zakażeń niepowikłanych).

Udział procentowy wymienionych bakterii zmienia się w przypadku tzw. zakażeń powikłanych – zmniejsza się znaczenie E. coli, a rośnie aktywność pozostałych bakterii.

Nawracające zapalenie pęcherza moczowego – objawy

O zapaleniu pęcherza moczowego (zarówno nawracającym, jak i ostrym) świadczą następujące objawy:

• częstomocz;
• dyzuria (dyskomfort z pieczeniem i bólem podczas mikcji);
• parcie naglące na pęcherz, mimowolne oddawanie moczu;
• ból w okolicy nadłonowej, lędźwiowej i w dole brzucha;
• nudności;
• gorączka, dreszcze, złe samopoczucie.

Mocz oddawany w czasie zapalenia pęcherza moczowego może być mętny, a w zaawansowanej postaci obserwuje się krwiomocz.

Czy badanie moczu wykryje zapalenie pęcherza?

Badania moczu są niezbędne w celu identyfikacji źródła zapalenia pęcherza moczowego. Szczególne znaczenie ma posiew, który umożliwia identyfikację bezobjawowego bakteriomoczu. Wśród pacjentów, którzy mogą lub powinni skorzystać z tego badania, są m.in. osoby z podejrzeniem odmiedniczkowego zapalenia nerek i kobiety w ciąży.

Jak leczyć zapalenie pęcherza?

W przypadku nawracającego zapalenia pęcherza moczowego istotne jest zastosowanie leczenia przyczynowego opartego na wynikach badania posiewu. Zależnie od szczepu bakterii i jego wrażliwości stosuje się:

• antybiotyki,
• fluorochinolony,
• inne chemioterapeutyki.

Pomocne jest również leczenie objawowe, na które składają się leki przeciwbólowe.

W tym miejscu warto również odpowiedzieć na pytanie: czym grozi nieleczone zapalenie pęcherza moczowego? Konsekwencją może być odmiedniczkowe zapalenie nerek.

Nawracające zakażenie pęcherza moczowego dotyka wielu kobiet niezależnie od wieku. Towarzyszy mu szereg nieprzyjemnych objawów związanych z oddawaniem moczu, jak ból i pieczenie. W przypadku wystąpienia problemów z mikcją należy skonsultować się z lekarzem, który zaleci wykonanie odpowiednich badań laboratoryjnych, np. posiewu moczu.

Bibliografia

1. Borkowski A (2008) Urologia. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa: PZWL
2. Boroń-Kaczmarska A, Wiercińska-Drapało A (2022) Choroby zakaźne i pasożytnicze. TOM 1, Warszawa: PZWL
3. Drewa T, Juszczak K (2023) Urologia. Ilustrowany podręcznik dla studentów i stażystów, Warszawa: PZWL
4. https://sklep.alablaboratoria.pl/centrum-wiedzy/czestomocz-wielomocz-i-oddawanie-moczu-w-nocy-jakie-sa-przyczyny/
5. https://sklep.alablaboratoria.pl/centrum-wiedzy/zakazenia-ukladu-moczowego-zum/
6. http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?2041

Autor