Świetlik łąkowy — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Świetlik łąkowy — właściwości

Ziele świetlika zawiera w sobie wiele cennych substancji. Znajdziemy w nim flawonoidy (około 0,4%), a także garbniki (około 0,56%) i kwasy fenolowe (m.in. kwas kawowy, kwas chlorogenowy, kwas kumarowy). W świetliku obecne są także glikozydy irydoidowe (m.in. aukubina, katalpol, oksorozyd, euforozyd). Ponadto ziele świetlika zawiera sporo soli mineralnych, w tym miedzi i magnezu, a także substancji żywicowych i woskowych. Wspomniane flawonoidy, garbniki i kwasy fenolowe, a w szczególności glikozyd irydoidowy (aukubina), mają udowodnione działanie przeciwzapalne i to właśnie ich obecność wpływa na korzystne właściwości świetlika.

Świetlik łąkowy — jak wygląda i skąd pochodzi?

Świetlik (łac. Euphrasia) jest półpasożytniczą rośliną jednoroczną, porastającą podmokłe łąki i pastwiska, brzegi lasów i torfowiska. Rośnie na terenie całego kontynentu europejskiego. Kwitnie w okresie od czerwca do końca września, dając zebrane w grona kwiaty, w barwie od białawych po ciemnofioletowe, z żółtą plamką na dolnym płatku. Nazwa łacińska świetlika pochodzi od greckiego słowa euphrosyne, co można przetłumaczyć jako „dobry nastrój”. Świetlik nazywa się też ptasim oczkiem (ze względu na wspominaną żółtą plamkę), a także złodziejem mlecznym. Ta ostatnia nazwa ma związek z pasożytowaniem świetlika, które korzenie podbierają substancje odżywcze rosnących nieopodal traw, które stanowią pożywienie dla krów.

Świetlik zaliczany jest do rodziny trędownikowatych (łac. Scrophulariaceae), która obejmuje blisko 450 gatunków roślin. Jako surowiec zielarski wykorzystuje się świetlik lekarski (łac. Euphrasia officinalis L.) oraz świetlik łąkowy (łac. Euphrasia rostkoviana Hayne).

Świetlik łąkowy — działanie, wskazania do stosowania

Dzięki zawartości substancji o działaniu przeciwzapalnym i łagodzącym, ziele świetlika znalazło zastosowanie w ziołolecznictwie.

Świetlik łąkowy na stany zapalne oczu i powiek

Wyciąg ze świetlika łąkowego szczególnie dobrze sprawdza się w stanach zapalnych spojówek oraz brzegów powiek. Świetlik przyspiesza leczenie jęczmienia w okolicy oka, ropnych stanów zapalnych, a także zmniejsza objawy chorób alergicznych oczu. Osoby, które przez wiele godzin pracują przed monitorem, przebywają w pomieszczeniach klimatyzowanych lub są narażone na kontakt z zanieczyszczonym powietrzem i pyłem, mogą sięgnąć po krople ze świetlikiem, aby zmniejszyć przekrwienie oczu i poprawić ich nawilżenie. Świetlik zawiera bowiem garbniki i kwasy fenolowe, które poprawiają szczelność naczyń krwionośnych. Tą właściwość wykorzystuje się także przy nawracających krwawieniach z nosa. W recepturze aptecznej sporządza się maść na bazie nalewki ze świetlika na podłożu z lanoliny i wazeliny.

Świetlik łąkowy w kosmetyce

Świetlik łąkowy wykorzystuje się również w kosmetyce, kojarząc go z innymi ziołami — chabrem, arniką, rumiankiem, oczarem. Jest często spotykanym składnikiem kremów i żeli do pielęgnacji skóry wokół oczu. Zmniejsza obrzęki, redukuje stany zapalne i przynosi ulgę przemęczonym oczom. Kosmetyki ze świetlikiem polecane są osobom z rozszerzonymi naczyniami krwionośnymi (tzw. cerą naczynkową), a także tym szukającym odpowiedniego nawilżenia dla przesuszonej skóry.

Świetlika też używać jako naturalnego toniku do twarzy, który odświeży skórę lub stosować w formie okładów na opuchnięte, lub podrażnione oczy. Wystarczy zalać łyżeczkę suszu lub saszetkę szklanką gorącej wody i parzyć przez 15 minut. Stosować na skórę i oczy można dopiero po ostudzeniu.

Świetlik łąkowy na infekcje dróg oddechowych i dyspepsję

Z ziela świetlika można również przygotować napar. Dzięki swoim właściwościom łagodzącym napar ze świetlika można potraktować jako wsparcie w infekcjach górnych dróg oddechowych, gdyż pomaga złagodzić podrażnienie gardła, chrypkę i napady kaszlu. Ponadto herbatka świetlikowa działa pomocniczo przy problemach trawiennych, wspomagając funkcje wydzielnicze układu pokarmowego - wydzielanie soków żołądkowych i żółci.

Świetlik łąkowy — jak dawkować?

Świetlik łąkowy dostępny jest m.in. w formie ziół do zaparzania w saszetkach lub sypkiego suszu. Na ich bazie można przygotować napar lub odwar i stosować go zewnętrznie jako środek łagodzący stany zapalne spojówek i brzegów powiek, działający ściągająco.

Jak przygotować odwar ze świetlika? Torebkę suszu (około 2 gramy) należy zalać 250 ml ciepłej wody, doprowadzić do wrzenia i gotować około 5 minut. Po ostudzeniu uzyskany odwar można stosować do kompresów na oczy lub do przemywania brzegów powiek. Jeśli zechcemy przygotować napar, wystarczy saszetkę świetlika (lub łyżkę suszu) zalać szklanką wrzącej wody i naparzać pod przykryciem przez 15 minut.

Pamiętajmy, aby do przemywania oczu stosować zawsze świeżo przygotowany odwar lub napar, rozprowadzając go za pomocą jałowych gazików. 

Leki i suplementy zawierające świetlik łąkowy

W aptekach można kupić wiele preparatów na bazie świetlika łąkowego. Dostępny jest szeroki wybór kropli do oczu na bazie samego świetlika lub w połączeniu z innymi wyciągami ziołowymi. Należy pamiętać o terminie przydatności kropli po otwarciu i zawsze stosować się do zaleceń producenta. Termin ten może wynosić od 3 tygodni do 6 miesięcy. Świetlik znajdziemy także w żelach pod oczy i na powieki.

Świetlik dostępny jest również w formie suszu do przygotowywania naparu — w saszetkach lub sypki.

Świetlik łąkowy w ciąży

Brakuje danych na temat bezpieczeństwa stosowania świetlika w czasie ciąży i laktacji, dlatego odradza się jego stosowanie kobietom ciężarnym i karmiącym piersią.

Świetlik łąkowy — przeciwwskazania i środki ostrożności

Przeciwwskazaniem do stosowania ziela świetlika łąkowego jest nadwrażliwość na tę roślinę.

Świetlik łąkowy — możliwe działania niepożądane

U niektórych osób świetlik łąkowy stosowany na okolice oczu może wywołać świąd i obrzęki, a także zaburzenia widzenia i nadwrażliwość na światło. W przypadku wystąpienia opisanych dolegliwości należy zaprzestać stosowania świetlika. 

Świetlik łąkowy — interakcje z lekami i innymi ziołami

Ziele świetlika stosowane do przemywania spojówek i brzegów powiek może wchodzić w interakcje z innymi lekami okulistycznymi. Jeżeli jesteśmy w trakcie takiej farmakoterapii, stosowanie świetlika należy omówić z lekarzem.

Świetlik łąkowy w Ziołopedii — podsumowanie

Świetlik łąkowy jest rośliną o licznych właściwościach zdrowotnych, lecz stosuje się go przede wszystkim w stanach zapalnych powiek i spojówek. Wyciągi ze świetlika wchodzą w skład różnorodnych kropli do powiek, znalazły również zastosowanie w homeopatii oraz przemyśle kosmetycznym.

Jak każde zioło również świetlik łąkowy może powodować pewne działania niepożądanego, dlatego należy stosować go z umiarem, a wszelkie wątpliwości konsultować z lekarzem lub farmaceutą.

Autor