Buzdyganek naziemny — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Buzdyganek naziemny — właściwości

Buzdyganek naziemny jest rośliną znaną ze swoich właściwości leczniczych od wielu setek lat. Jest stosowany w medycynie chińskiej i indyjskiej, ale korzystają z niego również mieszkańcy Europy i Ameryki. Buzdyganek naziemny posiada wiele substancji aktywnych, dzięki którym roślina wykazuje szereg działań leczniczych. Surowcem wykorzystywanym w medycynie jest ziele i owoc buzdyganka.

Roślina charakteryzuje się wysoką zawartością saponin steroidowych, np. chlorogeniny, diosgeniny, ruskogeniny i gitageniny, które działają poprzez modulację układu hormonalnego, zwiększając poziom testosteronu i ograniczając działanie estrogenów. Ponadto substancje te wspierają układ trawienny i działają detoksykująco na organizm. 

Poza saponinami buzdyganek naziemny zawiera flawonoidy, takie jak kwercetyna, kemferol czy rutyna, które działają moczopędnie i antyoksydacyjnie. Flawonoidy wykazują również działanie ochronne na naczynia krwionośne, wzmacniając je i uszczelniając, podobnie jak jedna z saponin — ruskogenina. Co więcej, substancje czynne zawarte w buzdyganku mogą mieć pozytywny wpływ na metabolizm cukrów, ponieważ hamują działanie enzymu alfa-amylazy, która przekształca cukry złożone w cukry o mniejszej długości łańcucha. Działanie to powoduje zmniejszenie glikemii poposiłkowej. Buzdyganek jest też źródłem mikroelementów, a także białek, tłuszczów i witaminy C.

Buzdyganek naziemny — jak wygląda i skąd pochodzi?

Buzdyganek naziemny (łac. Tribulus terrestris) jest rośliną z rodziny parolistowatych (łac. Zygophyllaceae). Występuje w różnych rejonach świata, w tym w Europie, Azji, Afryce i Australii. Roślina ta preferuje ciepłe i suche klimaty, a jej naturalne siedliska to tereny trawiaste, łąki, obrzeża dróg oraz gleby piaszczyste i kamieniste. 

Buzdyganek naziemny jest rośliną jednoroczną. Roślina dorasta do 60-80 centymetrów wysokości. Jego łodyga płożąca lub wznosząca łodyga jest pokryta drobnymi włoskami. Może się ona lekko rozgałęziać. Liście są parzystopierzaste i tak jak łodyga — pokryte włoskami. Kwiaty buzdyganka są żółte, pięciopłatkowe i mają średnicę od 1 do 3 centymetrów. Pojawiają się pojedynczo lub w małych grupach na szczycie łodyg. Po zapyleniu kwiatów rozwijają się owoce w postaci twardych rozłupni, dzielących się na 5 rozłupek. System korzeniowy jest dobrze rozwinięty, co pozwala roślinie przetrwać w trudnych warunkach glebowych.

Buzdyganek naziemny — działanie, wskazania do stosowania

Buzdyganek naziemny posiada wiele zastosowań medycznych. Był znany w medycynie chińskiej czy Indyjskiej od wielu setek lat. Buzdyganek naziemny wykorzystywano jako afrodyzjak, który miał pobudzić libido i funkcje seksualne. Suplementacja tym ziołem sprawdzi się w dolegliwościach związanych z niskim poziomem testosteronu. Ponadto dzięki zawartości licznych substancji czynnych wykazuje on działanie moczopędne — może w niewielkim stopniu obniżać ciśnienie krwi. Dodatkowo buzdygankowi przypisuje się pozytywny wpływ na metabolizm węglowodanów, i co za tym idzie, może być stosowany przez pacjentów chorujących na cukrzycę. Zawartość flawonoidów wpływa pozytywnie na funkcjonowanie naczyń krwionośnych. 

Buzdyganek naziemny na wzrost libido

Saponiny steroidowe obecne w buzdyganku modulują działanie układu hormonalnego, prowadząc do wzrostu stężenia testostreronu i obniżenia stężenia estrogenów.

Dzięki temu preparaty z buzdyganka mogą podwyższać libido i zwiększać sprawność seksualną. Z tego powodu buzdyganek jest często dodawany do ziołowych preparatów złożonych, stosowanych właśnie w celu podniesienia libido, a także często łączy się go z żeń-szeniem czy korzeniem maca. Długotrwałe stosowanie buzdyganka może ponadto pomóc w budowaniu masy mięśniowej.

Buzdyganek naziemny na nadciśnienie

Ze względu na obecność flawonoidów stosowanie buzdyganka naziemnego może wywoływać łagodny efekt moczopędny, który doprowadzi do obniżenia ciśnienia. Surowiec ten ma też pozytywny wpływ na obniżanie „złego cholesterolu”. Przed sięgnięciem po preparaty z buzdygankiem w celu obniżenia ciśnienia warto uprzednio skonsultować ten fakt z lekarzem lub farmaceutą.

Buzdyganek naziemny na naczynia krwionośne

Obecność w buzdyganku flawonoidów, takich jak kwercetyna, kemferol czy rutyna mogą wpływać pozytywnie na szczelność naczyń krwionośnych. Poza nimi w surowcu znajduje się także ruskogenina — związek z grupy saponin. Działa ona pobudzająco na mikrokrążenie i niweluje stany zapalne. Z tego powodu preparaty z buzdygankiem mogą być polecane także dla osób cierpiących na niewydolność żylną, pajączki czy uczucie ciężkości nóg. 

Buzdyganek naziemny — jak dawkować?

Dawkowanie buzdyganka naziemnego może różnić się w zależności od postaci, w jakiej znajduje się w danym suplemencie diety. Dla bezpieczeństwa zawsze warto stosować się do wskazań producenta. Tabletki z buzdygankiem przyjmuje się zwykle od 1 do 2 razy dziennie, a napary przygotowuje poprzez zalanie 1 grama surowca 250 ml wrzątku i pozostawienie pod przykryciem przez 15 minut. 

Leki i suplementy zawierające buzdyganek naziemny 

Buzdyganek naziemny można spotkać w postaci suszu do zaparzania lub w tabletkach i kapsułkach. Tabletkom z buzdygankiem często towarzyszą inne zioła, np. korzeń żeń szenia, korzeń maca czy wyciąg z kwiatów krokusa uprawnego. Ponadto preparaty te często są wzbogacane o argininę. Kompleksowe działanie tych składników może przyczyniać się do wzrostu libido i sprawności seksualnej. 

Buzdyganek naziemny w ciąży

Ze względu na brak badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania owoców i ziela buzdyganka naziemnego w ciąży, nie zaleca się jego stosowania w ciąży oraz przez kobiety karmiące piersią.  

Buzdyganek naziemny — przeciwwskazania i środki ostrożności

Na preparaty zawierające buzdyganek naziemny powinny uważać osoby cierpiące z powodu dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak zapalenie błony śluzowej żołądka czy wrzody. Stosowane buzdyganka nie jest też zalecane kobietom w ciąży, karmiącym oraz dzieciom poniżej 12. roku życia ze względu na brak badań dotyczących bezpieczeństwa w tych grupach pacjentów. 

Buzdyganek naziemny — możliwe działania niepożądane

Buzdyganek naziemny w dawkach terapeutycznych rzadko daje działania niepożądane. Ze względu na wysoką zawartość saponin i alkaloidów zbyt duże dawki mogą wykazywać efekt kardiotoksyczny, nefrotoksyczny i hepatotoksyczny. Nadmierne spożycie może powodować też dolegliwości ze strony układu pokarmowego. 

Buzdyganek naziemny — interakcje z lekami i innymi ziołami

Ze względu na łagodny efekt moczopędny, buzdyganek może nadmiernie obniżać ciśnienie u osób stosujących już inne leki na nadciśnienie, zwłaszcza te ordynowane przez lekarza. Brakuje jednak informacji o interakcjach buzdyganka z innymi surowcami roślinnymi. 

Buzdyganek naziemny w Ziołopedii — podsumowanie

Buzdyganek naziemny jest chętnie wykorzystywany jako ziołowy preparat podnoszący sprawność seksualną i powodujący wzrost libido. Stosowany w dawkach terapeutycznych rzadko powoduje działania niepożądane. Warto jednak pamiętać, że buzdyganek naziemny nie powinien być stosowany przez kobiety ciężarne i dzieci do 12. roku życia. 

Bibliografia

1. Haghmorad, D., Mahmoudi, M. B., Haghighi, P., Alidadiani, P., Shahvazian, E., Tavasolian, P., ... & Mahmoudi, M. (2019). Improvement of fertility parameters with Tribulus Terrestris and Anacyclus Pyrethrum treatment in male rats. International braz j urol, 45(5), 1043-1054.
2. Olczak, Aleksandra. "Potencjał tkwiący w saponinach." VII SEMINARIUM STUDENCKIE BEZPIECZEŃSTWO (2017): 29.

Autorzy