Prawoślaz lekarski — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Prawoślaz lekarski — właściwości

Surowcami zielarskimi pozyskiwanymi z prawoślazu pospolitego są korzeń prawoślazu (łac. Althaeae radix) oraz liście prawoślazu (łac. Althaeae folium). Prawoślaz lekarski swoje właściwości zawdzięcza zawartości dużej ilości związków o charakterze śluzowym. W korzeniu dodatkowo obecne są m.in. pektyny, skrobia, sacharoza, asparagina, betaina, lecytyna oraz olej tłusty. W liściach natomiast, poza śluzem, zawarte są skopoletyna, kwasy organiczne, związki flawonowe i olejki lotne.

Dzięki tym związkom Althaea officinalis znalazł zastosowanie w leczeniu chorób układu oddechowego, przebiegających z kaszlem oraz w stanach zapalnych przewodu pokarmowego. 

Prawoślaz lekarski — jak wygląda i skąd pochodzi?

Prawoślaz lekarski (łac. Althaea officinalis) to roślina zielna pochodząca z krajów śródziemnomorskich. Znaleźć ją można również na obszarach południowej Rosji, Kazachstanu, Europy Południowej, głównie w krajach bałkańskich, we Włoszech i w krajach Półwyspu Iberyjskiego. Prawoślaz lekarski należy do rodziny ślazowatych (łac. Malvaceae).

Althaea officinalis osiąga wysokość do 1,5 metra i jest pokryta drobnymi włoskami. Liście prawoślazu lekarskiego są ułożone skrętolegle na łodydze, a ich długość sięga do około 10 centymetrów. Krawędzie blaszki liściowej są ząbkowane. Kwiaty mają barwę białą z różowymi pręcikami na środku i umiejscowione są przede wszystkim na wierzchołkach łodyg. Owoce mają postać ciemno-brunatnych rozłupni.

Prawoślaz lekarski — działanie, wskazania do stosowania

Prawoślaz lekarski używany był jako medykament już od starożytności. Był on wtedy używany jako preparat mający przeciwdziałać objawom astmy oraz innym chorobom układu oddechowego. 

Dzięki dużej zawartości śluzów prawoślaz lekarski wykazuje działanie powlekające i osłaniające, przeciwkaszlowe i wykrztuśne. W medycynie tradycyjnej preparaty zawierające korzeń prawoślazu stosowane są przy kaszlu mokrym i suchym oraz stanach zapalnych przewodu pokarmowego.

W medycynie ludowej zakres stosowania prawoślazu był szerszy i obejmował również trudno gojące się rany, wrzody, czyraki, ropne zapalenie powiek oraz zaparcia.

Prawoślaz lekarski na ból gardła

Prawoślaz lekarski zawiera dużą ilość śluzów, które mają działanie powlekające. Przy stosowaniu tabletek do ssania lub syropów zawierających te substancje, na błonie śluzowej gardła tworzy się warstwa ochronna, dzięki czemu łagodzone są ból i podrażnienie występujące zwłaszcza przy kaszlu suchym.

Prawoślaz lekarski na kaszel mokry

Kaszel mokry, nazywany inaczej produktywnym, charakteryzuje się odkrztuszaniem zalegającej plwociny. Odruch kaszlu w przypadku obecności wydzieliny jest korzystny, ponieważ pozwala na ewakuację zalegającego materiału z dróg oddechowych. Prawoślaz lekarski stosowany przy kaszlu mokrym ma za zadanie rozrzedzić wydzielinę i tym samym ułatwić jej odkrztuszanie.

Prawoślaz lekarski przy chorobie wrzodowej

Prawoślaz lekarski dzięki swoim właściwościom powlekającym, znalazł zastosowanie w medycynie tradycyjnej jako środek zmniejszający ból przy chorobach przewodu pokarmowego, przebiegających z zarzucaniem treści pokarmowej do przełyku. Taka sytuacja ma często miejsce przy chorobie wrzodowej żołądka. Kwaśna treść pokarmowa cofając się do przełyku, podrażnia śluzówkę, co może prowadzić do powstania licznych stanów patologicznych. Dzięki ochronnemu działaniu korzenia prawoślazu śluzówka jest w mniejszym stopniu narażona na działanie kwaśnej treści pokarmowej.

Prawoślaz lekarski — jak dawkować?

Odwar z korzenia prawoślazu można przygotować przez zagotowanie 2 gramów wcześniej namoczonego przez około 1-2 godziny korzenia prawoślazu. Po ostygnięciu odwar jest gotowy do spożycia. Nie powinno się spożywać więcej niż 3 filiżanek napoju.

Jeżeli zależy nam na śluzowych właściwościach prawoślazu, wówczas dobrym pomysłem jest sporządzenie maceratu. Możemy go otrzymać poprzez zalanie od 2 do 5 gramów surowca 150 ml letniej wody i pozostawienie na około 30 minut. Tak przygotowany macerat również możemy stosować maksymalnie 3 razy dziennie.

Dawkowanie preparatów z prawoślazem lekarskim powinno być zgodne z informacjami zawartymi na ulotkach.

Leki i suplementy zawierające prawoślaz lekarski

Prawoślaz lekarski jest popularnym surowcem, występującym w wielu preparatach dostępnych w aptekach.

Leki z Althaea officinalis zarejestrowane są do stosowania przy kaszlu suchym i mokrym (np. popularny syrop prawoślazowy), przy infekcjach, wzdęciach i zaburzeniach trawienia. Mają one formy najczęściej syropów, ale można również znaleźć suszony korzeń prawoślazu służący do przygotowania odwarów oraz saszetki do zaparzania.

Na rynku obecne są liczne suplementy i wyroby medyczne zawierające prawoślaz. Występują one pod postacią pastylek do ssania, syropów czy lizaków, przeznaczonych głównie dla dzieci.

W drogeriach dostępne są kosmetyki z Althaea officinalis, przeznaczone dla osób zmagających się z suchą skórą, obrzękami i podrażnieniami skóry. Można znaleźć prawoślaz także w składzie szamponów i odżywek do włosów mających na celu redukcję suchości skóry głowy.

Prawoślaz lekarski w ciąży

Ze względu na brak wystarczającej ilości badań, nie zaleca się stosowania preparatów z prawoślazem lekarskim u kobiet w ciąży oraz w okresie karmienia piersią.

Prawoślaz lekarski — przeciwwskazania i środki ostrożności

Prawoślaz nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 3. roku życia.

Prawoślaz lekarski — możliwe działania niepożądane

Nadmierne stosowanie prawoślazu lekarskiego może doprowadzić do biegunki oraz wystąpienia reakcji nadwrażliwości i alergii.

Prawoślaz lekarski — interakcje z lekami i innymi ziołami

Prawoślaz może wpływać na opóźnienie wchłaniania innych leków z przewodu pokarmowego. Dlatego należy zachować odstęp co najmniej 30-minutowy od zażycia preparatu z prawoślazem do zastosowania innych leków.

Prawoślaz lekarski w Ziołopedii — podsumowanie

Prawoślaz lekarski to roślina stosowana głównie w celach powlekających i przeciwkaszlowych, szczególnie przy przeziębieniu. Choć nie ma zbyt wielu badań naukowych potwierdzających jej skuteczność, jest ona elementem medycyny tradycyjnej, stosowanym z powodzeniem od wieków. Dzięki swojemu neutralnemu smakowi i względnie dobremu profilowi bezpieczeństwa może być stosowana już u dzieci powyżej 3. roku życia.

Bibliografia

1. EMA: European Union herbal monograph on Althaea officinalis L., radix, 2016
2. Kianitalaei, A., Feyzabadi, Z., Hamedi, S., & Qaraaty, M. (2019). Althaea Officinalis in Traditional Medicine and modern phytotherapy. J. Adv. Pharm. Educ. Res, 9, 155.
3. Shah, S. A., Akhtar, N., Akram, M., Shah, P. A., Saeed, T., Ahmed, K., & Asif, H. M. (2011). Pharmacological activity of Althaea officinalis L. J Med Plants Res, 5(24), 5662-5666.

Autor