Wrotycz pospolity – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Wrotycz pospolity – właściwości

Surowcem farmaceutycznym, czyli częścią rośliny używaną w lecznictwie, jest intensywnie zabarwiony kwiat wrotyczu (łac. Tanateci flos). Zawiera on około 1,5% olejku eterycznego. Jego głównym składnikiem odpowiedzialnym za działanie lecznicze rośliny jest związek o nazwie tujon oraz jego izomery. 

Tujon jest związkiem toksycznym dla człowieka − jego spożycie może spowodować m.in. podrażnienie przewodu pokarmowego, zawroty głowy, a w niektórych przypadkach nawet utratę przytomności. Oprócz tujonu w składzie olejku eterycznego można znaleźć m.in. flawonoidy, związki goryczowe oraz związki mineralne.

Wrotycz pospolity – jak wygląda i skąd pochodzi?

Wrotycz pospolity (łac. Tanacetum vulgare) to roślina o charakterystycznych, intensywnie żółtych kwiatach, które kształtem przypominają baldachim. Należy do rodziny astrowatych (łac. Asteraceae). Wrotycz występuje w Europie, na Syberii, a także w północnej i środkowej Azji. Jak sama nazwa wskazuje, można go spotkać dosłownie wszędzie − przy drodze, na zboczach, na nieużytkach oraz w pobliżu rzek. Jest rośliną wyjątkowo odporną na warunki atmosferyczne − wytrzymuje nawet polskie mrozy. Ma także bardzo niskie wymagania dotyczące warunków uprawy, wobec czego jest bardzo ekspansywny i niezwykle szybko się rozrasta, co wielu hodowcom sprawia niemałe kłopoty. Co więcej, roślina ta może osiągnąć nawet 1,5 metra wysokości.

Wrotycz pospolity funkcjonuje pod wieloma zwyczajowymi nazwami. Bywa nazywany piżmem, wrotyczem swojskim, mlecznicą, rozchodnikiem czy gorzkim zielem.

Wrotycz pospolity – działanie, wskazania do stosowania

Korzystne właściwości kwiatów wrotyczu znane są już od lat. Dawniej wrotycz wykorzystywano m.in. przy stłuczeniach, zwichnięciach, reumatyzmie oraz bólach stawów. W medycynie ludowej wyciągi z kwiatów wrotyczu stosowano jako środek moczopędny, zwalczający problemy żołądkowe oraz jako substancję pomagającą w walce przeciwko pasożytom wewnętrznym (owsikom i glistom). Dzisiaj, ze względu na toksyczny charakter tujonu i ryzyko zatrucia, kwiaty wrotyczu leczniczo wykorzystuje się głównie do użytku zewnętrznego − jako środek przeciwko wszawicy oraz środek przeciwświerzbowy.

Wrotycz pospolity na wszawicę

Wyciąg z kwiatów wrotyczu znajduje się w składzie preparatu przeznaczonego do walki z wszami − Artemisolu. Jest to płyn do stosowania na skórę, w skład którego wchodzi nalewka piołunowo-wrotyczowa, a także kwas octowy. Nakłada się go na zwilżone włosy, a po 2-3 godzinach dokładnie zmywa oraz wyczesuje włosy. Należy jednak pamiętać o tym, aby nie stosować go częściej niż dwa razy w miesiącu. Przeciwwskazaniem do jego użycia są otwarte rany oraz ostre stany zapalne skóry głowy. Nie należy go także podawać najmłodszym pacjentom − stosowanie preparatu nie jest wskazane u dzieci poniżej 7. roku życia. Artemisol jest lekiem przeznaczonym do tradycyjnego stosowania, co oznacza, że jego skuteczność opiera się wyłącznie na długim okresie stosowania i doświadczeniu. Jest to lek często wybierany przez zwolenników naturalnych metod leczenia oraz leków roślinnych − stanowi alternatywę dla środków na wszy, które w swoim składzie zawierają polimery silikonu lub oleje mineralne.

Wrotycz pospolity jako naturalny repelent

Kwiaty wrotyczu mogą okazać się niezwykle przydatne w lecie − jest to bowiem naturalny repelent, czyli środek odstraszający owady. Kwiaty wrotyczu wydzielają przypominający kamforę intensywny zapach, który skutecznie odstrasza komary oraz inne owady, w tym muchy, mrówki, a nawet kleszcze. Aby pozbyć się natrętnych owadów, wystarczy powiesić bukiet wrotyczu w pokoju. Można również rozetrzeć lekko kwiaty wrotyczu lub przygotować specjalny napar z ziela wrotyczu, którym można spryskać ciało. Dzięki takiemu zastosowaniu wrotyczu skutecznie pozbędziemy się komarów i innych owadów.

Wrotycz pospolity – jak dawkować?

Dostępne w aptekach ziele wrotyczu należy stosować w celach kosmetycznych – do miejscowego przemywania skóry, w formie okładów lub jako wcierkę na skórę głowy. Łyżkę ziela należy zalać 250 ml wrzącej wody, przykryć i dostawić do naparzania na 30 minut. 

Preparaty na bazie wrotyczu pospolitego należy dawkować zgodnie z zaleceniami producenta.

Leki i suplementy zawierające wrotycz pospolity

W aptekach dostępne są ziele oraz kwiaty wrotyczu, jak również olejek eteryczny pozyskiwany z tej rośliny. Wrotycz jest też składnikiem preparatów stosowanych na świerzbowce i wszy. Znajdziemy go również w składzie kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji cery przetłuszczającej się, trądzikowej i z widocznymi niedoskonałościami.

Wrotycz pospolity w ciąży

Zawarty we wrotyczu tujon jest toksyczny i wykazuje działanie poronne, może też przenikać do mleka kobiecego.  Kobiety w ciąży oraz karmiące piersią nie powinny stosować preparatów wrotyczu pospolitego. 

Wrotycz pospolity – przeciwwskazania i środki ostrożności

Ze względu na toksyczne właściwości wynikające z obecności tujonu, odradza się wewnętrzne stosowanie wrotyczu. Spożycie kwiatów wrotyczu może doprowadzić do podrażnienia błon śluzowych przewodu pokarmowego, a także:

• drżenia mięśni;
• nadmiernego pobudzenia;
• omamów;
• zaburzeń rytmu serca;
• krwiomoczu.

Wrotycz pospolity – możliwe działania niepożądane

Wrotycz pospolity, tak jak inne rośliny z rodziny astrowatych, może uczulać i powodować podrażnienia na skórze.

Wrotycz pospolity – interakcje z lekami i innymi ziołami

Brak danych na temat interakcji wrotyczu pospolitego z lekami i innymi ziołami.

Wrotycz pospolity w Ziołopedii – podsumowanie

Wrotycz pospolity jest rośliną powszechnie występującą w Polsce. Niegdyś stosowano go w leczeniu licznych dolegliwości, lecz z biegiem lat odkryto jego toksyczne właściwości. Z uwagi na wysokie ryzyko zatrucia, wrotycz stracił na znaczeniu. 

Dziś wrotycz pospolity stosuje się rzadko, przede wszystkim na skórę jako środek do walki z pasożytami skórnymi. Wrotycz sprawdzi się również jako naturalny repelent na owady.