Miłek wiosenny — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Miłek wiosenny — właściwości

Miłek wiosenny jest rośliną leczniczą, stosowaną od wielu lat. Swoje właściwości zawdzięcza występującym w nim wielu substancjom aktywnym. Ziele miłka wiosennego (łac. Adonidis vernalis herba) jest źródłem glikozydów nasercowych, wśród których wyróżnia się adonitoksynę, cymarynę i pochodne strofantydyny oraz adonilid i adonitol. Ponadto ziele miłka wiosennego jest surowcem bogatym we flawonoidy takie, jak witeksyna, orientyna i luteolina. W miłku wiosennym znajdziemy również sole mineralne.

Miłek wiosenny — jak wygląda i skąd pochodzi?

Miłek wiosenny (łac. Adonis vernalis), potocznie zwany adonisem, jest rośliną zielną, należącą do rodziny jaskrowatych (łac. Ranunculaceae). 

Rośnie dziko na obszarach Europy, w tym na terenach stepowych oraz na łąkach i polach. Jest widywany również w Polsce, przede wszystkim na terenach Wyżyny Lubelskiej i w Małopolsce. Roślina ta w Polsce podlega całkowitej ochronie gatunkowej. 

Miłek wiosenny osiąga od 20 do 40 cm wysokości. Jest wieloletnią rośliną, która wytwarza charakterystyczne, jaskrawożółte kwiaty, składające się z od 10 do 20 płatków. Pojawiają się one dopiero w 3 lub 4 roku życia rośliny. Kwiaty miłka wiosennego są przeważnie pojedyncze i rozwijają się na szczycie długiej, pojedynczej łodygi. Liście miłka wiosennego są siedzące i stosunkowo duże, o blaszce silnie podzielonej na wąskie łatki. Owocem miłka wiosennego są niewielkie owłosione orzeszki, zebrane w owoc zbiorowy. Surowcem leczniczym jest ziele miłka wiosennego (łac. Adonidis vernalis herba), które jest zbierane w drugim roku wzrostu rośliny.

Cała roślina, jak wiele z rodziny jaskrowatych, jest silnie trująca, a dawka śmiertelna suchego surowca w przypadku konia to tylko 25 gramów suszu. Jest to ilość wielokrotnie przewyższająca dawki lecznicze. 

Miłek wiosenny — działanie, wskazania do stosowania

Ziele miłka wiosennegoz ze względu na swoje silne działanie, powinno być stosowane tylko pod kontrolą lekarza. Adonis jest wykorzystywany ze względu na działanie nasercowe. Co więcej, dzięki zawartości flawonoidów, wykazuje działanie moczopędne.  Nalewka z miłka wiosennego działa także uspokajająco na ośrodkowy układ nerwowy. Leki z miłkiem wiosennym znalazły zastosowanie w leczeniu niewydolności krążeniowej, zwłaszcza prawokomorowej i rozedmy płuc. Przez działanie rozszerzające naczynia wieńcowe, spowalniające rytm oddechowy i wzmagające rozpiętość oddechową, ziele miłka bywa stosowane pomocniczo w zapaleniu oskrzeli oraz w terapii dusznicy bolesnej. 

Miłek wiosenny a działanie nasercowe

Ziele miłka wiosennego wykazuje korzystny wpływ na pracę mięśnia sercowego, sprawiając, że działa ono wydajniej. Surowiec wykazuje efekt:

• inotropowy dodatni, czyli zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego,
• chronotropowy ujemny, czyli zmniejsza częstość pracy serca. 

Ziele miłka zwiększa też pojemność minutową serca, to znaczy, że podczas jego stosowania serce w ciągu jednej minuty jest w stanie tłoczyć do naczyń krwionośnych więcej krwi, tym samym pracując produktywniej. Efektem powyższych działań jest przepompowywanie większej ilości krwi w nieco dłuższych odstępach pomiędzy skurczami, przez co serce lepiej wypoczywa. 

Miłek wiosenny a działanie uspokajające

Wyciągi z ziela miłka wiosennego działają uspokajająco na ośrodkowy układ nerwowy. Płynne mieszanki przygotowywane w aptece, za okazaniem odpowiedniej recepty lekarskiej, posiadające w składzie nalewkę z ziela miłka wiosennego wykazują lekkie działanie uspokajające, co w połączeniu z pozytywnym wpływem na pracę serca działa wyciszająco na organizm.

Miłek wiosenny a działanie moczopędne  

Ze względu na obecność flawonoidów (witeksyny, orientyny i luteoliny) ziele miłka wiosennego wykazuje efekt diuretyczny, poprzez ułatwienie przesączania kłębuszkowego w nerkach i zwiększenie tym samym ilości wydalanego moczu. Dzięki temu roślina ta działa lekko przeciwobrzękowo. 

Miłek wiosenny — jak dawkować?

Leki zawierające w składzie ziele miłka wiosennego powinny być zażywane zgodnie z zaleceniami lekarskimi, ze względu na swoje silne działanie. Po przeprowadzeniu odpowiedniego wywiadu i diagnozy lekarz decyduje o odpowiedniej dawce dla konkretnego pacjenta. 

Leki i suplementy zawierające miłek wiosenny

Leki zawierające wyciągi z ziela miłka wiosennego są dostępne na receptę. O ich przyjmowaniu decyduje lekarz prowadzący danego pacjenta. Na rynku znajdziemy także wysuszone ziele miłka wiosennego, które jest dostępne bez recepty. Ze względu na to, że miłek wiosenny jest rośliną silnie trującą, nie należy jednak stosować rośliny na własną rękę.

Miłek wiosenny w ciąży

Ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa podczas stosowania u kobiet w ciąży i karmiących, stosowanie preparatów z miłkiem wiosennym powinno się odbywać tylko za zgodą lekarza prowadzącego ciążę. 

Miłek wiosenny — przeciwwskazania i środki ostrożności

Nie należy stosować miłka wiosennego z lekami moczopędnymi (furosemid, spironol), ze względu na nasilenie efektu diuretycznego. Poza tym niewskazane jest wspólne zażywanie rośliny wraz z lekami przeciwarytmicznymi. 

Miłek wiosenny — możliwe działania niepożądane

Do najczęstszych skutków ubocznych po zastosowaniu ziela miłka należą nudności i wymioty oraz nadmierne spowolnienie pracy serca, co w skrajnych wypadkach może prowadzić do całkowitego zatrzymania akcji serca. 

Miłek wiosenny — interakcje z lekami i innymi ziołami

Jednoczesne stosowanie leków moczopędnych z zielem miłka może wzmacniać działanie obu leków. Wyciągi z miłka mogą wchodzić w interakcje również z glikokortykosteroidami (prednizolonem, beklometazonem), lekami przeciwarytmicznymi oraz preparatami o działaniu przeczyszczającym. 

Miłek wiosenny w Ziołopedii — podsumowanie

Leki zawierające wyciąg z miłka wiosennego charakteryzują się silnym działaniem i należy je stosować pod kontrolą lekarską. Miłek wiosenny działa pozytywnie na pracę serca, wykazuje lekki efekt uspokajający i moczopędny. Do najczęstszych działań niepożądanych miłka wiosennego należą nudności i wymioty, jednak stosując go na własną rękę łatwo o przekroczenie dawki i zatrucie, nawet ze skutkiem śmiertelnym.

Bibliografia

1. Wykurz, Piotr, and Bożena Muszyńska. "Fitoterapia jako alternatywna metoda wspomagająca leczenie nadciśnienia." Medicina Internacia Revuo 28.108 (2017): 202-215.
2. Adonidis vernalis herba Ziele miłka wiosennego FP VI, Farmakognozja online. Dostępne na: http://www.farmakognozjaonline.pl/baz_suro/baza.php?jezyk=&klasa=herba&id=30

Autor