Nostrzyk żółty — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Nostrzyk żółty — właściwości

Nostrzyk żółty posiada bogaty skład chemiczny, w który wchodzą takie substancje, jak:

• kumaryny (hydroksykumaryna, kumaryna, melilotozyd, skopoletyna, umbeliferon),
• furanokumaryny (dikumarol), 
• kwasy fenolowe (kwas melilotowy), 
• monoterpeny,
• flawonoidy, 
• saponiny, 
• tłuszcze,
• triterpeny, 
• węglowodany, 
• glikozydy antrachinowe, 
• śluzy,
• garbniki 
• olejki eteryczne. 

Taki skład determinuje właściwości przeciwzakrzepowe, rozkurczowe, przeciwzapalne i uspokajające. Ponadto nostrzyk wzmacnia naczynia krwionośne, a także ma zdolność do ich zwężania. W badaniach przeprowadzonych z wykorzystaniem ekstraktów z nostrzyka żółtego wykazano również ich aktywność przeciwdrobnoustrojową, przeciwutleniającą i przeciwnowotworową, jednakże tego typu badania są stosunkowo nieliczne.

Nostrzyk żółty — jak wygląda i skąd pochodzi?

Nostrzyk żółty (łac. Melilotus officinalis) jest rośliną roczną lub dwuletnią, która należy do rodziny motylkowatych (łac. Fabaceae, Papillionaceae), zwanej również bobowatymi. Nostrzyk żółty jest jednym z ośmiu gatunków nostrzyków, które można znaleźć w Polsce. Pochodzi z Azji i Europy, a obecnie występuje na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy.

Roślina ta może osiągać do 1 metra wysokości, a jej łodyga jest prosta, naga, rozgałęziona i zielona. Liście Melilotus officinalis są trójlistkowe, rosną naprzemianlegle, mają 2-3 centymetry długości, ząbkowany brzeg i ostre zakończenie. Górna powierzchnia liścia jest naga i ciemnozielona, natomiast dolna jest jasnozielona i pokryta drobnymi włoskami. Kwiaty nostrzyka są żółte, zebrane w długie, luźne grona. Owocami nostrzyka są jajowate strąki z jednym lub dwoma nasionami. Roślina kwitnie od czerwca do października. 

Surowcem roślinnym jest ziele nostrzyka żółtego.

Nostrzyk żółty — działanie, wskazania do stosowania

Głównym działaniem leczniczym nostrzyka żółtego jest działanie przeciwobrzękowe i wzmacniające naczynia krwionośne. Stosowano go więc przy chorobach układu krwionośnego, a także jako środek uspokajający przy problemach z zasypianiem.

Ponadto roślina ta może być używana zewnętrznie do przemywania ran czy spojówek. Można go również zastosować jako środek przeciwzapalny przy różnego rodzaju ropniach, ranach i stanach zapalnych. 

Należy jednak podkreślić, że nostrzyk żółty w dużych ilościach może być trujący, ze względu na zawarty w nim dikumarol. 

Nostrzyk żółty na skórę

Nostrzyk żółty w postaci płukanek i okładów bardzo dobrze się sprawdzi przy różnego rodzaju stanach zapalnych, ropniach skóry, czyrakach, obrzękach, trudno gojących się ranach skóry, czy świądzie. Roślina ta działa przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, co ma istotne znaczenie w tego typu schorzeniach. Za te właściwości odpowiada obecna w roślinie kumaryna. 

Nostrzyk żółty na hemoroidy

Już w medycynie ludowej stosowano nostrzyk żółty przy żylakach odbytu, czyli hemoroidach. Roślina ta działa przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo, zwęża naczynia krwionośne, a także je wzmacnia, co jest istotne przy tego typu schorzeniach. Hemoroidy są stanem patologicznym żył odbytu, które objawiają się bólem, krwawieniem i świądem — utrudnia to codzienne funkcjonowanie wielu pacjentów. Nostrzyk żółty może się okazać pomocny przy tego typu problemach.

Nostrzyk żółty na uspokojenie

Wykazano, że nostrzyk żółty ma działanie uspokajające. Z tego powodu stosowano go przy bezsenności, niepokoju spowodowanym nadmiernym spożyciem kawy i innych używek kofeinowych, trudnościach w zasypianiu czy stanach niepokoju. Działanie to dalej wymaga potwierdzenia większą ilością badań.

Nostrzyk żółty — jak dawkować?

Wysuszone ziele nostrzyka w ilości jednej łyżeczki należy zalać szklanką wrzącej wody,  następnie całość pozostawić do ostygnięcia. Tak sporządzony napar można spożywać raz dziennie, nie dłużej niż 2 tygodnie. Nostrzyk żółty zawarty w produktach leczniczych bądź suplementach diety należy dawkować według zaleceń producenta.

Leki i suplementy zawierające nostrzyk żółty

Nostrzyk żółty dostępny jest w postaci wysuszonego ziela. Ponadto roślina ta jest zawarta w różnych mieszankach ziołowych na układ krwionośny. Wchodzi też w skład tabletek tonizujących, przeznaczonych dla osób chcących wspomóc serce i układ krążenia.

Nostrzyk żółty w ciąży

Brakuje szczegółowych danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania nostrzyka żółtego u kobiet w ciąży i karmiących piersią. Z tego powodu nie należy stosować tej rośliny u wspomnianej grupy osób. Należy skonsultować się z lekarzem przed planowanym rozpoczęciem suplementacji nostrzykiem żółtym.

Nostrzyk żółty — przeciwwskazania i środki ostrożności

Nostrzyk żółty nie powinien być stosowany przede wszystkim przez osoby nadwrażliwe na którąkolwiek zawartą w roślinie substancję, a także osoby ze schorzeniami wątroby. Ponadto nie powinny stosować go kobiety ciężarne, karmiące piersią i dzieci poniżej 12. roku życia. Nostrzyk żółty w dużych ilościach jest trujący, dlatego też należy ściśle stosować się do zaleceń producenta i nie stosować ziela nostrzyka dłużej niż 2 tygodnie.

Nostrzyk żółty — możliwe działania niepożądane

W dużych ilościach nostrzyk żółty może powodować uszkodzenie wątroby. Brakuje dokładnych danych dotyczących działań niepożądanych wywoływanych przez nostrzyk żółty. Z tego powodu należy skonsultować się z lekarzem bądź farmaceutą przed planowanym wdrożeniem suplementacji tym surowcem. 

Nostrzyk żółty — interakcje z lekami i innymi ziołami

Nostrzyk żółty może wejść w interakcje z lekami hepatotoksycznymi, takimi jak np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, zwiększając ryzyko uszkodzenia wątroby. Ponadto roślina ta może wejść w interakcje z niektórymi lekami przeciwzakrzepowymi, nadmiernie spowalniając proces krzepnięcia krwi.

Nostrzyk żółty w Ziołopedii — podsumowanie

Nostrzyk żółty występuje powszechnie w Polsce. Może wywierać pozytywny wpływ na serce, układ krążenia, dodatkowo działając uspokajająco, lecząc hemoroidy i stany zapalne skóry. Mimo to, w dużych dawkach roślina ta może być trująca. Z tego powodu należy zachować ostrożność podczas stosowania nostrzyka żółtego.

Bibliografia

1. Al-Snafi, A. E. (2020). Chemical constituents and pharmacological effects of Melilotus Officinalis-A review. IOSR Journal of Pharmacy, 10(1), 26-36.
2. Liu, Y. T., Gong, P. H., Xiao, F. Q., Shao, S., Zhao, D. Q., Yan, M. M., & Yang, X. W. (2018). Chemical constituents and antioxidant, anti-inflammatory and anti-tumor activities of Melilotus officinalis (Linn.) Pall. Molecules, 23(2), 271.
3. Sweet clover. Dostępne na: https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-253/sweet-clover (Dostęp 01.07.24)
4. Nostrzyk żółty. Materia Medica Opoliensis. Uniwersytet Opolski. Dostępne na: https://mmo.uni.opole.pl/start?next=/details%3Fitem%3Dgatunki%26id%3D550# (Dostęp 01.07.24)

Autor