Szakłak pospolity — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Szakłak pospolity — właściwości

Szakłak pospolity ma bogaty skład chemiczny wpływający na jego właściwości. Zawiera on przede wszystkim antrazwiązki odpowiadające za właściwości przeczyszczające, ale także flawonoidy oraz garbniki i proantocyjanidyny. Wpływają one na działanie moczopędne oraz przeciwzapalne tej rośliny.

Szakłak pospolity — jak wygląda i skąd pochodzi?

Szakłak pospolity (łac. Rhamnus cathartica) powszechnie występuje w Zachodniej Azji, Północnej Afryce oraz w Europie. W Polsce można go znaleźć na terenach nizinnych, rzadko występuje na wyżynach i podgórzu, z kolei praktycznie nie spotkamy go w górach.

Szakłak pospolity jest krzewem osiągającym od jednego do sześciu metrów wysokości. Na jego gałęziach powszechnie występują ciernie. Jego liście są zaostrzone i osiągają długość do 6 centymetrów, a kwiaty są drobne, żółte i wyrastające z pęczków kątów liści.

Szakłak pospolity — działanie, wskazania do stosowania

Szakłak pospolity dzięki dużej zawartości antrazwiązków działa przeczyszczająco. Mechanizm tego działania polega na pobudzeniu ruchów perystaltycznych jelit przez drażnienie zakończeń nerwowych oraz zahamowanie resorpcji zwrotnej wody z jelit. Szakłak może być skutecznie stosowany w zwalczaniu zaparć. Obecność pozostałych związków wpływa na lekkie działanie moczopędne oraz przeciwzapalne tej rośliny.

Szakłak pospolity w zwalczaniu zaparć

Szakłak pospolity stosowany jest w leczeniu zaparć. Poprawa perystaltyki jelit ułatwia wypróżnianie oraz pozytywnie wpływa na funkcjonowanie układu pokarmowego, przede wszystkim przełyku i jelit. Działanie to jest jednak na tyle silne, że surowce zawierające antrazwiązki, w tym szakłak, powinny być stosowane jedynie doraźnie. 

Szakłak pospolity w zastosowaniu moczopędnym

Szakłak pospolity zawiera flawonoidy, które wykazują działanie moczopędne. Efekt moczopędny po spożyciu preparatów szakłaku jest niewielki, w związku z czym w tym wskazaniu stosowany jest przede wszystkim wspomagająco wraz z innymi substancjami o podobnym działaniu.

Szakłak pospolity w infekcjach górnych dróg oddechowych

Szakłak pospolity w medycynie ludowej stosowany był w infekcjach górnych dróg oddechowych dzięki właściwościom przeciwzapalnym. Obecnie brak jest dostatecznych dowodów wskazujących na skuteczność pozytywnego działania szakłaku w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych, jednak działanie przeciwzapalne tej rośliny może pozytywnie wpłynąć na zmniejszenie objawów tych chorób.

Szakłak pospolity — jak dawkować?

Napar z owoców szakłaku pospolitego

Owoce szakłaku należy zbierać jesienią i następnie suszyć w temperaturze 45 stopni Celsjusza. Tak przygotowane surowce można wykorzystać do przygotowania naparu, zalewając je wrzącą wodą i pozostawiając pod przykryciem przez 10 minut. Po tym czasie napar należy odsączyć i ostudzić.

Zaleca się stosowanie naparu z owoców szakłaku pospolitego w dolegliwościach związanych z zaparciami raz dziennie wieczorem. Obecne w surowcu antrazwiązki, zanim wykażą efekt przeczyszczający, muszą ulec w organizmie przemianom, stąd stosowanie naparu przed snem.

Wyciąg z szakłaku pospolitego

Wyciąg z owoców lub kory szakłaku przygotowuje się poprzez zalanie surowca wodą i doprowadzenie całości do wrzenia. Surowce należy gotować przez godzinę, a następnie odsączyć i przestudzić otrzymany wyciąg. Wyciąg z szakłaku stosuje się analogicznie do naparu, wieczorem przed snem w dolegliwościach związanych z zaparciami.

Leki i suplementy zawierające szakłak pospolity

Na polskim rynku brak jest leków oraz suplementów diety, których składnikiem byłby szakłak pospolity. Suszone nasiona oraz korę do przygotowania naparów i wyciągów można kupić w sklepach zielarskich.

Szakłak pospolity w ciąży

Szakłak pospolity nie może być stosowany przez kobiety będące w ciąży oraz karmiące piersią. Związki w nim obecne mogą doprowadzić do przekrwienia błony śluzowej macicy, co w konsekwencji może skutkować poronieniem.

Należy pamiętać, żeby wszystkie przyjmowane leki, suplementy diety oraz zioła przyjmować po konsultacji z lekarzem prowadzącym ciążę.

Szakłak pospolity — przeciwwskazania i środki ostrożności

Szakłak pospolity przeciwwskazany jest do stosowania w przypadku kobiet w ciąży oraz karmiących piersią. Nie należy go przyjmować także, jeżeli borykamy się z hemoroidami lub biegunkami.

Ostrożność w stosowaniu szakłaku pospolitego należy zachować w sytuacji przewlekłych zaparć, ponieważ antrazwiązki nie powinny być stosowane dłużej niż przez tydzień. Ich przewlekłe stosowanie może doprowadzić do wystąpienia zespołu jelita leniwego, co skutkuje nasileniem zaparć.

Szakłak pospolity — możliwe działania niepożądane

Szakłak pospolity stosowany niewłaściwie lub w zbyt dużej dawce może wywołać działania niepożądane. Do najpowszechniejszych skutków ubocznych przedawkowania należy zespół jelita leniwego, wywołany przewlekłym stosowaniem antrazwiązków, objawiający się przewlekłymi zaparciami opornymi na działanie leków.

Szakłak pospolity — interakcje z lekami i innymi ziołami

Szakłak pospolity, jak każde zioło, może wykazywać interakcje z innymi lekami i ziołami. Nie należy przyjmować szakłaku wraz z lekami przeciwbiegunkowymi, hamującymi perystaltykę jelit oraz innymi substancjami o działaniu przeczyszczającym. Ze względu na pobudzenie perystaltyki jelit szakłak może zmniejszać skuteczność przyjmowanych innych leków niezależnie od ich mechanizmu działania.

Szakłak pospolity w Ziołopedii — podsumowanie

Szakłak pospolity, zwany również ciernistym krzewem, jest rośliną powszechnie występującą w Europie, w tym Polsce. Znany ludzkości jest od setek lat, w średniowieczu wykorzystywany był do barwienia tkanin. W medycynie ludowej znalazł zastosowanie w zwalczaniu infekcji górnych dróg oddechowych, a dzięki obecności antrazwiązków do czasów dzisiejszych stosowany jest jako skuteczny środek zwalczający zaparcia.

Bibliografia

1. Hamed, M.M., Refahy, L.A., Abdel-Azis M.S. Evaluation of antimictrobial activity of some compounds isolated from Rhamnus cathartica L. Oriental Journel of Chemistry, 31(2). 2015. str.: 1133-1140
2. Qaderi, M.M., Clements, D.R., Cavers, P.B. The biology of Canadian Weeds. Rhamnus cathartica L. Canadian Journal of Plant Sciece. 89(1). str.: 169-189
3. Kurylo, J., Endress, A.G. Rhamnus cathartica: Notes on Its Early History in North America. Northeastern Naturalist, 19(4). 2012. str.: 601-610

Autor