Muszkatołowiec korzenny — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Muszkatołowiec korzenny — właściwości

Z muszkatołowca korzennego pozyskuje się znaną większości z nas przyprawę — gałkę muszkatołową. To nic innego jak wysuszona, wewnętrzna część pestki muszkatołowca. Gałka muszkatołowa ma charakterystyczny ostry zapach i ciepły, lekko słodki, lekko gorzki korzenny smak. Te cechy sprawiają, że w wielu częściach świata używa się jej jako przyprawy wielu potraw m.in.: wypieków, zup, ziemniaków, mięs, kiełbas, sosów, warzyw. 

Mniej popularną, ale bardzo cenioną i równocześnie jedną z najdroższych przypraw świata, jest wysuszony kwiat muszkatołowy. Stanowi je wysuszona osnówka otaczająca nasiono muszkatołowca. Przyprawa ma pomarańczową barwę. Wyróżnia się intensywnym, korzennym i lekko pikantny smakiem i aromatem. Wspaniale komponuje się zarówno z wytrawnymi, jak i słodkimi daniami.

Muszkatołowiec korzenny — jak wygląda i skąd pochodzi?

Muszkatołowiec korzenny (łac. Myristica fragrans) należy do rodziny muszkatołowcowatych (łac. Myristicaceae). To tropikalne, wiecznie zielone drzewo o oliwkowej korze i gęstej koronie, które dorasta nawet do 10 metrów wysokości. Posiada grube, skórzaste, całobrzegie liście. W porze kwitnienia obrasta w delikatne, białe kwiaty zebrane w kwiatostany, które przypominają nasze rodzime konwalie. Drzewo zaczyna owocować po 8 latach od zasiania i dzieje się to przez 60 lat lub dłużej. 

Muszkatołowiec wydaje żółte lub pomarańczowe owoce, o kulistym lub lekko gruszkowatym kształcie, przypominające morelę. Miąższ owocu spożywa się lokalnie.

Mięsista owocnia osłania pojedynczą, brązową pestkę. Otacza ją fioletowoczerwona osnówka, zwana także kwiatem muszkatołowym (choć kwiatem tak naprawdę nie jest). Gdy owoc jest w pełni dojrzały, pęka i rozdziela się na dwie części, odsłaniając osnówkę, otaczającą błyszczące nasiono, które następnie podlega suszeniu. Z wysuszonej pestki wyłupuje się wnętrze, znane jako gałka muszkatołowa — szarobrązowa kulka o bruzdowatej powierzchni, z grzechoczącymi w środku ziarenkami. 

Roślina pochodzi z Moluków, zwanych także Wyspami Korzennymi, które są częścią Archipelagu Malajskiego. Obecnie muszkatołowiec uprawia się w Azji, Afryce i Ameryce Środkowej. 

Muszkatołowiec korzenny — działanie, wskazania do stosowania

Muszkatołowiec korzenny nie wykazuje specjalnych właściwości zdrowotnych. Obecnie ceniony jest za to za walory smakowe i zapachowe — stąd jego popularność jako przyprawa — gałka muszkatołowa. 

Muszkatołowiec korzenny jako przyprawa

Dodawanie do potraw gałki muszkatołowej może pozytywnie wpłynąć na trawienie, ponieważ działa rozkurczowo oraz zwiększa wydzielanie soków trawiennych. Można ją stosować samodzielnie. Jest także jednym ze składników curry.

Muszkatołowiec korzenny — masło muszkatołowe

Gałka muszkatołowa zawiera około 24-30% stałego oleju zwanego masłem muszkatołowym. Głównym składnikiem aktywnym masła muszkatołowego jest trimirystycyna. Można kupić je np. w postaci kosmetyku do ciała. Ze względu na działanie regenerujące, maslo muszkatołowe jest szczególnie polecane skórze suchej i podrażnionej. Oprócz działania pielęgnującego skórę można wykorzystać je we wspomaganiu leczenia chorób reumatycznych i nerwobóli, ponieważ skutecznie rozgrzewa i łagodzi ból.  

Muszkatołowiec korzenny — olejek eteryczny

Olejek eteryczny z gałki muszkatołowej wykorzystuje się do aromaterapii. W składzie olejku eterycznego znajdują się m.in. sabinen, ⍺-pinen i ß-pinen czy mirystycyna. Poleca się go szczególnie osobom, którym zależy na działaniu odprężającym, redukującym stres i zmęczenie oraz mającym problemy z zasypianiem.

Muszkatołowiec korzenny a działanie halucynogenne 

Spożywana w dużych ilościach gałka muszkatołowa ma działanie psychoaktywne i jest uważana za środek deliryczny i halucynogenny. Odpowiada za nie zawarta w niej mirystycyna. Zatrucie gałką muszkatołową rzadko jest śmiertelne, ale może wywołać nieprzyjemne objawy takie, jak drgawki, kołatanie serca, ból głowy, brzucha, nudności.

Muszkatołowiec korzenny — jak dawkować?

Muszkatołowiec służy nam przede wszystkim jako przyprawa, więc ilość, którą dodamy do potraw, zależy przede wszystkim od naszych upodobań smakowych. Z racji dużej intensywności smaku gałki muszkatołowej, doprawianie dań zacznijmy od naprawdę niewielkiej porcji.

Długotrwałe spożywanie gałki w dużych ilościach wywołuje działanie halucynogenne i nieprzyjemne objawy somatyczne. Spożycie takiej dawki gałki muszkatołowej przypadkowo jest praktycznie niemożliwe. 

Sposób dawkowania masła czy olejku eterycznego z gałki muszkatołowej zależy już od konkretnego produktu i należy sprawdzić to przed użyciem w dołączonej ulotce lub na opakowaniu. 

Leki i suplementy zawierające muszkatołowca korzennego

W aptekach i sklepach zielarskich można kupić kosmetyki zawierające olejek z gałki muszkatołowej. Obecnie na rynku nie ma leków zawierających muszkatołowiec. Wyciągi z tej rośliny bywają składnikiem suplementów diety.

Muszkatołowiec korzenny w ciąży

Muszkatołowiec nie powinien być stosowany przez kobiety ciężarne, ponieważ jego spożycie w tym stanie grozi poronieniem, przedwczesnym porodem lub wadami rozwojowymi płodu.

Muszkatołowiec korzenny — przeciwwskazania i środki ostrożności

Z gałką muszkatołową nie można przesadzać. Celowo zjedzona w bardzo dużych ilościach może powodować niebezpieczne objawy, w tym objawy psychotyczne, a przy dłuższym stosowaniu dużych dawek nawet uszkodzenie wątroby.

Muszkatołowiec korzenny — możliwe działania niepożądane

Muszkatołowiec jako przyprawa, stosowany w racjonalnych ilościach, nie powoduje działań niepożądanych. Co innego, kiedy celowo zjada się duże ilości gałki muszkatołowej. Już przy jednorazowym zastosowaniu dużych ilości mogą wystąpić działanie halucynogenne, ból głowy, ból brzucha, nudności, podrażnienie przewodu pokarmowego. Długotrwałe stosowanie dużych ilości gałki muszkatołowej może doprowadzić do uszkodzenia wątroby.

Muszkatołowiec korzenny — interakcje z lekami i innymi ziołami

Gałka muszkatołowa może zmieniać szybkość, z jaką wątroba metabolizuje niektóre leki.

Przyjmując leki, należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą w celu wykluczenia ewentualnych interakcji i potencjalnych działań niepożądanych z nimi związanych.

Muszkatołowiec korzenny w Ziołopedii — podsumowanie

Muszkatołowiec korzenny to zarówno aromatyczna przyprawa, ale również naturalny sprzymierzeniec w dbaniu o zdrowie — szczególnie układu pokarmowego i procesów trawienia. Dlatego warto rozważyć wprowadzenie gałki muszkatołowej do swojej diety.  Dzięki tej wyjątkowej przyprawie możesz w prosty sposób wzbogacić swoje zdrowie i kulinarną przygodę! Pamiętaj jednak, by stosować ją z umiarem, ponieważ w dużych ilościach może wywołać niepożądane efekty.

Bibliografia

1. https://www.britannica.com/plant/nutmeg-tree (dostęp dnia: 21.12.2024)
2. https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-788/nutmeg-and-mace (dostęp dnia: 21.12.2024)
3. https://www.careinsurance.com/blog/health-insurance-articles/herbs-in-pregnancy-what-s-safe-what-s-not (dostęp dnia: 23.12.2024)

Autor