Czym jest odma płucna (opłucnowa)? Rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Co to jest odma opłucnowa?

Opłucna to błona surowicza, w której znajdują się płuca. Składa się ona z dwóch blaszek: trzewnej (przylegającej do płuc) oraz ściennej (przylegającej do ściany klatki piersiowej od wewnątrz, do przepony i śródpiersia). Pomiędzy blaszkami znajduje się wąska przestrzeń z bardzo niewielką ilością płynu, zmniejszającego tarcie między blaszkami. 

Odma opłucnowa (płucna) charakteryzuje się obecnością powietrza w jamie opłucnej, czyli przestrzeni pomiędzy blaszką trzewną a ścienną. Gaz ten może dostać się do jamy opłucnej na skutek urazu zewnętrznego klatki piersiowej lub przez pęknięcie pęcherzyków płucnych.

Przyczyny odmy opłucnowej

Ze względu na przyczynę powstania odmy płucnej możemy wyróżnić jej trzy rodzaje:

• pourazowa — pojawienie się odmy płucnej m.in. po wypadku, po dźgnięciu nożem czy upadku z wysokości;
• samoistna — spowodowana jest pęknięciem pęcherzyka rozedmowego. Stanowi około 50% wszystkich przypadków odmy. Często występuje u ludzi młodych, nieobciążonych chorobami układu oddechowego. Czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia odmy samoistnej są m.in. palenie papierosów i niska masa ciała. W rzadkich przypadkach odma płucna może być następstwem COVID-19;
• jatrogenna — jest wynikiem powikłań towarzyszącym niektórym działaniom medycznym. Może pojawić się przy uszkodzeniu opłucnej w trakcie wykonywania biopsji płuca czy zakładaniu cewnika do żyły podobojczykowej lub szyjnej wewnętrznej. Przy wentylacji mechanicznej również istnieje ryzyko pojawienia się odmy.

Rodzaje odmy ze względu na mechanizm powstania

Klinicznie ważnym podziałem stosowanym przez lekarzy jest podział ze względu na mechanizm powstania:

• odma zamknięta;
• odma otwarta — jama opłucnej ma bezpośrednie połączenie przez otwór w klatce piersiowej z przestrzenią zewnętrzną;
• odma prężna — jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia. Odma prężna powstaje na skutek napływu powietrza do jamy opłucnowej przy wdechu i braku możliwości jego wypływu w czasie wydechu przez obecność mechanizmu zastawkowego.

Odma płucna objawy

Najczęstszymi symptomami są ból w klatce piersiowej, duszność i kaszel. Nasilenie objawów odmy płucnej, w zależności od przyczyny i mechanizmów jej powstania, może być różne. W odmie samoistnej dolegliwości mogą nawet nie występować. Lekarz w trakcie badania może zauważyć ściszony szmer po stronie wystąpienia odmy. 

W odmie prężnej objawy są bardzo nasilone. Poza bólem, dusznością czy kaszlem występuje sinica, tachykardia, czyli przyśpieszona akcja serca i tachypnoe — przyśpieszony oddech. 

Zatem, czy przez odmę płucną można umrzeć? Niestety tak. Brak szybkiej interwencji medycznej może doprowadzić do zatrzymania krążenia.

Jak leczyć odmy płucnej?

W przypadku odmy płucnej stanowiącej bezpośrednie zagrożenie życia pierwsza pomoc polega na podaniu choremu tlenu i założeniu drenażu opłucnej. Lekarz wprowadza kaniulę w II przestrzeń międzyżebrową, doprowadzając do odbarczenia płuca. 

Pacjenci z obustronną odmą płucną powinni być monitorowani na oddziale intensywnej terapii, konieczne jest u nich powtarzanie zdjęć RTG i wykonanie drenażu jamy opłucnej. W takich przypadkach drenaż pierwszy powinien być wykonany po stronie większej odmy. 

Leczenie odmy płucnej samoistnej opiera się na obserwacji pacjenta. Niewielka odma poniżej 2 entymetrów często ulega samoistnemu wchłonięciu. Ważne, żeby ocenić wskazania do leczenia zapobiegające nawrotowi odmy płucnej. Jeśli odma jest większa, można zastosować drenaż opłucnej. Pacjent po przejściu odmy opłucnej powinien na pewien czas ograniczyć pracę fizyczną.

Powikłania drenażu odmy płucnej

Powikłaniami drenażu odmy opłucnej może być pojawienie się odmy podskórnej, uszkodzenie płuca, krwawienie do jamy opłucnej czy uszkodzenie nerwów międzyżebrowych. Po wykonaniu drenażu u większości pacjentów pojawia się ból. W takim przypadku można zastosować leki przeciwbólowe np. metamizol czy paracetamol.

Niezbędne preparaty możesz zarezerwować w wybranej aptece z łatwością i bez konieczności wychodzenia z domu za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia

1. Przybyłowski, T. Odma opłucnowa. Podyplomie.pl. Dostępne na: https://podyplomie.pl/wiedza/stany-nagle/316,odma-oplucnowa. (Dostęp: 12.2023).
2. Sładek, K., Mejza, F. (2023). Odma opłucnowa. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.18. (Dostęp: 12.2023).

Autor