a. Podsumowanie profilu bezpieczeństwa
Najczęściej zgłaszanymi przez dorosłych i dzieci działaniami niepożądanymi związanymi ze stosowaniem klarytromycyny są: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka oraz zaburzenia smaku. Te działania niepożądane są zazwyczaj lekkie i zgodne ze znanym profilem bezpieczeństwa antybiotyków makrolidowych (patrz podpunkt b w punkcie 4.8).
Podczas badań klinicznych nie obserwowano znaczących różnic w częstości występowania działań niepożądanych obejmujących przewód pokarmowy między pacjentami z wcześniejszymi zakażeniami wywołanym przez mykobakterie lub bez takich zakażeń.
b. Tabelaryczne zestawienie działań niepożądanych
Poniższa tabela przedstawia działania niepożądane zgłaszane podczas badań klinicznych oraz po wprowadzeniu do obrotu klarytromycyny w postaci tabletek o natychmiastowym uwalnianiu, granulatu do sporządzania zawiesiny doustnej, tabletek o przedłużonym uwalnianiu i tabletek o modyfikowanym uwalnianiu.
Działania uznane za mające co najmniej możliwy związek ze stosowaniem klarytromycyny przedstawiono według klasyfikacji układów i narządów, zgodnie z następującą częstością występowania: bardzo częste (> = 1/10), częste (> =1/100 to < 1/10), niezbyt częste (> =1/1 000 do < 1/100) oraz częstość nieznana (działania niepożądane obserwowane po wprowadzeniu leku do obrotu; nie można ocenić częstości na podstawie dostępnych danych). W obrębie każdej grupy częstości, działania niepożądane przedstawione są według malejącej ciężkości, jeśli ocena stopnia ciężkości była możliwa.
Klasyfikacja | | | |
układów i narządów | Częste | Niezbyt częste | Częstość nieznana |
Zakażenia i zarażenia pasożytnicze | | kandydoza, zapalenie żołądka i jelit1, zakażenia2, zakażenie pochwy | rzekomobłoniaste zapalenie okrężnicy, zapalenie okrężnicy, |
| | | róża, łupież rumieniowy |
Zaburzenia krwi i układu chłonnego | | leukopenia, neutropenia3, trombocytemia2, eozynofilia3 | agranulocytoza, trombocytopenia |
Zaburzenia układu immunologicznego | | nadwrażliwość | reakcja anafilaktyczna |
Zaburzenia metabolizmu i odżywiania | | jadłowstręt, zmniejszenie łaknienia | hipoglikemia5 |
Zaburzenia psychiczne | bezsenność | niepokój, nerwowość2, napady krzyku2 | zaburzenia psychotyczne, stany splątania, depersonalizacja, depresja, zaburzenia orientacji, omamy, niezwykłe sny |
Zaburzenia układu nerwowego | zaburzenia smaku, bóle głowy, zmiana w odczuwaniu smaku | zawroty głowy pochodzenia obwodowego, senność6, drżenia | drgawki, brak czucia smaku, węch opaczny, brak węchu |
Zaburzenia ucha i błędnika | | zaburzenia równowagi, niedosłuch, szumy uszne | głuchota |
Zaburzenia serca | | wydłużenie odstępu QT w elektrokardiogramie7, kołatanie serca | torsade de pointes7, częstoskurcz komorowy7 |
Zaburzenia naczyniowe | | | krwotok8 |
Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia | | krwawienie z nosa1 | |
Zaburzenia żołądka i jelit | biegunka9, wymioty, niestrawność, nudności, bóle brzucha | choroba refluksowa przełyku1, zapalenie błony śluzowej żołądka, ból odbytu1, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, zapalenie języka, rozdęcie brzucha3, zaparcia, suchość w jamie ustnej, odbijanie, wzdęcia z oddawaniem gazów | ostre zapalenie trzustki, przebarwienie języka, przebarwienie zębów |
Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych | nieprawidłowe wyniki testów czynnościowych wątroby | cholestaza3, zapalenie wątroby3, zwiększenie aktywności aminotransferazy alaninowej, zwiększenie aktywności aminotransferazy asparaginianowej, zwiększenie aktywności gammaglutamylotransferazy3 | niewydolność wątroby10, żółtaczka wątrobowokomórkowa |
Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej | wysypka, nadmierna potliwość | świąd, pokrzywka, wysypka plamkowo-grudkowa2 | zespół StevensaJohnsona4, toksyczna nekroliza naskóka4, wysypka polekowa z eozynofilią i objawami narządowymi |
| | | (DRESS), trądzik |
Zaburzenia mięśniowoszkieletowe i tkanki łącznej | | skurcze mięśni2, bóle mięśni1 | rabdomioliza1,11, miopatia |
Zaburzenia nerek i dróg moczowych | | | niewydolność nerek, śródmiąższowe zapalenie nerek |
Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania | | złe samopoczucie3, gorączka2, astenia, ból w klatce piersiowej3, dreszcze3, zmęczenie3 | |
Badania diagnostyczne | | zwiększenie aktywności fosfatazy alkalicznej we krwi3, zwiększenie aktywności dehydrogenazy mleczanowej we krwi3 | zwiększenie wartości INR8, wydłużenie czasu protrombinowego8, nieprawidłowa barwa moczu |
1 Działania niepożądane odnotowane wyłącznie po podaniu klarytromycyny w postaci tabletek o przedłużonym uwalnianiu.
2 Działania niepożądane odnotowane wyłącznie po podaniu klarytromycyny w postaci granulatu do sporządzania zawiesiny doustnej. 3 Działania niepożądane odnotowane wyłącznie po podaniu klarytromycyny w postaci tabletek o natychmiastowym uwalnianiu.
4, 7, 9, 10, 11 Patrz punkt a)
5, 6, 8 Patrz punkt c)
c. Opis wybranych działań niepożądanych
Bardzo rzadko informowano o przypadkach niewydolności wątroby prowadzącej do zgonu. Na ogół były one związane z poważną chorobą podstawową i (lub) równocześnie stosowanymi lekami.
Szczególną uwagę należy zwrócić na występowanie biegunki, ponieważ biegunki wywołanej przez Clostridium difficile (CDAD, ang. Clostridium difficile-associated diarrhea) obserwowano w związku ze stosowaniem prawie każdego leku przeciwbakteryjnego, w tym klarytromycyny. Powikłanie to może mieć różne nasilenie – od lekkiej biegunki po prowadzące do zgonu zapalenie okrężnicy.
W razie wystąpienia ciężkich reakcji nadwrażliwości, takich jak anafilaksja, zespół Stevensa-Johnsona i toksyczna nekroliza naskórka, należy natychmiast przerwać podawanie klarytromycyny i niezwłocznie wdrożyć odpowiednie leczenie.
Podobnie jak w przypadku innych antybiotyków makrolidowych, podczas stosowania klarytromycyny rzadko zgłaszano wydłużenie odstępu QT, częstoskurczu komorowego i zaburzeń rytmu typu torsade de pointes.
Powikłaniem wynikającym ze stosowania prawie każdego leku przeciwbakteryjnego, w tym klarytromycyny, może być rzekomobłoniaste zapalenie jelit - od lekkiego do zagrażającego życiu. Dlatego też ważne jest uwzględnienie tego rozpoznania u pacjentów z biegunką występującą po podaniu leków przeciwbakteryjnych.
W niektórych z odnotowanych przypadków rabdomiolizy, klarytromycyna stosowana była równocześnie ze statynami, fibratami, kolchicyną lub allopurynolem.
Po wprowadzeniu klarytromycyny do obrotu obserwowano występowanie toksycznego działania kolchicyny podczas równoczesnego stosowania z klarytromycyną, zwłaszcza u osób w podeszłym wieku lub u pacjentów z niewydolnością nerek. Niekiedy było to przyczyną zgonu.
Wśród rzadko obserwowanych przypadków hipoglikemii, część występowała u pacjentów stosujących równocześnie środki doustne lub insulinę.
Po wprowadzeniu klarytromycyny do obrotu odnotowano interakcje z innymi lekami i działanie na ośrodkowy układ nerwowy (np. senność i splątanie). Wskazane jest kontrolowanie, czy u pacjenta nie występuje nasilone działanie farmakologiczne na OUN.
Podczas równoczesnego stosowania klarytromycyny i warfaryny istnieje ryzyko ciężkiego krwotoku,
znacznego podwyższenia wartości INR oraz wydłużenia czasu protrombinowego. U pacjentów stosujących klarytromycynę i doustne leki przeciwzakrzepowe należy często kontrolować INR oraz czas protrombinowy.
Rzadko notowano występowanie w kale klarytromycynę w postaci tabletek o przedłużonym uwalnianiu; w wielu takich przypadkach u pacjentów występowały nieprawidłowości anatomiczne (w tym ileostomia i kolostomia) lub zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego ze skróconym czasem pasażu. Niekiedy pozostałości tabletek były wydalane podczas biegunki. Jeśli u pacjenta z kałem wydalają się pozostałości tabletek oraz nie poprawia się stan jego zdrowia, należy zmienić postać farmaceutyczną podawanej klarytromycyny na inną (np. zawiesinę) lub zmienić antybiotyk.
Szczególne grupy pacjentów.
Działania niepożądane u pacjentów z obniżoną odpornością: patrz punkt e.
d. Dzieci i młodzież
Badania kliniczne z użyciem klarytromycyny w postaci zawiesiny doustnej prowadzono u dzieci
w wieku od 6 miesięcy do 12 lat. Dlatego też u dzieci w wieku poniżej 12 lat należy stosować klarytromycynę w postaci zawiesiny dla dzieci. Nie ma wystarczających danych, aby zalecić schemat dawkowania klarytromycyny w postaci dożylnej u pacjentów w wieku poniżej 18 lat.
Uważa się, że częstość, rodzaj i nasilenie działań niepożądanych u dzieci są takie same jak u dorosłych.
e. Inne szczególne grupy pacjentów
Pacjenci z obniżoną odpornością
U pacjentów z zespołem nabytego niedoboru odporności (AIDS) oraz z innymi stanami osłabienia odporności, leczonych przez długi okres dużymi dawkami klarytromycyny z powodu zakażeń wywołanych przez mykobakterie, często trudno było odróżnić ewentualne działania niepożądane spowodowane przez lek od objawów zakażenia HIV lub chorób występujących w przebiegu tego zakażenia.
U dorosłych pacjentów leczonych klarytromycyną w dawce 1000 mg i 2000 mg na dobę, najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi były: nudności, wymioty, zaburzenia smaku, bóle brzucha, biegunka, wysypka, wzdęcia z oddawaniem gazów, bóle głowy, zaparcia, zaburzenia słuchu, zwiększenie w surowicy aktywności aminotransferazy asparaginianowej (AspAT) i aminotransferazy alaninowej (AlAT). Do innych, rzadko występujących działań należały: duszność, bezsenność i suchość w jamie ustnej. Częstość występowania była porównywalna u pacjentów leczonych dawką 1000 mg i 2000 mg, ale była około 3-4-krotnie większa u pacjentów otrzymujących klarytromycynę w dawce 4000 mg na dobę.
U pacjentów z osłabioną odpornością wyniki badań laboratoryjnych analizowano uwzględniając wartości znacznie wykraczające poza prawidłowe dla danego testu (tj. skrajnie zwiększone lub skrajnie zmniejszone). Uwzględniając te kryteria, u około 2% do 3% pacjentów otrzymujących klarytromycynę w dawce 1000 mg lub 2000 mg na dobę, stwierdzono istotne zwiększenie stężenia AspAT i AlAT oraz nieprawidłowo małą liczbę białych krwinek i płytek krwi. Zwiększenie stężenia azotu mocznikowego we krwi (BUN) obserwowano u mniejszego odsetka pacjentów w obu grupach otrzymujących te dawki.
Nieco częściej obserwowano nieprawidłowe wartości wszystkich parametrów, z wyjątkiem liczby krwinek białych, u pacjentów otrzymujących dawkę 4000 mg na dobę.