Leki przeciwnowotworowe, antracykliny

Leki przeciwnowotworowe

Nowotwory to jeden z największych problemów, z jakim mierzy się współczesna medycyna. Z roku na rok dotykają one coraz większą grupę ludzi, a najczęściej dotyczą płuc, piersi (głównie u kobiet), jelita grubego i prostaty (u mężczyzn). Rocznie w Polsce ok. 150 tysięcy osób dowiaduje się, że ma raka, a 90 tysięcy umiera z powodu tej choroby. Na szczęście dysponujemy coraz skuteczniejszymi metodami diagnostycznymi oraz licznymi sposobami leczenia nowotworów. Jedną z nich jest terapia lekami przeciwnowotworowymi. Czym są i na jakiej zasadzie działają?

Czym jest nowotwór?

Zdrowe komórki dzielą się i rozwijają zgodnie z informacją zapisaną w ich materiale genetycznym. Po osiągnięciu zaprogramowanej wielkości, ich podziały zostają zahamowane. W przypadku nowotworu sytuacja wygląda zupełnie inaczej: komórki dzielą się w sposób szybki i niekontrolowany, zaburzając tym samym różnicowanie się sąsiadujących, zdrowych komórek. Nowotwory mogą być wywołane przez czynniki genetyczne i środowiskowe, a także powstać jako skutek złej diety i niezdrowego trybu życia. Wyróżniamy nowotwory łagodne, zbudowane z komórek podobnych do prawidłowych, a także nowotwory złośliwe, które tworzą komórki charakteryzujące się niepohamowanym wzrostem.

Czym są leki przeciwnowotworowe?

Leki przeciwnowotworowe (leki cytostatyczne, cytotoksyczne, cytostatyki) to substancje syntetyczne i naturalne. Ich ogólny mechanizm działania polega na hamowaniu syntezy DNA lub innych procesów w cyklu życiowym komórki, a tym samym zahamowaniu jej rozwoju i dalszych podziałów. Celem stosowania leków cytostatycznych jest zniszczenie lub zahamowanie wzrostu nowotworu.

Cytostatyki często są stosowane w skojarzeniu z innymi metodami leczenia nowotworów (chirurgia, radioterapia, hormonoterapia), mogą również stanowić samodzielną terapię. Najczęściej podawane są doustnie lub dożylnie, czasami również domięśniowo, podskórnie, do kanału rdzenia kręgowego i jam ciała.

Leki alkilujące

Jest to najstarsza i najczęściej stosowana grupa leków przeciwnowotworowych. Ich działanie polega na hamowaniu podziałów komórkowych poprzez uszkodzenie DNA komórek nowotworowych w wyniku reakcji chemicznej. Należą do niej m.in. melfalan , chlorambucyl, cyklofosfamid i busulfan . Stosowane są głównie w leczeniu nowotworów układu krwiotwórczego (białaczki, chłoniaki, szpiczaki) i układu nerwowego, a także raka sutka i jajnika.

Antymetabolity

Antymetabolity działają poprzez hamowanie aktywności enzymów uczestniczących w syntezie materiału genetycznego komórki lub poprzez zaburzanie jego struktury chemicznej. Do tej grupy leków należą m.in. metotreksat, fluorouracyl, merkaptopuryna , tioguanina, kapecytabina. Antymetabolity znalazły szerokie zastosowanie w leczeniu nowotworów układu krwiotwórczego (białaczki, chłoniaki, szpiczaki), raka jelita grubego, sutka, piersi, jajnika i płuca.

Antybiotyki przeciwnowotworowe

Antybiotyki przeciwnowotworowe są to leki pochodzenia naturalnego. Ich mechanizm działania polega na niszczeniu struktury DNA, a w rezultacie na zahamowaniu podziału komórki nowotworowej. Do tej grupy należy m.in. doksorubicyna , wykorzystywana w leczeniu ostrej białaczki szpikowej, raka tarczycy, jajnika, piersi i pęcherza moczowego.

Leki ukierunkowane molekularnie (celowane)

Leki ukierunkowane molekularnie są szeroką i prężnie rozwijającą się grupą cytostatyków. Działają poprzez hamowanie mechanizmów powstawania nowotworów na poziomie molekularnym. Cechują się łagodniejszymi działaniami niepożądanymi od klasycznych cytostatyków, a także różną skutecznością – w niektórych przypadkach znacznie zwiększają szansę na przeżycie chorego, ale są również wykorzystywane w leczeniu paliatywnym, mającym na celu przedłużenie życia pacjenta.

Przeciwciała monoklonalne

Przeciwciała monoklonalne mają zdolność do wiązania się z konkretnym białkiem występującym w komórce nowotworowej i prowadzą do jego zniszczenia lub reakcji układu immunologicznego na tę strukturę. Do tej grupy leków zaliczamy np. bewacyzumab i cetuksymab, stosowanych przede wszystkim w leczeniu raka jelita grubego, a także sutka, trzustki, prostaty, nerki i płuca.

Inhibitory kinazy tyrozynowej

Inhibitory kinazy tyrozynowej swoje działanie opierają na hamowaniu działania enzymów, tzw. kinaz tyrozynowych, których zwiększoną aktywność obserwuje się w obrębie nowotworu. Tym samym blokują przebieg istotnych procesów biochemicznych w komórce. Przykładowymi inhibitorami wykorzystywanymi w leczeniu nowotworów krwi i przewodu pokarmowego są imatynib i regorafenib.

Hydroksymocznik

Hydroksymocznik (hydroksykarbamid) to związek chemiczny, który działając na enzymy komórkowe, hamuje powstawanie DNA. Stosowany jest w leczeniu białaczki szpikowej, a także czerniaka, raka jajnika i krtani.

Dostępność wymienionych preparatów w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić bez wychodzenia z domu na portalu KtoMaLek.pl.

Działania niepożądane leków przeciwnowotworowych

Cytostatyki działają toksycznie nie tylko na komórki nowotworowe (które dzielą się w sposób szybki i niekontrolowany), ale również na komórki zdrowych tkanek (szpik kostny, błony śluzowe, przewód pokarmowy, komórki włosów). Wywołują przy tym szereg działań niepożądanych, wśród których najczęstszymi są:

• nudności, wymioty, biegunka, wrzody żołądka i dwunastnicy – na skutek uszkodzeń komórek nabłonka pokrywającego przewód pokarmowy,
• łysienie – ze względu na zaburzenia podziałów komórek nabłonka skóry,
• anemia, spadek poziomu leukocytów (komórek układu odpornościowego), płytek krwi (komórek uczestniczących w procesie krzepnięcia krwi) – ponieważ hamowane są podziały komórek szpiku kostnego,
• niepłodność – uszkodzone zostają komórki rozrodcze,
• osłabienie organizmu,
• obniżenie odporności.