PHENYTOINUM WZF

Jedna tabletka zawiera 100 mg fenytoiny (Phenytoinum).

Pełny wykaz substancji pomocniczych, patrz punkt 6.1.

? Nadwrażliwość na fenytoinę lub inne pochodne hydantoiny.

? Porfiria.

? Zaburzenia układu nerwowego

Działania niepożądane występujące podczas stosowania fenytoiny zazwyczaj dotyczą układu nerwowego i są przeważnie zależne od dawki.

Zalicza się do nich oczopląs, niewyraźną mowę, zaburzenia koordynacji ruchów, ataksję, dezorientację, parestezje, senność; mogą wystąpić również: zawroty głowy, bezsenność, rozdrażnienie, fascykulacje, ból głowy; w rzadkich przypadkach mogą wystąpić dyskinezy, w tym pląsawica, dystonia, drżenie, grubofaliste trzepoczące drżenie rąk (asterixis) podobnie jak po zastosowaniu pochodnych fenotiazyny i innych leków neuroleptycznych.

Sporadycznie po ciężkim przedawkowaniu fenytoiny odnotowywano nieodwracalne zaburzenia czynności móżdżku. U pacjentów stosujących długotrwale fenytoinę stwierdzano polineuropatie obwodowe czuciowe.

Fenytoina może wpływać również negatywnie na psychikę wywołując agresję lub uspokojenie, osłabienie pamięci oraz depresję.

? Zaburzenia żołądka i jelit

Nudności, wymioty, zaparcia; w rzadkich przypadkach może dojść do toksycznego zapalenia wątroby, uszkodzenia wątroby.

? Zaburzenia skóry

Różne postacie wysypki skórnej (typu odrowego lub płoniczego, czasami z towarzyszącą gorączką) - najczęściej występuje wysypka typu odrowego; zapalenie skóry pęcherzowe, złuszczające, plamicowe, toczeń rumieniowaty układowy (patrz punkt 4.4).

Bardzo rzadko: stwierdzono występowanie ciężkich skórnych reakcji niepożądanych - zespołu Stevensa-Johnsona (SJS) i toksycznej rozpływnej martwicy naskórka (TEN) (patrz punkt 4.4).

? Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej

Donoszono o przypadkach zmniejszenia gęstości mineralnej kości, osteopenii, osteoporozy oraz złamań u pacjentów przyjmujących długotrwale fenytoinę. Mechanizm wpływu fenytoiny na przemiany kości nie został określony.

? Zaburzenia tkanki łącznej

Pogrubienie rysów twarzy, przerost dziąseł, powiększenie warg, hirsutyzm; rzadko choroba Peyroniego, przykurcz Dupuytrena.

? Zaburzenia krwi i układu chłonnego

W rzadkich przypadkach mogą wystąpić zaburzenia wytwarzania komórek krwi, sporadycznie śmiertelne ? trombocytopenia, leukopenia, granulocytopenia, agranulocytoza, pancytopenia z zahamowaniem lub bez zahamowania czynności szpiku, anemia aplastyczna. W przypadku wystąpienia makrocytozy lub (i) anemii megaloblastycznej zazwyczaj skuteczna jest terapia kwasem foliowym.

Odnotowano kilka doniesień sugerujących związek między stosowaniem fenytoiny i występowaniem limfadenopatii (miejscowej i uogólnionej), w tym łagodnego rozrostu węzłów chłonnych, chłoniaka, pseudochłoniaka, choroby Hodgkina. Aczkolwiek nie potwierdzono związku między stosowaniem fenytoiny i występowaniem tych objawów, powiększenie węzłów chłonnych wskazuje na potrzebę różnicowania stanów patologicznych węzłów chłonnych. Proces chorobowy obejmujący węzły chłonne może przebiegać bezobjawowo lub z objawami przypominającymi chorobę posurowiczą, takimi jak: gorączka, wysypka, zaburzenia czynności wątroby.

We wszystkich przypadkach, w których istnieje podejrzenie wywołania przez fenytoinę powiększenia węzłów chłonnych, należy pacjenta obserwować oraz zastosować inny lek przeciwdrgawkowy. Podczas stosowania fenytoiny konieczna jest okresowa kontrola obrazu krwi.

? Zaburzenia układu immunologicznego

Zespół nadwrażliwości, w rzadkich przypadkach śmiertelny, charakteryzujący się: bólem stawów, eozynofilią, gorączką, zaburzeniami czynności wątroby, powiększeniem węzłów chłonnych lub wysypką; toczeń rumieniowaty układowy, guzkowe zapalenie tętnic, zaburzenia dotyczące immunoglobulin. Odnotowane przypadki sugerują, że reakcje nadwrażliwości, w tym wysypki skórne i działanie toksyczne na wątrobę występują częściej u pacjentów rasy czarnej.

? Inne

Poliartropatia, śródmiąższowe zapalenie nerek, zapalenie płuc.

Dawkowanie powinno być ustalane przez lekarza, indywidualnie dla każdego pacjenta. Leczenie fenytoiną należy rozpocząć od małej dawki, a następnie dawkę stopniowo zwiększać do osiągnięcia poprawy stanu zdrowia pacjenta lub do momentu wystąpienia działania toksycznego. W niektórych przypadkach może zajść potrzeba monitorowania stężenia leku w surowicy, szczególnie po zmianie dawki lub w razie podejrzenia wystąpienia interakcji lekowych. Zazwyczaj osiągnięcie stężenia od 10 do 20 mg/l (40 do 80 mikromoli/l) zapewnia skuteczność leczenia, aczkolwiek w niektórych przypadkach drgawek kloniczno-tonicznych skuteczność występuje przy mniejszych stężeniach fenytoiny w surowicy.

Do osiągnięcia stanu stacjonarnego stężenia w surowicy zazwyczaj wystarcza od 7 do 10 dni. Dlatego też nie należy dokonywać zmian w dawkowaniu wcześniej niż po upływie 7-10 dni.

Dorośli

Przez pierwsze 7 dni 300 mg na dobę w trzech dawkach podzielonych. Co 7-10 dni dawkę można zwiększać lub zmniejszać, dochodząc do dawki podtrzymującej 300 mg do 400 mg na dobę. Niektórzy pacjenci mogą wymagać nawet 600 mg na dobę. W nerwobólu nerwu trójdzielnego ? zazwyczaj 400 mg do 500 mg na dobę.

Dzieci

Od 3 do 8 mg/kg masy ciała w dawkach podzielonych, dawka całkowita nie powinna być większa niż 300 mg na dobę. Jeśli nie da się rozdzielić dawek na równe części, większą dawkę należy podać przed snem.

Pacjenci w podeszłym wieku

Dawki fenytoiny należy dostosować indywidualnie dla każdego pacjenta, biorąc pod uwagę ogólne zasady dotyczące ustalania dawkowania fenytoiny wymienione powyżej. Pacjenci w podeszłym wieku zazwyczaj wymagają stosowania mniejszych dawek leku. Należy ponadto wziąć pod uwagę, że pacjenci w podeszłym wieku zazwyczaj stosują wiele innych leków i mogą u nich wystąpić interakcje.

Podczas stosowania preparatu pacjent nie powinien pić alkoholu, gdyż może dojść do wahań stężenia fenytoiny we krwi (początkowo zwiększenia, a przy przewlekłym nadużywaniu alkoholu ? zmniejszenia stężenia).

Należy zachować ostrożność w przypadku chorych na cukrzycę, ponieważ fenytoina może wpływać na metabolizm glukozy i hamować wydzielanie insuliny, powodując zwiększenie stężenia glukozy we krwi.

Odnotowywano hiperglikemię w przypadkach toksycznego stężenia fenytoiny. Nie należy stosować fenytoiny w drgawkach spowodowanych hipoglikemią lub innymi zaburzeniami metabolizmu.

Zachowanie ostrożności jest również konieczne w przypadku osób z zaburzeniami czynności wątroby, w podeszłym wieku, wyniszczonych.

Stopień wiązania się fenytoiny z białkami osocza jest duży. Fenytoina ulega intensywnemu metabolizmowi w wątrobie ? dlatego u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby należy zmniejszyć dawkę fenytoiny, aby zapobiec kumulacji i wystąpieniu działania toksycznego. W przypadku, gdy stopień wiązania z białkami jest zmniejszony, np. w mocznicy, całkowite stężenie fenytoiny w osoczu jest również mniejsze. Jednak jest mało prawdopodobne, aby uległo zmianie stężenie farmakologicznie aktywnej frakcji, niezwiązanej z białkami. Dlatego należy monitorować całkowite stężenie fenytoiny i utrzymywać w granicach od 10 do 20 mg/l (od 40 do 80 mikromoli/l). U pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby, w podeszłym wieku lub z chorobami o ciężkim przebiegu mogą wystąpić wczesne objawy toksyczności.

Jeżeli podczas stosowania fenytoiny wystąpi wysypka, należy zaprzestać podawania tego leku. Nie należy ponownie stosować fenytoiny, jeżeli podejrzewa się toczeń rumieniowaty układowy. Jeżeli wysypka jest typu odrowego lub płoniczego, można ponownie zastosować fenytoinę, jednak dopiero po całkowitym ustąpieniu objawów. Jeżeli wysypka wystąpi po ponownym zastosowaniu fenytoiny, dalsze leczenie preparatem jest przeciwwskazane.

Zagrażające życiu reakcje skórne: zespół Stevensa-Johnsona (ang. SJS) i toksyczną rozpływną martwicę naskórka (ang. TEN) stwierdzono po zastosowaniu fenytoiny.

Należy poinformować pacjentów o objawach przedmiotowych i podmiotowych tych reakcji oraz kontrolować dokładnie czy występują u nich reakcje skórne. Najwyższe ryzyko SJS i TEN występuje w ciągu pierwszych tygodni leczenia.

W razie wystąpienia objawów przedmiotowych lub podmiotowych SJS lub TEN (np. postępującej wysypki skórnej często przebiegającej z pęcherzami lub zmianami dotyczącymi błony śluzowej), należy przerwać stosowanie Phenytoinum WZF.

Najlepsze wyniki w leczeniu SJS i TEN uzyskuje się przy wczesnym rozpoznaniu reakcji skórnych i natychmiastowym odstawieniu każdego leku podejrzanego o powodowanie takich reakcji. Wczesne odstawienie podejrzanego leku wiąże się z lepszym rokowaniem.

Jeśli u pacjenta wystąpił SJS lub TEN po zastosowaniu Phenytoinum WZF, leku tego nie wolno już nigdy podawać temu pacjentowi.

Fenytoina nie jest skuteczna u pacjentów z napadami typu ?absence? (petit mal).

W przypadku, gdy napady toniczno-kloniczne i typu ?absence? występują jednocześnie, należy zastosować leczenie skojarzone.

Stężenie fenytoiny w osoczu, długotrwale przewyższające stężenie optymalne może wywołać stany splątania, określane jako delirium, psychozy lub encefalopatię lub, rzadko, nieodwracalne zaburzenia czynności móżdżku. Dlatego jeżeli wystąpią wczesne objawy toksyczności fenytoiny, należy oznaczyć jej stężenie, a w przypadku zwiększonego stężenia, zmniejszyć dawkę leku. Jeżeli pomimo zmniejszenia dawek objawy utrzymują się, należy fenytoinę odstawić.

Podczas stosowania fenytoiny nie zaleca się stosowania preparatów zawierających w swoim składzie ziele dziurawca (Hypericum perforatum), ponieważ podczas jednoczesnego stosowania takich preparatów może zmniejszyć się stężenie w surowicy i skuteczność fenytoiny.

Fenytoina może zaburzać metabolizm witaminy D. W przypadku niedostatecznej suplementacji witaminy D lub ekspozycji na światło słoneczne może wystąpić demineralizacja kości, hipokalcemia lub krzywica.

Ze względu na doniesienia o zaostrzeniu porfirii przez fenytoinę, stosowanie fenytoiny u osób z porfirią jest przeciwwskazane.

Jeśli zachodzi konieczność zmniejszenia dawki preparatu, odstawienia lub zamiany na inny lek przeciwpadaczkowy, zmian dawkowania należy dokonywać stopniowo, ponieważ nagłe przerwanie leczenia fenytoiną u pacjentów chorych na padaczkę może wywołać stan padaczkowy. Jednakże w przypadku wystąpienia alergii lub reakcji nadwrażliwości, może być konieczne nagłe odstawienie preparatu. W takim przypadku należy zastąpić fenytoinę innym lekiem przeciwpadaczkowym, który nie należy do grupy pochodnych hydantoiny.

Podczas stosowania preparatu pacjent nie powinien pić alkoholu, gdyż może dojść do wahań stężenia fenytoiny we krwi (początkowo zwiększenia, a przy przewlekłym nadużywaniu alkoholu ? zmniejszenia stężenia).

Należy zachować ostrożność w przypadku chorych na cukrzycę, ponieważ fenytoina może wpływać na metabolizm glukozy i hamować wydzielanie insuliny, powodując zwiększenie stężenia glukozy we krwi.

Odnotowywano hiperglikemię w przypadkach toksycznego stężenia fenytoiny. Nie należy stosować fenytoiny w drgawkach spowodowanych hipoglikemią lub innymi zaburzeniami metabolizmu.

Zachowanie ostrożności jest również konieczne w przypadku osób z zaburzeniami czynności wątroby, w podeszłym wieku, wyniszczonych.

Stopień wiązania się fenytoiny z białkami osocza jest duży. Fenytoina ulega intensywnemu metabolizmowi w wątrobie ? dlatego u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby należy zmniejszyć dawkę fenytoiny, aby zapobiec kumulacji i wystąpieniu działania toksycznego. W przypadku, gdy stopień wiązania z białkami jest zmniejszony, np. w mocznicy, całkowite stężenie fenytoiny w osoczu jest również mniejsze. Jednak jest mało prawdopodobne, aby uległo zmianie stężenie farmakologicznie aktywnej frakcji, niezwiązanej z białkami. Dlatego należy monitorować całkowite stężenie fenytoiny i utrzymywać w granicach od 10 do 20 mg/l (od 40 do 80 mikromoli/l). U pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby, w podeszłym wieku lub z chorobami o ciężkim przebiegu mogą wystąpić wczesne objawy toksyczności.

Jeżeli podczas stosowania fenytoiny wystąpi wysypka, należy zaprzestać podawania tego leku. Nie należy ponownie stosować fenytoiny, jeżeli podejrzewa się toczeń rumieniowaty układowy. Jeżeli wysypka jest typu odrowego lub płoniczego, można ponownie zastosować fenytoinę, jednak dopiero po całkowitym ustąpieniu objawów. Jeżeli wysypka wystąpi po ponownym zastosowaniu fenytoiny, dalsze leczenie preparatem jest przeciwwskazane.

Zagrażające życiu reakcje skórne: zespół Stevensa-Johnsona (ang. SJS) i toksyczną rozpływną martwicę naskórka (ang. TEN) stwierdzono po zastosowaniu fenytoiny.

Należy poinformować pacjentów o objawach przedmiotowych i podmiotowych tych reakcji oraz kontrolować dokładnie czy występują u nich reakcje skórne. Najwyższe ryzyko SJS i TEN występuje w ciągu pierwszych tygodni leczenia.

W razie wystąpienia objawów przedmiotowych lub podmiotowych SJS lub TEN (np. postępującej wysypki skórnej często przebiegającej z pęcherzami lub zmianami dotyczącymi błony śluzowej), należy przerwać stosowanie Phenytoinum WZF.

Najlepsze wyniki w leczeniu SJS i TEN uzyskuje się przy wczesnym rozpoznaniu reakcji skórnych i natychmiastowym odstawieniu każdego leku podejrzanego o powodowanie takich reakcji. Wczesne odstawienie podejrzanego leku wiąże się z lepszym rokowaniem.

Jeśli u pacjenta wystąpił SJS lub TEN po zastosowaniu Phenytoinum WZF, leku tego nie wolno już nigdy podawać temu pacjentowi.

Fenytoina nie jest skuteczna u pacjentów z napadami typu ?absence? (petit mal).

W przypadku, gdy napady toniczno-kloniczne i typu ?absence? występują jednocześnie, należy zastosować leczenie skojarzone.

Stężenie fenytoiny w osoczu, długotrwale przewyższające stężenie optymalne może wywołać stany splątania, określane jako delirium, psychozy lub encefalopatię lub, rzadko, nieodwracalne zaburzenia czynności móżdżku. Dlatego jeżeli wystąpią wczesne objawy toksyczności fenytoiny, należy oznaczyć jej stężenie, a w przypadku zwiększonego stężenia, zmniejszyć dawkę leku. Jeżeli pomimo zmniejszenia dawek objawy utrzymują się, należy fenytoinę odstawić.

Podczas stosowania fenytoiny nie zaleca się stosowania preparatów zawierających w swoim składzie ziele dziurawca (Hypericum perforatum), ponieważ podczas jednoczesnego stosowania takich preparatów może zmniejszyć się stężenie w surowicy i skuteczność fenytoiny.

Fenytoina może zaburzać metabolizm witaminy D. W przypadku niedostatecznej suplementacji witaminy D lub ekspozycji na światło słoneczne może wystąpić demineralizacja kości, hipokalcemia lub krzywica.

Ze względu na doniesienia o zaostrzeniu porfirii przez fenytoinę, stosowanie fenytoiny u osób z porfirią jest przeciwwskazane.

Jeśli zachodzi konieczność zmniejszenia dawki preparatu, odstawienia lub zamiany na inny lek przeciwpadaczkowy, zmian dawkowania należy dokonywać stopniowo, ponieważ nagłe przerwanie leczenia fenytoiną u pacjentów chorych na padaczkę może wywołać stan padaczkowy. Jednakże w przypadku wystąpienia alergii lub reakcji nadwrażliwości, może być konieczne nagłe odstawienie preparatu. W takim przypadku należy zastąpić fenytoinę innym lekiem przeciwpadaczkowym, który nie należy do grupy pochodnych hydantoiny.

Fenytoina wchodzi w interakcje z wieloma lekami. Poniżej podano najczęściej występujące.

? Leki mogące zwiększać stężenie fenytoiny w surowicy: amiodaron, leki przeciwgrzybicze (amfoterycyna B, flukonazol, ketokonazol, mikonazol, itrakonazol i inne), chloramfenikol, chlordiazepoksyd, diazepam, dikumarol, leki blokujące kanały wapniowe (diltiazem, nifedypina), disulfiram, fluoksetyna, leki blokujące receptory histaminowe H2, estrogeny, halotan, izoniazyd, metylofenidat, omeprazol, pochodne fenotiazyny, imidy kwasu bursztynowego, fenylobutazon, salicylany i sulfonamidy, tolbutamid, trazodon, wiloksazyna.

? Leki mogące zmniejszać stężenie fenytoiny w surowicy: kwas foliowy, rezerpina, ryfampicyna, sukralfat, teofilina, wigabatryna.

Podczas jednoczesnego stosowania preparatów ziołowych zawierających ziele dziurawca i fenytoiny, stężenie fenytoiny w surowicy zmniejsza się w wyniku indukcji enzymów metabolizujących lek. Nie należy stosować jednocześnie fenytoiny i ziela dziurawca. Efekt indukcji enzymów utrzymuje się przez 2 tygodnie od momentu odstawienia preparatu zawierającego ziele dziurawca. Jeżeli pacjent stosuje preparaty ziołowe zawierające ziele dziurawca należy oznaczyć stężenie leku przeciwpadaczkowego i zaprzestać stosowania ziela dziurawca. Po zaprzestaniu stosowania ziela dziurawca, stężenie fenytoiny może się zwiększyć, wymagana jest modyfikacja dawkowania.

? Leki mogące zwiększać lub zmniejszać stężenie fenytoiny w surowicy: karbamazepina, fenobarbital, kwas walproinowy, walproinian sodu, leki przeciwnowotworowe, leki zobojętniające, cyprofloksacyna.

Podobnie wpływ fenytoiny na stężenie karbamazepiny, fenobarbitalu, kwasu walproinowego i walproinianu sodu w surowicy jest trudny do przewidzenia.

Jednorazowe przyjęcie dużej ilości alkoholu może zwiększyć, natomiast przewlekłe picie alkoholu może zmniejszyć stężenie fenytoiny w surowicy.

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne mogą zwiększać ryzyko wystąpienia napadów drgawkowych u pacjentów chorych na padaczkę, dlatego w takich przypadkach należy rozważyć konieczność dostosowania dawkowania fenytoiny.

? Fenytoina osłabia działanie: leków przeciwgrzybiczych, leków przeciwnowotworowych, leków blokujących kanały wapniowe, klozapiny, kortykosteroidów, cyklosporyny, dikumarolu, digitoksyny, doksycykliny, furosemidu, lamotryginy, metadonu, leków zwiotczających, estrogenów, doustnych leków antykoncepcyjnych, paroksetyny, chinidyny, ryfampicyny, teofiliny, witaminy D.

? Fenytoina może zmieniać działanie:

warfaryny i innych doustnych leków przeciwzakrzepowych. Wpływ fenytoiny na warfarynę jest zmienny ? dlatego podczas jednoczesnego stosowania tych leków należy oznaczać czas protrombinowy.

Wpływ fenytoiny na wyniki testów laboratoryjnych

Fenytoina może nieznacznie zmniejszać stężenie całkowitej oraz wolnej tyroksyny w surowicy, prawdopodobnie w wyniku nasilenia obwodowego metabolizmu. Zmiany te nie powodują klinicznych objawów niedoczynności tarczycy i nie wpływają na stężenie TSH w organizmie. Dlatego może ono być oznaczane do diagnozowania niedoczynności tarczycy u pacjentów leczonych fenytoiną. Fenytoina nie wpływa na wychwyt i nie zaburza wyników testów stosowanych w diagnozowaniu niedoczynności tarczycy.

Może powodować uzyskiwanie mniejszych niż zwykle wartości w testach w kierunku deksametazonu i metapyronu.

Fenytoina może zwiększać stężenie glukozy, fosfatazy zasadowej, gamma-glutamylo transpeptydazy oraz zmniejszać stężenie w surowicy wapnia i kwasu foliowego. Zaleca się oznaczanie stężenia folianów w surowicy co 6 miesięcy oraz, jeżeli zachodzi konieczność, podawanie preparatów zawierających kwas foliowy. Fenytoina może wpływać na wyniki testów określających przemiany cukru we krwi.

Lek może upośledzać sprawność psychofizyczną kierowców pojazdów i osób obsługujących urządzenia mechaniczne.

Dawka śmiertelna dla dzieci nie jest znana, dla dorosłych wynosi około 2-5 g. Początkowe objawy przedawkowania to oczopląs, ataksja, zaburzenia mowy. Może dojść do śpiączki, braku reakcji ze strony źrenic, hipotensji, depresji oddechowej i bezdechu oraz zgonu w mechanizmie niewydolności krążeniowo-oddechowej.

Stwierdzano znaczące różnice pomiędzy pacjentami dotyczące stężenia fenytoiny w surowicy, które powodowały działanie toksyczne. Oczopląs zwykle występował przy stężeniu fenytoiny w surowicy 20 mg/l, ataksja pojawiała się przy stężeniu fenytoiny w surowicy 30 mg/l, zaburzenia mowy i letarg stwierdzano przy stężeniu fenytoiny w surowicy powyżej 40 mg/l, aczkolwiek donoszono o braku objawów toksycznych przy stężeniach powyżej 50 mg/l.

Odnotowano całkowite wyzdrowienie po zastosowaniu dawki 25 razy przekraczającej dawkę leczniczą, czyli po uzyskaniu stężenia fenytoiny powyżej 100 mg/l (400 mikromoli/l).

Postępowanie

Leczenie jest objawowe, ponieważ nie istnieje swoista odtrutka. Jeżeli od przyjęcia leku nie upłynęło więcej niż godzina można rozważyć płukanie żołądka. W przypadku braku odruchu wymiotnego, należy podtrzymywać drożność dróg oddechowych. Tlen i oddychanie wspomagane mogą być niezbędne w przypadku depresji ośrodkowego układu nerwowego, oddechowej i sercowonaczyniowej.

Można rozważyć przeprowadzenie hemodializy, ponieważ fenytoina nie wiąże się całkowicie z białkami osocza. Całkowita transfuzja wymienna była stosowana w leczeniu ciężkiego przedawkowania u dzieci.

W przypadku ostrego przedawkowania należy pamiętać o możliwości zażycia przez pacjenta innych środków działających hamująco na ośrodkowy układ nerwowy, w tym alkoholu.