Witaminy i minerały dla kobiet w ciąży i karmiących piersią

Witaminy i minerały dla kobiet w ciąży

Czy preparaty witaminowe są zalecane w ciąży? 

Istnieją sprzeczne doniesienia na temat konieczności stosowania preparatów wielowitaminowych w ciąży. Zasoby witamin, makro- i mikroelementów w organizmie powinny być uzupełniane wraz ze zbilansowaną dietą, a dodatkowa suplementacja powinna ograniczać się tylko do określonych przypadków. 

Najnowsze rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGIP) z 2020 roku, wskazują na 5 najważniejszych składników, potrzebnych do prawidłowego rozwoju ciąży, na podstawie analizy składników pokarmowych, witamin i związków mineralnych oraz ich niedoborów występujących w społeczeństwie polskim. Są to: 

• kwas foliowy;
• kwas DHA;
• witamina D3;
• jod;
• żelazo.

Suplementacja kwasu foliowego w czasie ciąży 

Witamina B9, inaczej kwas foliowy, to najważniejszy składnik odżywczy w czasie ciąży i najlepiej zadbać o jego odpowiednią ilość w diecie już na etapie planowania ciąży. Kwas foliowy jest szczególnie ważny dla rozwijającego się płodu, wpływa bowiem na prawidłowe kształtowanie się układu nerwowego dziecka i zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej. Bardzo ważne jest przestrzeganie zalecanych dawek kwasu foliowego: 

• PTGIP zaleca przyjmowanie kwasu foliowego wszystkim kobietom w okresie rozrodczym w dawce 0,4 mg/dobę; 
• dla kobiet w pierwszym trymestrze (do 12 tygodnia ciąży,) rekomendowana dawka to 0,4-0,8 mg/dobę;  
• od 2 trymestru ciąży, aż do okresu karmienia piersią zalecane jest przyjmowanie kwasu foliowego w dawce  0,6-0,8 mg/dobę; 
• sytuacja wygląda inaczej u kobiet, u których w poprzednich ciążach występował dodatni wywiad w kierunku wad cewy nerwowej – wtedy zalecana dobowa dawka kwasu foliowego jest wyższa i wynosi 4 mg/dobę, a jej stosowanie zalecane jest już minimum 4 tyg. przed planowaną ciążą oraz w I trymestrze ciąży; po tym czasie zmniejsza się dawkę na standardową (0,6-0,8 mg/dobę). 

Suplementacja DHA w ciąży 

Tłuszcze są głównym składnikiem budulcowym w ośrodkowym układzie nerwowym. Ważnym lipidem wpływającym korzystnie na funkcje błon komórkowych neuronów, czyli komórek układu nerwowego, jest DHA (kwas dokozaheksaenowy), należący do kwasów omega 3. Jest on niezbędny do prawidłowego rozwoju psychoruchowego płodu oraz rozwoju narządu wzroku. Jego głównym źródłem w diecie są produkty rybne. 

Na podstawie licznych badań wykazano, że suplementacja kwasem DHA wpływa korzystnie na przebieg ciąży, zmniejszając ryzyko porodu przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży oraz zmniejszając ryzyko stanu przedrzucawkowego. 

Suplementacja witaminy D3 w ciąży 

Suplementacja witaminy D3 w ciąży pozwala na utrzymanie prawidłowej gęstości mineralnej kości. Obecnie wskazuje się także na istotną rolę tej witaminy w zapobieganiu przedwczesnym porodom i niskiej masie urodzeniowej dziecka. 

• u kobiet w ciąży i karmiących piersią, z prawidłowym BMI zalecana dawka dobowa witaminy D3 to 1500-2000 IU; 
• u ciężarnych, u których BMI przekracza 30, można zwiększyć dawkę do 4000 IU/dobę;
• optymalnym i sugerowanym postępowaniem powinno być indywidualne dostosowanie dawkowania witaminy D3 w oparciu o jej stężenie w surowicy krwi. 

Suplementacja jodu w ciąży 

Mimo powszechnego procesu jodowania soli, niedobór tego mikroelementu nadal stanowi problem w krajach europejskich. Szacuje się, że ponad 50% ciężarnych w Polsce nie dostarcza prawidłowej ilości tego pierwiastka w swojej diecie. 

Duży niedobór jodu może skutkować niedoczynnością tarczycy zarówno u matki, jak i u płodu, a także uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, niedosłuchem oraz upośledzeniem umysłowym u noworodka. Brak dostatecznej podaży tego mikroelementu zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego oraz poronienia. 

Suplementację jodu zaleca się kobietom ciężarnym bez chorób tarczycy w dawce do 150 do 200 µg/dobę. Konieczność podaży jodu oraz ustalenie dawki u osób z chorobami tarczycy należy ustalać pod kontrolą lekarską, uwzględniając regularne wykonywanie badań laboratoryjnych – stężenia hormonów oraz przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy krwi. 

Suplementacja żelaza w ciąży 

Niedobór żelaza w diecie ciężarnej jest najczęstszą przyczyną niedokrwistości. Szacuje się, że niedokrwistość z niedoboru żelaza w populacji środkowoeuropejskiej dotyczy około 20–40% ciężarnych. Skłonność do niedokrwistości może wynikać ze zwiększonego zapotrzebowania na żelazo w okresie ciąży w związku ze zwiększeniem masy rosnącej macicy, płodu oraz tkanek otaczających płód i niedostatecznej podaży tego pierwiastka w diecie. O niedokrwistości w ciąży mówi się, gdy wartość hemoglobiny spadnie poniżej 11 g/dl.