Wapń

Wapń jest jednym z najważniejszych makroelementów w organizmie człowieka. Oczywiste jest, że stanowi on podstawowy materiał budulcowy kości i zębów, ale warto poznać również inne jego funkcje. Wapń jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, dlatego warto zadbać o dostarczanie odpowiedniej jego ilości wraz z dietą lub o jego suplementację. Jakie są najlepsze źródła wapnia? Czym objawiają się jego niedobory? Czy nadmiar wapnia może być szkodliwy?

Makroelementy – co to takiego?

Makroelementy to składniki mineralne, stanowiące co najmniej 0,01% suchej masy każdego organizmu. U ludzi makroelementami nazywa się pierwiastki, na które zapotrzebowanie w diecie jest większe niż 100 mg/dobę. Ludzki organizm nie jest w stanie samodzielnie ich syntetyzować, a więc powinny być one dostarczane w odpowiedniej ilości wraz z pokarmem. Do makroelementów zalicza się: wodór, węgiel, tlen, azot, sód, fosfor, siarkę, potas, chlor, magnez oraz wapń. Pełnią one szereg istotnych funkcji, między innymi stanowią budulec szkieletu oraz tkanek miękkich, pomagają w utrzymaniu równowagi wodno-elektrolitowej oraz wchodzą w skład hormonów, enzymów i witamin.

Rola wapnia w organizmie człowieka

W organizmie ludzkim znajduje się od 900 g do 1500 g wapnia, a 99% tej ilości zgromadzone jest w kościach i zębach, gdzie stanowi podstawowy składnik budulcowy. Nie jest to jednak jego jedyna rola. Jakie jeszcze funkcję pełni wapń? Pierwiastek ten:

• przyczynia się do prawidłowego krzepnięcia krwi,
• jest niezbędny do prawidłowej pracy serca,
• zapobiega bolesnym skurczom mięśni,
• bierze udziału w przewodzeniu impulsów nerwowych,
• jest odpowiedzialny za utrzymanie odpowiedniej przepuszczalności błon komórkowych,
• bierze udział w aktywacji niektórych enzymów.

Dzienne zapotrzebowanie na wapń

Przyjmuje się, że średnie dzienne zapotrzebowanie na wapń wynosi 1000 mg, jednak zwiększa się ono w okresie intensywnego wzrostu oraz w podeszłym wieku. Zapotrzebowanie na ten pierwiastek wzrasta także w czasie ciąży oraz laktacji, jednak dzięki naturalnym mechanizmom adaptacyjnym, np. przez zwiększenie efektywności wchłaniania wapnia, zostaje ono na tym samym poziomie, co u kobiet niekarmiących oraz nieciężarnych w danym wieku. Poniżej przedstawiono normy zalecanego dziennego spożycia wapnia w poszczególnych grupach wiekowych, zgodne z aktualnymi wytycznymi Instytutu Żywności i Żywienia.

• Dzieci do 5. miesiąca życia – 200 mg
• Dzieci od 5. do 12. miesiąca życia – 260 mg
• Dzieci do 3. roku życia – 700 mg
• Dzieci do 9. roku życia – 1000 mg
• Młodzież do 18. roku życia – 1300 mg
• Mężczyźni od 19. do 65. roku życia – 1000 mg
• Mężczyźni powyżej 65. roku życia – 1200 mg
• Kobiety od 19. do 50. roku życia – 1000 mg
• Kobiety powyżej 50. roku życia – 1200 mg

Przyczyny niedoboru wapnia

Główne przyczyny niedoboru wapnia to niedostateczne dostarczanie go wraz z pożywieniem lub spożywanie potraw bogatych w składniki zaburzające wchłanianie wapnia, np. szczawiany (szpinak, rabarbar) oraz fityniany (mąka sezamowa, siemię lniane). Do wystąpienia niedoborów wapnia może przyczynić się zbyt mała ilość witaminy D3 w organizmie lub niedobór parathormonu. Wchłanianie wapnia może być także zaburzone przez niektóre choroby (np. celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna) oraz stosowanie niektórych leków.

Objawy i skutki niedoboru wapnia

Niedobór wapnia początkowo objawia się skurczami mięśni, mrowieniem kończyn, bólem pleców, bólem stawów, przemęczeniem, zwolnieniem tętna oraz zaburzeniem snu. Zignorowanie tych objawów prowadzić może do pogłębiania się niedoboru i w efekcie wystąpienia trudności w chodzeniu, powstawania ubytków w zębach, pojawienia się stanów lękowych, zaburzenia wzrostu oraz wystąpienia krzywicy u dzieci i osteoporozy u osób starszych. Poważne niedobory mogą prowadzić do tężyczki.

Źródła wapnia w diecie

Bez wątpienia najpopularniejszym źródłem wapnia jest mleko i jego przetworów – kefiry, maślanki czy jogurty, ale mogą to być także:

• sery żółte,
• ryby (zwłaszcza śledź, sardynka)
• nasiona roślin strączkowych (fasola, soczewica, soja, groch)
• zielone warzywa liściaste,
• suszone figi i morele,
• nasiona słonecznika, pistacje, migdały, sezam, orzechy.

Apteczne preparaty z wapniem

W wielu przypadkach dostarczanie wapnia w diecie jest niewystarczające. W takiej sytuacji niezbędna jest jego dodatkowa suplementacja. Na półkach aptecznych spotkać można wiele preparatów z wapniem. Występuje on pod postacią soli, najpopularniejsze z nich to węglan wapnia oraz laktoglukonian wapnia.

Dostępność preparatu w pobliskiej aptece możesz sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl

Wchłanialność wapnia można zwiększyć przyjmując witaminę D3 oraz K2, dlatego wiele preparatów aptecznych z wapniem mają w składzie dodatkowo przynajmniej jedną z tych substancji.

Przyjmowanie preparatów z wapniem warto skonsultować z lekarzem, ponieważ zbyt duży poziom wapnia w organizmie może być szkodliwy dla zdrowia.