METYPRED

Jedna fiolka zawiera metyloprednizolonu sodu bursztynian w ilości równoważnej 125 mg, 250 mg, 500 mg lub 1000 mg metyloprednizolonu. Stężenie roztworu po rozpuszczeniu w wodzie do iniekcji wynosi 62,5 mg/ml.

Substancja pomocnicza o znanym działaniu: sód , patrz punkt 4.4. Pełny wykaz substancji pomocniczych, patrz: punkt 6.1.

Sól sodowa bursztynianu metyloprednizolonu jest przeciwwskazana

- u pacjentów z układowymi zakażeniami grzybiczymi

- u pacjentów z nadwrażliwością na substancję czynną lub na którąkolwiek z substancji pomocniczych wymienionych w punkcie 6.1

- w podawaniu dokanałowym.

U pacjentów otrzymujących kortykosteroidy w dawkach immunosupresyjnych przeciwwskazane jest podawanie szczepionek żywych lub atenuowanych.

Działania niepożądane zostały przedstawione poniżej w Tabeli 2 według klasy układów narządów i częstotliwości: bardzo często (> = 1/10), często (> = 1/100 do < 1/10), niezbyt często (> = 1/1 000 do < 1/100), rzadko (> = 1/10 000 do < 1/1 000), bardzo rzadko (< 1/10 000), częstość nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych).

Tabela 2: Działania niepożądane według klas układów narządów oraz częstotliwości.

Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych

Po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań

niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania

produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie

podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych

Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i

Produktów Biobójczych

Al. Jerozolimskie 181C

PL-02 222 Warszawa

Tel.: + 48 22 49 21 301

Faks: + 48 22 49 21 309

e-mail: ndl@urpl.gov.pl.

Produkt leczniczy jest przeznaczony do podawania we wstrzyknięciu dożylnym lub domięśniowym lub we wlewie dożylnym. W nagłych przypadkach podaje się wstrzyknięcia dożylne.

Leczenie wspomagające w stanach zagrożenia życia: 30 mg/kg produktu Metypred (sól sodowa bursztynianu metyloprednizolonu) należy podać dożylnie w ciągu co najmniej 30 minut. Dawki mogą być powtarzane co 4 do 6 godzin w ciągu 48 godzin.

Dawkowanie przerywane: zaleca się następujące dawkowanie w zaostrzeniach schorzeń reagujących na kortykosteroidy i (lub) w schorzeniach niereagujących na standardowe leczenie (np. toczniowe zapalenie nerek, reumatoidalne zapalenie stawów):

Choroby reumatyczne: 1 g/dobę dożylnie przez 1, 2, 3 lub 4 dni lub 1 g/miesiąc dożylnie przez 6 miesięcy.

SLE (toczeń rumieniowaty układowy): 1 g/dobę dożylnie przez 3 dni.

Stwardnienie rozsiane: 1 g/dobę dożylnie przez 3 dni lub 1 g/dobę dożylnie przez 5 dni.

Obrzęk, np. kłębuszkowe zapalenie nerek, toczniowe zapalenie nerek: 30 mg/kg dożylnie co drugi dzień

przez 4 dni lub 1 g/dobę dożylnie przez 3, 5 lub 7 dni.

Produkt należy podawać w ciągu co najmniej 30 minut, a dawkę można powtarzać, jeśli w ciągu tygodnia nie obserwuje się poprawy lub jeśli wymaga tego stan pacjenta.

Profilaktyka nudności wywołanych cytostatykami: leki cytostatyczne powodujące łagodne lub umiarkowane nudności: 250 mg produktu Metypred dożylnie w ciągu co najmniej 5 minut na 1 godzinę przed rozpoczęciem leczenia cytostatykiem w momencie rozpoczynania i kończenia podawania dawki. W celu zwiększenia efektu można podać chlorowane pochodne fenotiazyny razem z pierwszą dawką produktu Metypred.

Leki cytostatyczne powodujące silne nudności: 250 mg produktu Metypred dożylnie przez co najmniej 5 minut wraz z odpowiednimi dawkami metoklopramidu lub butyrofenonu na 1 godzinę przed rozpoczęciem leczenia cytostatykiem. Następnie 250 mg produktu Metypred dożylnie w momencie rozpoczynania i kończenia podawania cytostatyku.

Ostry uraz rdzenia kręgowego: Leczenie należy rozpocząć w ciągu 8 godzin od urazu.

Leczenie rozpoczęte w ciągu 3 godzin od urazu: 30 mg/kg w postaci bolusa dożylnego w ciągu 15 minut z następującą przerwą w terapii trwającą przez 45 minut. Następnie 5,4 mg/kg/h w ciągłym wlewie dożylnym przez 23 godziny.

Leczenie rozpoczęte w ciągu 3 do 8 godzin od urazu: 30 mg/kg w postaci bolusa dożylnego w ciągu 15 minut z następującą przerwą w terapii trwającą przez 45 minut. Następnie 5,4 mg/kg/h w ciągłym wlewie dożylnym przez 47 godziny.

Dla pompy infuzyjnej powinien być użyty oddzielny port żylny.

Pneumocystoza (zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis carinii) u pacjentów z AIDS: zalecana dawka wynosi 40 mg produktu Metypred co 6 do 12 godzin, dzięki czemu dawka jest stopniowo zmniejszana przez maksymalnie 21 dni lub do zakończenia leczenia pneumocystozowego zapalenia płuc. Leczenie należy rozpocząć w ciągu 72 godzin od rozpoczęcia leczenia pneumocystozy.

W innych wskazaniach terapeutycznych dawka początkowa wynosi od 10 do 500 mg, w zależności od leczonego schorzenia. Duże dawki mogą być konieczne okresowo w leczeniu ciężkich, ostrych zaburzeń. Początkowe dawki do 250 mg należy podawać dożylnie w ciągu co najmniej 5 minut, a dawki większe w ciągu co najmniej 30 minut. Kolejne dawki mogą być podawane dożylnie lub domięśniowo, w zależności od reakcji pacjenta i stanu klinicznego. Leczenie kortykosteroidami stanowi leczenie uzupełniające, a nie zamiennik konwencjonalnej terapii.

Dzieci i młodzież

Dawki u noworodków i dzieci mogą być zmniejszone, ale jakakolwiek redukcja dawki powinna zależeć od stopnia ciężkości choroby i odpowiedzi na leczenie, a nie od wieku i wielkości pacjenta. Dawka nie powinna być mniejsza niż 0,5 mg/kg/dobę.

Działanie immunosupresyjne / podatność na zakażenia

Kortykosteroidy mogą zwiększać podatność na zakażenia i maskować objawy zakażeń, a podczas ich stosowania mogą wystąpić nowe zakażenia. Kortykosteroidy mogą osłabiać odporność pacjenta i utrudniać zlokalizowanie zakażenia. Występowanie zakażeń wywoływanych przez dowolny patogen (wirusy, bakterie, grzyby, pierwotniaki lub robaki) w dowolnym miejscu organizmu może mieć związek ze stosowaniem kortykosteroidów, oddzielnie lub w połączeniu z innymi lekami immunosupresyjnymi, które mają wpływ na odporność komórkową i humoralną lub na aktywności neutrofilów. Takie zakażenia mogą być łagodne, ale mogą być również poważne, a nawet śmiertelne. Stosowanie dużych dawek kortykosteroidów zwiększa częstotliwość powikłań zapalnych.

Pacjenci stosujący leki immunosupresyjne są bardziej podatni na zakażenia niż osoby zdrowe. Na przykład ospa wietrzna czy odra mogą stać się poważnymi, a nawet śmiertelnymi chorobami dla dzieci stosujących kortykosteroidy lub dla dorosłych, którzy nie są przed tymi chorobami chronieni.

Szczególną ostrożność zaleca się również podczas stosowania kortykosteroidów u pacjentów z rozpoznaną lub podejrzewaną infekcją pasożytniczą, np. zakażenia wywołanego przez Strongyloides

(nicienie). U takich pacjentów immunosupresja spowodowana przez kortykosteroidy może prowadzić do nadkażenia przez Strongyloides i rozprzestrzenienia się infekcji wskutek intensywnej migracji larw. Może to często prowadzić do ciężkiego zapalenia jelit i potencjalnie śmiertelnej posocznicy wywołanej przez bakterie Gram-ujemne.

Znaczenie kortykosteroidów w leczeniu wstrząsu septycznego jest kontrowersyjne, a wstępne badania pokazują zarówno korzystne, jak i niepożądane efekty działania tych leków. Ostatnio pojawiły się sugestie, że dodatkowe podanie kortykosteroidu byłoby korzystne w leczeniu wstrząsu septycznego z towarzyszącą niewydolnością nadnerczy. Jednakże rutynowe stosowanie kortykosteroidów we wstrząsie septycznym nie jest zalecane. Przegląd systematyczny nie popiera stosowania krótkoterminowego leczenia dużymi dawkami kortykosteroidów. Jednakże metaanalizy i przegląd sugerują, że dłużej trwające leczenie (5-11 dni) małymi dawkami kortykosteroidów może zmniejszać śmiertelność.

U pacjentów otrzymujących kortykosteroidy w dawkach immunosupresyjnych przeciwwskazane jest podawanie szczepionek żywych lub atenuowanych. Tacy pacjenci mogą otrzymywać szczepionki zabite lub inaktywowane, jednak ich odpowiedź na te szczepionki może być stłumiona. Wymagane szczepienia mogą być podawane pacjentom otrzymującym kortykosteroidy w dawkach niepowodujących immunosupresji.

Kortykosteroidy mogą być stosowane w czynnej gruźlicy tylko u pacjentów z piorunującą lub rozsianą gruźlicą lub pacjentów otrzymujących kortykosteroidy jednocześnie z odpowiednim lekiem przeciwprątkowym. Jeśli kortykosteroidy muszą być podane pacjentowi z utajoną gruźlicą lub z dodatnim odczynem tuberkulinowym, należy go uważnie obserwować, ponieważ może dojść do uaktywnienia choroby. Pacjenci poddani długotrwałej terapii kortykosteroidami powinni otrzymywać leczenie profilaktyczne.

U pacjentów leczonych kortykosteroidami obserwowano występowanie mięsaka Kaposiego. Zaprzestanie leczenia kortykosteroidami może prowadzić do klinicznej remisji.

Krew i tkanka limfatyczna

Należy zachować ostrożność podczas jednoczesnego stosowania kwasu acetylosalicylowego i niesteroidowych leków przeciwzapalnych z kortykosteroidami.

Wpływ na układ immunologiczny

Mogą występować reakcje alergiczne. U niektórych pacjentów leczonych kortykosteroidami obserwowano rzadkie przypadki reakcji skórnych oraz reakcji anafilaktycznych/rzekomoanafilaktycznych - przed podaniem kortykosteroidów należy podjąć środki ostrożności, szczególnie u osób ze stwierdzoną alergią na lek.

Wpływ na układ hormonalny

Długotrwałe stosowanie kortykosteroidów w dawkach farmakologicznych może powodować hamowanie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (wtórna niewydolność kory nadnerczy). Ciężkość i czas trwania niewydolności nadnerczy różni się w zależności od pacjenta i zależy od dawki, przerw między dawkami, pory podawania dawek oraz czasu trwania terapii glukokortykoidami. Działanie to można zminimalizować, stosując schemat podawania co drugi dzień.

Ostra, prowadząca do śmierci niewydolność nadnerczy może wystąpić, jeżeli leczenie glukokortykoidami zostaje gwałtownie przerwane.

Należy starać się zminimalizować polekową niewydolność kory nadnerczy poprzez stopniowe zmniejszanie dawki. Ten rodzaj względnej niewydolności może utrzymywać się przez kilka miesięcy po zakończeniu leczenia. Z tego powodu leczenie hormonalne należy rozpoczynać u pacjentów w sytuacjach

stresowych, w okresie zaprzestania wspomnianego leczenia. W związku z tym, że wydalanie mineralokortykoidów ulega zmniejszeniu, wskazane jest jednoczesne podawanie suplementów soli i/lub mineralokortykoidów.

Jeśli pacjent jest narażony na silny stres podczas leczenia kortykosteroidami, powinien otrzymać szybko działający kortykosteroid w dawce większej niż zwykle, przed sytuacją wywołującą stres, w jej trakcie i po niej.

„Zespół odstawienia", który nie jest związany z niewydolnością kory nadnerczy, może występować po nagłym przerwaniu stosowania glukokortykoidów. Objawy tego zespołu to brak łaknienia, nudności, wymioty, senność, ból głowy, gorączka, bóle stawów, złuszczanie skóry, bóle mięśniowe, utrata masy ciała i (lub) niedociśnienie tętnicze. Uważa się, że objawy te są spowodowane zmianami stężenia glukokortykoidów, a nie małym stężeniem kortykosteroidów we krwi.

W związku z tym, że glukokortykoidy mogą wywoływać lub zaostrzać zespół Cushinga, należy ich unikać u pacjentów z chorobą Cushinga.

Działanie kortykosteroidów jest silniejsze niż zwykle u pacjentów z niedoczynnością tarczycy.

Metabolizm i odżywianie

Kortykosteroidy, w tym metyloprednizolon, mogą zwiększać stężenie glukozy we krwi, nasilać cukrzycę i predysponować do cukrzycy pacjentów długotrwale leczonych tymi lekami.

Zaburzenia psychiczne

Zaburzenia psychiczne, takie jak euforia, bezsenność, zmiany nastroju, zmiany osobowości, głęboka depresja lub określone objawy psychotyczne mogą pojawić się lub ulec nasileniu w związku ze stosowaniem kortykosteroidów. Podczas leczenia kortykosteroidami może dojść do pogorszenia stanu u pacjentów niestabilnych emocjonalnie lub u osób ze skłonnościami do zaburzeń psychotycznych.

Podczas stosowania ogólnoustrojowych steroidów mogą wystąpić potencjalnie poważne działania niepożądane o charakterze psychiatrycznym. Zazwyczaj objawy pojawiają się po kilku dniach lub tygodniach od rozpoczęcia leczenia. Większość reakcji ustępuje po zmniejszeniu dawki lub zaprzestaniu leczenia, chociaż może być konieczne swoiste leczenie. Zaburzenia psychiatryczne obserwowano po zaprzestaniu stosowania kortykosterydów. Częstość takich działań jest nieznana. Pacjenci i (lub) ich opiekunowie powinni być zachęcani do skontaktowania się z lekarzem, jeśli pojawiają się objawy psychiczne, szczególnie jeśli podejrzewa się u pacjenta nastrój depresyjny lub myśli samobójcze. Pacjenci i (lub) ich opiekunowie powinni mieć świadomość potencjalnych skutków psychicznych, które mogą wystąpić po zmniejszeniu dawki kortykosteroidów lub bezpośrednio po zaprzestaniu ich stosowania.

Wpływ na układ nerwowy

Należy zachować ostrożność podczas stosowania kortykosteroidów u pacjentów z napadami drgawek.

Należy zachować ostrożność, jeśli pacjent choruje na miastenię (patrz też rozdział o miopatii pod: Wpływ na kości i mięśnie).

Wpływ na oczy

Ze względu na ryzyko perforacji rogówki należy zachować ostrożność podczas stosowania kortykosteroidów w zakażeniu gałki ocznej wywołanym wirusem herpes simplex.

Długotrwałe stosowanie kortykosteroidów może powodować zaćmę podtorebkową tylną i zaćmę jądrową (szczególnie u dzieci), wytrzeszcz oraz zwiększenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, co może prowadzić do jaskry i ewentualnego późniejszego uszkodzenia nerwu wzrokowego. U pacjentów przyjmujących

glukokortykoidy może wzrastać częstość występowania wtórnych grzybiczych i wirusowych zakażeń oczu.

Wpływ na serce

Glukokortykoidy powodują działania niepożądane w obrębie układu sercowo-naczyniowego, takie jak dyslipidemia oraz wysokie ciśnienie krwi. W związku z tym stosowanie dużych dawek oraz długotrwałe leczenie glukokortykoidami może predysponować pacjentów z rozpoznanymi czynnikami ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych również do innych działań niepożądanych obejmujących układ sercowo-naczyniowy. Dlatego zaleca się ostrożność podczas stosowania kortykosteroidów u tych pacjentów, zwracając szczególną uwagę na czynniki ryzyka; w razie potrzeby należy monitorować czynność serca. Stosowanie małych dawek oraz schematu podawania co drugi dzień może przyczynić się do zmniejszenia występowania powikłań związanych z terapią kortykosteroidami.

W następstwie szybkiego dożylnego podania dużych dawek soli sodowej bursztynianu metyloprednizolonu (ponad 0,5 g w ciągu mniej niż 10 minut) zgłaszano przypadki zaburzeń rytmu serca i (lub) zapaści, i (lub) zatrzymania krążenia. Podczas podawania takich dawek lub po ich podaniu obserwowano również występowanie bradykardii, jednak mogło to być spowodowane czymś innym niż szybkość lub czas trwania wlewu.

Należy zachować ostrożność podczas stosowania ogólnoustrojowych kortykosteroidów; powinny one być wykorzystywane tylko w krytycznych przypadkach - jeśli pacjent ma zastoinową niewydolność serca.

Wpływ na układ naczyniowy

Należy zachować ostrożność podczas stosowania kortykosteroidów u pacjentów z wysokim ciśnieniem krwi.

Wpływ na przewód pokarmowy

Nie ma zgodności odnośnie do tego, czy wrzody trawienne pojawiające się podczas leczenia spowodowane są stosowaniem kortykosteroidów. Leczenie glukokortykoidami może maskować objawy wrzodów trawiennych, co umożliwia powstanie perforacji lub krwawienia bez zauważalnego bólu.

Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania kortykosterydów, jeżeli istnieje ryzyko perforacji, ropnia lub innego ropnego zakażenia u pacjenta z nieswoistym wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, zapaleniem uchyłków jelit, ze świeżym zespoleniem jelitowym oraz z czynnym lub utajonym wrzodem trawiennym.

Wpływ na wątrobę i pęcherzyk żółciowy

Duże dawki kortykosteroidów mogą powodować ostre zapalenie trzustki.

Wpływ na kości i mięśnie

Opisywano występowanie ostrej miopatii w związku z zastosowaniem dużych dawek kortykosteroidów. Najczęściej występuje ona u pacjentów z zaburzeniami przekaźnictwa nerwowo-mięśniowego (np. miastenia) oraz u pacjentów otrzymujących jednocześnie środki antycholinergiczne, takie jak blokery nerwowo-mięśniowe (np. pankuronium). Ten rodzaj ostrej miopatii ma charakter uogólniony i może obejmować mięśnie oka oraz mięśnie oddechowe, a także prowadzić do niedowładu czterokończynowego. Może wystąpić podwyższenie aktywności kinazy kreatynowej. Uzyskanie klinicznego wyleczenia może zająć kilka tygodni lub lat.

Osteoporoza jest częstym, choć rzadko rozpoznawanym działaniem niepożądanym długotrwałego leczenia dużymi dawkami glukokortykoidów.

Zaburzenia nerek i dróg moczowych

Należy zachować ostrożność podczas stosowania kortykosteroidów u pacjentów z niewydolnością nerek.

Badania diagnostyczne

Średnie i duże dawki hydrokortyzonu i kortyzonu mogą podwyższać ciśnienie krwi, zwiększać retencję sodu i wody oraz wydalanie potasu. Działania takie są rzadkie i występują tylko po stosowaniu dużych dawek syntetycznych pochodnych. Może być konieczne ograniczenie użycia soli i przyjmowanie suplementów potasu. Wszystkie kortykosteroidy zwiększają wydalanie wapnia.

Urazy, zatrucia i powikłania po zabiegach

Jak pokazują wyniki wieloośrodkowego badania, sól sodowa bursztynianu metyloprednizolonu nie powinna być rutynowo stosowana w terapii urazów głowy. Wyniki badań wskazują na zwiększoną śmiertelność w ciągu 2 tygodni lub 6 miesięcy od urazów u pacjentów, którzy otrzymywali sól sodową bursztynianu metyloprednizolonu w porównaniu z pacjentami, którzy otrzymywali placebo. Związek przyczynowo-skutkowy dotyczący podawania tym pacjentom soli sodowej bursztynianu metyloprednizolonu nie został ustalony.

Inne działania niepożądane

Należy zachować ostrożność podczas długotrwałej terapii kortykosteroidami u pacjentów w podeszłym wieku, ponieważ takie leczenie może wiązać się ze zwiększeniem ryzyka wystąpienia osteoporozy, jak również ze zwiększeniem ryzyka zatrzymania płynów, co może potencjalnie powodować rozwój nadciśnienia tętniczego.

Jednoczesne stosowanie metyloprednizolonu i fluorochinolonów zwiększa ryzyko zerwania ścięgien, zwłaszcza u pacjentów w podeszłym wieku.

Powikłania terapii glukokortykoidami zależą od wielkości dawki i czasu trwania leczenia. W celu podjęcia decyzji, czy pacjent będzie leczony w schemacie codziennym czy przerywanym należy rozważyć działania niepożądane i korzyści indywidualnie dla każdego pacjenta w odniesieniu do dawki i czasu trwania leczenia.

Należy stosować możliwie najniższą dawkę kortykosteroidów niezbędną do leczenia choroby. Jeśli możliwe jest zredukowanie dawki, powinno się ono odbywać stopniowo.

Dzieci i młodzież

Należy starannie obserwować wzrost i rozwój niemowląt i dzieci poddawanych długotrwałemu leczeniu kortykosterydami. U dzieci poddawanych długotrwałemu leczeniu gluokortykoidami w podzielonych dawkach dobowych może dojść do zahamowania wzrostu. Takie leczenie powinno być ograniczone tylko do ostrych przypadków. Tego działania niepożądanego można zwykle uniknąć lub je zminimalizować, stosując schemat podawania co drugi dzień.

Niemowlęta i dzieci poddane długotrwałemu leczeniu kortykosteroidami są szczególnie narażone na wystąpienie zwiększonego ciśnienia śródczaszkowego.

Duże dawki kortykosteroidów mogą powodować zapalenie trzustki u dzieci.

Każda fiolka zawiera sód:

125 mg: mniej niż 1 mmol (23 mg) „nie zawiera sodu" 250 mg: 1,15 mmol (26,58 mg) 500 mg: 2,31 mmol (53,18 mg) 1000 mg: 7,29 mmol (167,59 mg)

Należy mieć to na uwadze u pacjentów na diecie z kontrolowaną zawartością sodu.

Działanie immunosupresyjne / podatność na zakażenia

Kortykosteroidy mogą zwiększać podatność na zakażenia i maskować objawy zakażeń, a podczas ich stosowania mogą wystąpić nowe zakażenia. Kortykosteroidy mogą osłabiać odporność pacjenta i utrudniać zlokalizowanie zakażenia. Występowanie zakażeń wywoływanych przez dowolny patogen (wirusy, bakterie, grzyby, pierwotniaki lub robaki) w dowolnym miejscu organizmu może mieć związek ze stosowaniem kortykosteroidów, oddzielnie lub w połączeniu z innymi lekami immunosupresyjnymi, które mają wpływ na odporność komórkową i humoralną lub na aktywności neutrofilów. Takie zakażenia mogą być łagodne, ale mogą być również poważne, a nawet śmiertelne. Stosowanie dużych dawek kortykosteroidów zwiększa częstotliwość powikłań zapalnych.

Pacjenci stosujący leki immunosupresyjne są bardziej podatni na zakażenia niż osoby zdrowe. Na przykład ospa wietrzna czy odra mogą stać się poważnymi, a nawet śmiertelnymi chorobami dla dzieci stosujących kortykosteroidy lub dla dorosłych, którzy nie są przed tymi chorobami chronieni.

Szczególną ostrożność zaleca się również podczas stosowania kortykosteroidów u pacjentów z rozpoznaną lub podejrzewaną infekcją pasożytniczą, np. zakażenia wywołanego przez Strongyloides

(nicienie). U takich pacjentów immunosupresja spowodowana przez kortykosteroidy może prowadzić do nadkażenia przez Strongyloides i rozprzestrzenienia się infekcji wskutek intensywnej migracji larw. Może to często prowadzić do ciężkiego zapalenia jelit i potencjalnie śmiertelnej posocznicy wywołanej przez bakterie Gram-ujemne.

Znaczenie kortykosteroidów w leczeniu wstrząsu septycznego jest kontrowersyjne, a wstępne badania pokazują zarówno korzystne, jak i niepożądane efekty działania tych leków. Ostatnio pojawiły się sugestie, że dodatkowe podanie kortykosteroidu byłoby korzystne w leczeniu wstrząsu septycznego z towarzyszącą niewydolnością nadnerczy. Jednakże rutynowe stosowanie kortykosteroidów we wstrząsie septycznym nie jest zalecane. Przegląd systematyczny nie popiera stosowania krótkoterminowego leczenia dużymi dawkami kortykosteroidów. Jednakże metaanalizy i przegląd sugerują, że dłużej trwające leczenie (5-11 dni) małymi dawkami kortykosteroidów może zmniejszać śmiertelność.

U pacjentów otrzymujących kortykosteroidy w dawkach immunosupresyjnych przeciwwskazane jest podawanie szczepionek żywych lub atenuowanych. Tacy pacjenci mogą otrzymywać szczepionki zabite lub inaktywowane, jednak ich odpowiedź na te szczepionki może być stłumiona. Wymagane szczepienia mogą być podawane pacjentom otrzymującym kortykosteroidy w dawkach niepowodujących immunosupresji.

Kortykosteroidy mogą być stosowane w czynnej gruźlicy tylko u pacjentów z piorunującą lub rozsianą gruźlicą lub pacjentów otrzymujących kortykosteroidy jednocześnie z odpowiednim lekiem przeciwprątkowym. Jeśli kortykosteroidy muszą być podane pacjentowi z utajoną gruźlicą lub z dodatnim odczynem tuberkulinowym, należy go uważnie obserwować, ponieważ może dojść do uaktywnienia choroby. Pacjenci poddani długotrwałej terapii kortykosteroidami powinni otrzymywać leczenie profilaktyczne.

U pacjentów leczonych kortykosteroidami obserwowano występowanie mięsaka Kaposiego. Zaprzestanie leczenia kortykosteroidami może prowadzić do klinicznej remisji.

Krew i tkanka limfatyczna

Należy zachować ostrożność podczas jednoczesnego stosowania kwasu acetylosalicylowego i niesteroidowych leków przeciwzapalnych z kortykosteroidami.

Wpływ na układ immunologiczny

Mogą występować reakcje alergiczne. U niektórych pacjentów leczonych kortykosteroidami obserwowano rzadkie przypadki reakcji skórnych oraz reakcji anafilaktycznych/rzekomoanafilaktycznych - przed podaniem kortykosteroidów należy podjąć środki ostrożności, szczególnie u osób ze stwierdzoną alergią na lek.

Wpływ na układ hormonalny

Długotrwałe stosowanie kortykosteroidów w dawkach farmakologicznych może powodować hamowanie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (wtórna niewydolność kory nadnerczy). Ciężkość i czas trwania niewydolności nadnerczy różni się w zależności od pacjenta i zależy od dawki, przerw między dawkami, pory podawania dawek oraz czasu trwania terapii glukokortykoidami. Działanie to można zminimalizować, stosując schemat podawania co drugi dzień.

Ostra, prowadząca do śmierci niewydolność nadnerczy może wystąpić, jeżeli leczenie glukokortykoidami zostaje gwałtownie przerwane.

Należy starać się zminimalizować polekową niewydolność kory nadnerczy poprzez stopniowe zmniejszanie dawki. Ten rodzaj względnej niewydolności może utrzymywać się przez kilka miesięcy po zakończeniu leczenia. Z tego powodu leczenie hormonalne należy rozpoczynać u pacjentów w sytuacjach

stresowych, w okresie zaprzestania wspomnianego leczenia. W związku z tym, że wydalanie mineralokortykoidów ulega zmniejszeniu, wskazane jest jednoczesne podawanie suplementów soli i/lub mineralokortykoidów.

Jeśli pacjent jest narażony na silny stres podczas leczenia kortykosteroidami, powinien otrzymać szybko działający kortykosteroid w dawce większej niż zwykle, przed sytuacją wywołującą stres, w jej trakcie i po niej.

„Zespół odstawienia", który nie jest związany z niewydolnością kory nadnerczy, może występować po nagłym przerwaniu stosowania glukokortykoidów. Objawy tego zespołu to brak łaknienia, nudności, wymioty, senność, ból głowy, gorączka, bóle stawów, złuszczanie skóry, bóle mięśniowe, utrata masy ciała i (lub) niedociśnienie tętnicze. Uważa się, że objawy te są spowodowane zmianami stężenia glukokortykoidów, a nie małym stężeniem kortykosteroidów we krwi.

W związku z tym, że glukokortykoidy mogą wywoływać lub zaostrzać zespół Cushinga, należy ich unikać u pacjentów z chorobą Cushinga.

Działanie kortykosteroidów jest silniejsze niż zwykle u pacjentów z niedoczynnością tarczycy.

Metabolizm i odżywianie

Kortykosteroidy, w tym metyloprednizolon, mogą zwiększać stężenie glukozy we krwi, nasilać cukrzycę i predysponować do cukrzycy pacjentów długotrwale leczonych tymi lekami.

Zaburzenia psychiczne

Zaburzenia psychiczne, takie jak euforia, bezsenność, zmiany nastroju, zmiany osobowości, głęboka depresja lub określone objawy psychotyczne mogą pojawić się lub ulec nasileniu w związku ze stosowaniem kortykosteroidów. Podczas leczenia kortykosteroidami może dojść do pogorszenia stanu u pacjentów niestabilnych emocjonalnie lub u osób ze skłonnościami do zaburzeń psychotycznych.

Podczas stosowania ogólnoustrojowych steroidów mogą wystąpić potencjalnie poważne działania niepożądane o charakterze psychiatrycznym. Zazwyczaj objawy pojawiają się po kilku dniach lub tygodniach od rozpoczęcia leczenia. Większość reakcji ustępuje po zmniejszeniu dawki lub zaprzestaniu leczenia, chociaż może być konieczne swoiste leczenie. Zaburzenia psychiatryczne obserwowano po zaprzestaniu stosowania kortykosterydów. Częstość takich działań jest nieznana. Pacjenci i (lub) ich opiekunowie powinni być zachęcani do skontaktowania się z lekarzem, jeśli pojawiają się objawy psychiczne, szczególnie jeśli podejrzewa się u pacjenta nastrój depresyjny lub myśli samobójcze. Pacjenci i (lub) ich opiekunowie powinni mieć świadomość potencjalnych skutków psychicznych, które mogą wystąpić po zmniejszeniu dawki kortykosteroidów lub bezpośrednio po zaprzestaniu ich stosowania.

Wpływ na układ nerwowy

Należy zachować ostrożność podczas stosowania kortykosteroidów u pacjentów z napadami drgawek.

Należy zachować ostrożność, jeśli pacjent choruje na miastenię (patrz też rozdział o miopatii pod: Wpływ na kości i mięśnie).

Wpływ na oczy

Ze względu na ryzyko perforacji rogówki należy zachować ostrożność podczas stosowania kortykosteroidów w zakażeniu gałki ocznej wywołanym wirusem herpes simplex.

Długotrwałe stosowanie kortykosteroidów może powodować zaćmę podtorebkową tylną i zaćmę jądrową (szczególnie u dzieci), wytrzeszcz oraz zwiększenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, co może prowadzić do jaskry i ewentualnego późniejszego uszkodzenia nerwu wzrokowego. U pacjentów przyjmujących

glukokortykoidy może wzrastać częstość występowania wtórnych grzybiczych i wirusowych zakażeń oczu.

Wpływ na serce

Glukokortykoidy powodują działania niepożądane w obrębie układu sercowo-naczyniowego, takie jak dyslipidemia oraz wysokie ciśnienie krwi. W związku z tym stosowanie dużych dawek oraz długotrwałe leczenie glukokortykoidami może predysponować pacjentów z rozpoznanymi czynnikami ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych również do innych działań niepożądanych obejmujących układ sercowo-naczyniowy. Dlatego zaleca się ostrożność podczas stosowania kortykosteroidów u tych pacjentów, zwracając szczególną uwagę na czynniki ryzyka; w razie potrzeby należy monitorować czynność serca. Stosowanie małych dawek oraz schematu podawania co drugi dzień może przyczynić się do zmniejszenia występowania powikłań związanych z terapią kortykosteroidami.

W następstwie szybkiego dożylnego podania dużych dawek soli sodowej bursztynianu metyloprednizolonu (ponad 0,5 g w ciągu mniej niż 10 minut) zgłaszano przypadki zaburzeń rytmu serca i (lub) zapaści, i (lub) zatrzymania krążenia. Podczas podawania takich dawek lub po ich podaniu obserwowano również występowanie bradykardii, jednak mogło to być spowodowane czymś innym niż szybkość lub czas trwania wlewu.

Należy zachować ostrożność podczas stosowania ogólnoustrojowych kortykosteroidów; powinny one być wykorzystywane tylko w krytycznych przypadkach - jeśli pacjent ma zastoinową niewydolność serca.

Wpływ na układ naczyniowy

Należy zachować ostrożność podczas stosowania kortykosteroidów u pacjentów z wysokim ciśnieniem krwi.

Wpływ na przewód pokarmowy

Nie ma zgodności odnośnie do tego, czy wrzody trawienne pojawiające się podczas leczenia spowodowane są stosowaniem kortykosteroidów. Leczenie glukokortykoidami może maskować objawy wrzodów trawiennych, co umożliwia powstanie perforacji lub krwawienia bez zauważalnego bólu.

Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania kortykosterydów, jeżeli istnieje ryzyko perforacji, ropnia lub innego ropnego zakażenia u pacjenta z nieswoistym wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, zapaleniem uchyłków jelit, ze świeżym zespoleniem jelitowym oraz z czynnym lub utajonym wrzodem trawiennym.

Wpływ na wątrobę i pęcherzyk żółciowy

Duże dawki kortykosteroidów mogą powodować ostre zapalenie trzustki.

Wpływ na kości i mięśnie

Opisywano występowanie ostrej miopatii w związku z zastosowaniem dużych dawek kortykosteroidów. Najczęściej występuje ona u pacjentów z zaburzeniami przekaźnictwa nerwowo-mięśniowego (np. miastenia) oraz u pacjentów otrzymujących jednocześnie środki antycholinergiczne, takie jak blokery nerwowo-mięśniowe (np. pankuronium). Ten rodzaj ostrej miopatii ma charakter uogólniony i może obejmować mięśnie oka oraz mięśnie oddechowe, a także prowadzić do niedowładu czterokończynowego. Może wystąpić podwyższenie aktywności kinazy kreatynowej. Uzyskanie klinicznego wyleczenia może zająć kilka tygodni lub lat.

Osteoporoza jest częstym, choć rzadko rozpoznawanym działaniem niepożądanym długotrwałego leczenia dużymi dawkami glukokortykoidów.

Zaburzenia nerek i dróg moczowych

Należy zachować ostrożność podczas stosowania kortykosteroidów u pacjentów z niewydolnością nerek.

Badania diagnostyczne

Średnie i duże dawki hydrokortyzonu i kortyzonu mogą podwyższać ciśnienie krwi, zwiększać retencję sodu i wody oraz wydalanie potasu. Działania takie są rzadkie i występują tylko po stosowaniu dużych dawek syntetycznych pochodnych. Może być konieczne ograniczenie użycia soli i przyjmowanie suplementów potasu. Wszystkie kortykosteroidy zwiększają wydalanie wapnia.

Urazy, zatrucia i powikłania po zabiegach

Jak pokazują wyniki wieloośrodkowego badania, sól sodowa bursztynianu metyloprednizolonu nie powinna być rutynowo stosowana w terapii urazów głowy. Wyniki badań wskazują na zwiększoną śmiertelność w ciągu 2 tygodni lub 6 miesięcy od urazów u pacjentów, którzy otrzymywali sól sodową bursztynianu metyloprednizolonu w porównaniu z pacjentami, którzy otrzymywali placebo. Związek przyczynowo-skutkowy dotyczący podawania tym pacjentom soli sodowej bursztynianu metyloprednizolonu nie został ustalony.

Inne działania niepożądane

Należy zachować ostrożność podczas długotrwałej terapii kortykosteroidami u pacjentów w podeszłym wieku, ponieważ takie leczenie może wiązać się ze zwiększeniem ryzyka wystąpienia osteoporozy, jak również ze zwiększeniem ryzyka zatrzymania płynów, co może potencjalnie powodować rozwój nadciśnienia tętniczego.

Jednoczesne stosowanie metyloprednizolonu i fluorochinolonów zwiększa ryzyko zerwania ścięgien, zwłaszcza u pacjentów w podeszłym wieku.

Powikłania terapii glukokortykoidami zależą od wielkości dawki i czasu trwania leczenia. W celu podjęcia decyzji, czy pacjent będzie leczony w schemacie codziennym czy przerywanym należy rozważyć działania niepożądane i korzyści indywidualnie dla każdego pacjenta w odniesieniu do dawki i czasu trwania leczenia.

Należy stosować możliwie najniższą dawkę kortykosteroidów niezbędną do leczenia choroby. Jeśli możliwe jest zredukowanie dawki, powinno się ono odbywać stopniowo.

Dzieci i młodzież

Należy starannie obserwować wzrost i rozwój niemowląt i dzieci poddawanych długotrwałemu leczeniu kortykosterydami. U dzieci poddawanych długotrwałemu leczeniu gluokortykoidami w podzielonych dawkach dobowych może dojść do zahamowania wzrostu. Takie leczenie powinno być ograniczone tylko do ostrych przypadków. Tego działania niepożądanego można zwykle uniknąć lub je zminimalizować, stosując schemat podawania co drugi dzień.

Niemowlęta i dzieci poddane długotrwałemu leczeniu kortykosteroidami są szczególnie narażone na wystąpienie zwiększonego ciśnienia śródczaszkowego.

Duże dawki kortykosteroidów mogą powodować zapalenie trzustki u dzieci.

Każda fiolka zawiera sód:

125 mg: mniej niż 1 mmol (23 mg) „nie zawiera sodu" 250 mg: 1,15 mmol (26,58 mg) 500 mg: 2,31 mmol (53,18 mg) 1000 mg: 7,29 mmol (167,59 mg)

Należy mieć to na uwadze u pacjentów na diecie z kontrolowaną zawartością sodu.