Przyjaciel Pacjenta 2024Przyjaciel Pacjenta 2023Przyjaciel Pacjenta 2022
Awatar

mgr farm Jan Pawełkiewicz

Odpowiedzi
3404
Polubień
2188
Polecanych artykułów

Farmaceuta z apteki w Koninie


Czy chcesz wysłać pytanie do apteki,
w której pracuje ten farmaceuta?


Opis

Jestem młodym farmaceutą, który pragnie pomagać ludziom w oparciu o całą swoją wiedzę i doświadczenie. Prywatnie interesuję się modelarstwem oraz grami strategicznymi.


Nagrody farmaceuty

Przyjaciel Pacjenta 2024Przyjaciel Pacjenta 2024
 
Przyjaciel Pacjenta 2023
 
Przyjaciel Pacjenta 2022
 

Odpowiedzi na pytania pacjentów

dzień dobry . wieczorem osoba 54 lat zażywa 5 mg zolafrenu . Dobiera do tego witaminę b6 Teva. Czy tak można stosować . Dziękuję za odpowiedż.

Kobieta, 54 lata

Dzień dobry. Można stosować obydwa leki jednocześnie.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Witam dostałam leki pramolan 3×1, 1×1escipram i trittico1/3tab. Czy mogę je brać jednocześnie?

Dotyczy ulotki Pramolan

Kobieta, 43 lata

Dzień dobry. Wszystkie wymienione preparaty można stosować razem pod warunkiem, że zostały zapisane przez tego samego lekarza. Zalecam także rozdzielenie podania w czasie Escipramu i Trittico.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Przyjmuje codziennie Clexane lub Neoparin 6000 j.m. raz dziennie zastrzyki przeciwzakrzepowe czy mogę brać witaminę D3 + K2 MK7 równocześnie? Na internecie są sprzeczne informacje, raz podają,że to witamina k1 odpowiada za krzepnięcie krwii innym razem, że to K2 wpływa na krzepnięcie krwii. Zakrzepicę mam z choroby nowotworowej. Proszę o konkretną odpowiedź. Dziękuję.

Dotyczy ulotki Neoparin

Kobieta, 46 lat

Dzień dobry. Proces krzepnięcia krwi jest bardzo złożony i składa się na niego 12 czynników krzepnięcia. Niedobory witaminy K (zarówno 1 jak i 2) mogą objawiać się problemami z krzepnięciem krwi ponieważ bierze ona udział w syntezie protrombiny i prokonwertyny. Natomiast heparyna zawarta w lekach Clexane i Neoparin działa w zupełnie innym miejscu kaskady krzepnięcia (przeciw czynnikowi Xa oraz słabo przeciw IIa), także będzie skutecznie działać przeciwzakrzepowo pomimo przyjmowania witaminy K. Odpowiadając na pierwotne pytanie, można stosować doustnie witaminę K jednocześnie stosując leki Clexane/Neoparin. http://www.czytelniamedyczna.pl/img/ryciny/nowmed/images/20130220_.gif

 4

Zobacz wszystkie odpowiedzi

W sobotę wzięłam pierwsza tabletkę antykoncepcyjna Logest z nowego opakowania a wcześniej krwawienie wystąpiło normalnie tak jak zwykle. Dzisiaj jest poniedziałek a ja kiedy poszłam rano do toalety miałam na papierze jeszcze ślady krwi (kolor był bardziej brązowy). Czy to normalne czy muszę się martwić? Dodam że tabletki przyjmuje już ok 2 lata i nigdy żadnej nie pominęłam. Kilka razy zdarzyło się że krwawienie miałam jeszcze dzień po zażyciu pierwszej tabletki ale po tym ustępowało ( i były to takie resztki krwawienia ). Tabletki biorę od poniedziałku do piątku o 7.00 a w weekendy o 9.00. Dodam też że ostatnio byłam przeziębiona.Z góry dziękuję za odpowiedź

Dotyczy ulotki Logest

Kobieta, 19 lat

Dzień dobry. Zalecam konsultację z Pani ginekologiem.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Czy moge przyjmować olejek cbd przy stałym przyjmowaniu plaviksu , acardu i statyn

Kobieta, 57 lat

Dzień dobry. Można stosować wszystkie wymienione preparaty jednocześnie, zachowując jednocześnie ostrożność.

 2

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Witam .Syn 5dni temu mial katar bolalo go gardlo i pokaslywal. Po kilku dniach przeszlo w 90% wszystko czuje sie dobrze bierze jeszcze wit c . bez goraczki. Czy to moze byc civid bo i mnie boli gardlo i lekki katar mam i boli gardlo bez giraczki.

Mężczyzna, 60 lat

Dzień dobry. Należałoby zrobić test na wirusa SARS-CoV-2 w celu potwierdzenia lub wykluczenia przechodzenia choroby. Jeżeli u syna minęły objawy, to test może wyjść negatywny, jednak dobrze by było, aby chociaż Pani taki test wykonała.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Witam, czy dawka 2x3ml antybiotyku Zinnat 250mg/ml przy wadze 15kg u 4latka jest odpowiednia na zapalenie zatok?

Mężczyzna, 4 lata

Dzień dobry. Tak, dawkowanie 2x3ml będzie odpowiednie (podajemy 2 razy dziennie 10mg/kg masy ciała dziecka, czyli 3x250/5=150mg w jednej dawce).

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Czy można stosować lek Solinco (5mg/dzień) wraz z nospą?

Dotyczy ulotki Solinco

Mężczyzna, 18 lat

Dzień dobry. Można stosować obydwa leki razem.

 2

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Czy borasul pomoze na pieczenie i swedzenie oczu

Mężczyzna, 21 lat

Dzień dobry. Zalecam raczej stosowanie kropli nawilżających lub dedykowanych na podrażnione oczy. W przypadku braku poprawy po zastosowaniu kropli, warto umówić się na wizytę u okulisty ponieważ problem może być także spowodowany zapaleniem spojówek lub infekcją.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Czy można zazyc krople żołądkowe i anaketon krople

Dotyczy ulotki Anaketon

Kobieta, 26 lat

Dzień dobry. Można stosować obydwa preparaty jednocześnie.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Witam, mam problem z termometrem bezdotykowym microlife 150, w instrukcji jest zeby mierzyć temperature na skroni, ostatnio pediatra mierzyla w przychodni takim samym termometrem synkowi na czole, mowiac ze na skrobi jest zawyzona. Jak prawodlowo mierzyc temperature, na czole i na skroni roznica często wychodzi ponad 0, 5 stopnia?

Dotyczy ulotki Microlife Termometr elektroniczny NC 150

Mężczyzna, 5 lat

Dzień dobry. Termometry bezdotykowe mają tę wadę, że mają błąd pomiaru na poziomie +/-0,5C nawet przy prawidłowej technice pomiaru. Polecam mierzyć tak jak podaje producent, robiąc kilka pomiarów i wyliczać średnią z wyników. Dobrze jest też skalibrować termometr - czyli sprawdzić różnice pomiarów innym termometrem (np. pod pachą), aby w przyszłości wiedzieć czy rozbieżność w wynikach jest stała (np. wynik zawsze o 0,4C niższy niż w przypadku termometru klasycznego).

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Dzien dobry czy mozna łaczyc witaminy witrum osteo oraz witaminy b12 i kwas foliowy o tej samej godzzinie

Kobieta, 71 lat

Dzień dobry. Wszystkie wymienione preparaty można stosować jednocześnie, o tej samej godzinie.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Dzień dobry, jestem w 28tygodniu ciąży biorę lek is opt-in 40. 3x1/2 tabletki ze względu na arytmie. Czy ten lek też obniża tętno ponieważ mam wysokie ok 104.

Kobieta, 38 lat

Dzień dobry. Isoptin nie powoduje zmniejszenia częstości pracy serca. Sprawę podwyższonego tętna polecam skonsultować na najbliższej wizycie u lekarza. Uspokoję jednocześnie, że jeżeli jednocześnie nie występuje u Pani mocno podwyższone ciśnienie (skurczowe 160-180), to raczej nie ma powodu do obaw. Zakres prawidłowego tętna w spoczynku to 60-100 uderzeń na minutę.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Czy Mieloguard jest wskazany w leczeniu polineuropatii?

Dotyczy ulotki Mieloguard

Kobieta, 76 lat

Dzień dobry. Mieloguard to suplement diety, więc nie ma żadnych wskazań leczniczych.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Jaki odstęp czasowy musi być miedzy Rupafin ,a Microgynon. 21?

Dotyczy ulotki Microgynon 21

Kobieta, 25 lat

Dzień dobry. Dla bezpieczeństwa można zrobić odstęp 2-3 godziny między podaniem obydwu leków.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Czy lek fenle mogę stosować przy bisocard i diuver?

Dotyczy ulotki Bisocard

Kobieta, 31 lat

Dzień dobry. Wszystkie wymienione leki można stosować razem.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Witam biore brintalex czy moge zazywac polopiryna c bez zadnych interakcji pomiedzy tymi dwoma lekami ?

Kobieta, 40 lat

Dzień dobry. Można stosować obydwa leki jednocześnie.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Dzien dobry. Zazywam lek latuda 74 na noc plus chlorprotixen 15mg. Czy mogłabym dodatkowo posilac się na dzień preparatem lawenda i rozeniec na stres?

Dotyczy ulotki Latuda

Kobieta, 36 lat

Dzień dobry. Można stosować dodatkowo lawendę i różeniec, zachowując jednocześnie ostrożność. Przypomnę, żeby możliwie zawsze wybierać preparaty ziołowe od znanych producentów.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Mam pytanie odnośnie suplementacji. Po jakim czasie suplementacji witamin z grupy B, Omegi, probiotyków, witaminy D, cynku, możemy zauważyć pierwsze pozytywne skutki stosowania tych preparatów? Załóżmy ze są to suplementy wysokiej jakości. Ile trzeba czekać na poprawę stanu psychicznego i fizycznego? :)

Kobieta, 26 lat

Dzień dobry. Przypomnę, że suplementy diety to nie leki, więc z definicji leczyć nie mogą, nawet te najlepszej jakości. Niektórym schorzeniom towarzyszą niedobory wymienionych składników, więc ich suplementacja powinna być stosowana DODATKOWO do terapii lekowej i modyfikacji stylu życia. Jeżeli nagle pojawiło się u Pani osłabienie fizyczne i psychiczne to dobrze byłoby znaleźć przyczynę - w tym najlepiej pomoże Pani lekarz poprzez wywiad i badania. Odpowiadając na pierwotne pytanie, jeżeli pogorszone samopoczucie jest faktycznie związane z niedoborem tych składników (a nie czym innym), to w zależności od stopnia niedoborów wymienionych składników, pierwsze efekty efekty powinniśmy zaobserwować nawet po kilku tygodniach stosowania (jeżeli do pół roku nie ma żadnej poprawy, polecam szukać przyczyny gdzie indziej). Oprócz suplementacji zalecam zdrową dietę i dużą ilość snu (8h nieprzerwanego snu na dobę).

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Dzień dobry, czy można brać Dicoflor 6, Cynk, Witaminę A i Witaminę D razem. Jeżeli tak, to w jakich dawkach oraz czy robić jakieś przerwy między braniem leków.

Mężczyzna, 20 lat

Dzień dobry. Wszystkie wymienione preparaty można stosować razem. Dawki dobowe: Dicoflor 6 - 1-2 kaps/dobę; Cynk 15-27mg/dobę; Witamina A 700-900ug (ok. 2500j.m.)/dobę; Witamina D 2000-4000j.m./dobę. Nie trzeba robić przerw w przyjmowaniu tych preparatów. Mogą być one wzbogaceniem/uzupełnieniem codziennej diety.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Czy mogę przyjmować lek duphaston od 14-go dnia cyklu przez kolejnych 10 dni podczas zażywania leków na ciśnienie: bisocard i triplixam?

Dotyczy ulotki Bisocard

Kobieta, 48 lat

Dzień dobry. Wszystkie wymienione leki można stosować razem.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Dzień dobry raz jeszcze. Dziękuję wszystkim, kto odpowiedział. Obdzwaniałam apteki, szukałam w Internecie i wywnioskowałam, że nie można tego leku kupić - "lek jest dostępny tylko w lecznictwie zamkniętym". Ale nic na pewno. Na pewno tylko odpowiedź farmaceuty, że "nie możemy zamówić, brak na magazynach, nie jest Pani pierwszą, kto pyta". Czy to znaczy, że nawet mając receptę nie da się go zakupić w aptece, tylko otrzymać w trakcie zabiegu w szpitalu? Z góry dziękuję i pozdrawiam, Kasia

Dotyczy ulotki Cisplatin Ebewe

Kobieta, 30 lat

Dzień dobry. Tak, ten lek można otrzymać jedynie w szpitalu.

 2

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Witam, czy jest przeciwwskazanie do stosowania viregyt K z lekami Citabax (1,5tabletki dziennie ) i Trittico CR (1/3 na noc)?

Dotyczy ulotki Trittico CR

Mężczyzna, 39 lat

Dzień dobry. Wszystkie wymienione leki wpływają na pracę mózgu dlatego nie zalecam stosowania razem z lekiem Viregyt-K. Przypomnę tylko, że dotychczasowe badania amantadyny nie wykazały jej skuteczności w zapobieganiu ciężkiemu przebiegu zakażenia wirusem SARS-CoV-2.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Mam dziurę w zębie i nerwa na wierzchu ból niesamowity . Coś przeciwbólowego ???

Kobieta, 26 lat

Dzień dobry. Z silnych leków bez recepty zalecam coś z ketoprofenem (np. Ketonal) lub połączenie paracetamolu z kodeiną (np. Solpadeina, Antidol). Przypomnę tylko, żeby nie stosować tych leków zbyt długo (powyżej 2 tygodni).

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Witam, czy Ircolon i Xifaxan można rozkruszyć? Mam poważny problem z połykaniem tabletek

Dotyczy ulotki Xifaxan

Kobieta, 33 lata

Dzień dobry. Tabletki wymienionych leków można rozkruszyć.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Dobry wieczór czy tabletki ZyrtecUCB lek przeciwalergiczny można brać z lekami na padaczkę na którą choruje ?

Mężczyzna, 30 lat

Dzień dobry. Wszystkie wymienione leki można stosować razem.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Dzień dobry, wiem, że tabletki antykoncepcyjne Vibin nie mogą być przechowywane w wilgoci. Czy jeżeli na szafce, w której trzymam tabletki postawię wazon z kwiatami z wodą i gliceryną to też ma wpływ? Jaka wilgoć musi być aby tabletki przestały działać?

Dotyczy ulotki Vibin

Kobieta, 20 lat

Dzień dobry. Takie przechowywanie nie będzie zagrożeniem dla leków. O dużej wilgoci mówimy, gdy warunki w pomieszczeniu przypominają te w szklarni lub gdy pudełko z lekami może być co jakiś czas przypadkowo oblewane wodą (np. leży koło umywalki).

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Mam pytanie na stałe mieszkam w Niemczech ale przyjechałam do Pl w sprawach rodzinnych i muszę zostać dłużej a zabrakło mi leku ktury jest na receptę co mam zrobić lek przepisał mi lekarz na lęk i bezsenność jak mogę skontaktować się z lekarzem o doraźnie przepisanie mi leku.

Kobieta, 43 lata

Dzień dobry. Najlepiej byłoby skontaktować się z lekarzem rodzinnym któregoś z pozostałych członków rodziny i przedstawić dowód jakie leki Pani przyjmuje (np. stara recepta, historia z konta pacjenta, orzeczenie lekarza z Niemiec). Ewentualnie popularne są też ostatnio e-recepty online. Podać trzeba numer PESEL, lek, który stosujemy oraz uiścić opłatę BLIKiem i w ciągu kilku minut otrzymujemy receptę (nie jestem jedynie pewien czy tak prosto sprawa ma się także z lekami psychotropowymi).

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Dzień dobry, mam pytanie odnośnie odstawiania leku oxazepam 10 mg, dawka, którą przyjmuje to 20 mg dziennie od dłuższego czasu tj 2 lata z kilkumiesięczną przerwą, czy te tabletki można dzielić na pół zmniejszając dawkę? Jak najbezpieczniej odstawić lek

Kobieta, 31 lat

Dzień dobry. Czas odstawienia jest dostosowywany indywidualnie dla każdego pacjenta, na zlecenie lekarza, który przepisał lek. Na pewno nie powinien być krótszy niż 2 tygodnie. Lek należy odstawiać stopniowo zmniejszając dawkę. Tabletki można dzielić, aby dostosować przyjmowaną dawkę.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Czy można stosować jednocześnie leki Prestarium i Velafax ?

Dotyczy ulotki Prestarium

Kobieta, 52 lata

Dzień dobry. Można stosować obydwa leki jednocześnie.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Biorę od dwóch tygodni na dzień Velaxin a na noc Tricotto. Mam lęki i depresję i te leki zostały przepisane przez psychiatrę. Od 5 dni przyjmuję antybiotyk Augmentin 875mg na zapalenie zatok. Od wczoraj znow mam pogorszenie nastroju i ponownie większe lęki. Czy antybiotyk mógł osłabić działanie leków na depresję?

Dotyczy ulotki Augmentin

Kobieta, 30 lat

Dzień dobry. Augmentin nie powinien zmniejszać skuteczności wymienionych leków. Być może objawy są związane z osłabieniem organizmu przez infekcję. Jeżeli tydzień po skończeniu antybiotykoterapii pogorszenie nastroju nadal by się utrzymywało, zalecam konsultację z Pani psychiatrą.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Dobry wieczór. Zażywam Clonazepnum 2mg wieczorem. Dzisiaj został przepisany mi przez psychiatrę Mirtagen 15mg 1x na wieczór. (silna depresja) Czy mogę zażywać obydwa leki jednocześnie?

Kobieta

Dzień dobry. Można stosować obydwa leki razem, pod warunkiem, że zostały zapisane przez tego samego lekarza.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Dzień dobry, O godzinie 11:40 zażyłam nimesil jedną saszetkę czy nic się nie stanie jak wezmę clatre - dostałam lek na uczulenie i nie chce aby weszły ze sobą w złą reakcje:) Czy mogę wiec zażyć clatre po nimesilu?

Dotyczy ulotki Nimesil

Kobieta, 22 lata

Dzień dobry. Można stosować obydwa leki razem, nie wchodzą one ze sobą w interakcję.

 2

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Witam. Jak przyjmować następujące witaminy oraz minerały tak aby się nie wykluczały i nie powodowały skutków ubocznych, jak je połączyć: ? - Witamina E 250mg, - Witamina B12 10ug, - Witamina D3 + K2 2000j.m. + 100ug, - Selen 100ug, - Cynk 15mg, - Magnez + B6 48mg +5mg, - Tran, - Calcium +D3 500mg + 5ug, - Żeń Szeń Vita Complex 200mg + 250mg Z wyrazami szacunku G.

Mężczyzna, 26 lat

Dzień dobry. Z wymienionych preparatów zalecam jedynie rozdzielenie w czasie podania Calcium z magnezem. Pozostałe mogą być zażywane razem, najlepiej z posiłkiem.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Czy można brać bupropion i tauryne jednocześnie?

Mężczyzna, 21 lat

Dzień dobry. Można stosować obydwa preparaty razem.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Witam czy przy stosowaniu clatry mogę jednocześnie stosować berodual roztwór do nebulizacji

Dotyczy ulotki Berodual

Mężczyzna, 36 lat

Dzień dobry. Można stosować obydwa leki razem.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Czy można stosować jednocześnie Lisiprol hct oraz Magnokal asparginian?

Dotyczy ulotki Lisiprol HCT

Kobieta, 75 lat

Dzień dobry. Można stosować obydwa leki jednocześnie, zachowując jednak ostrożność ponieważ takie połączenie może podnosić ilość potasu we krwi, co w następstwie może prowadzić nawet do arytmii. Jeśli lekarz nie zlecił takiego badania, to proponuję sprawdzać poziom potasu we krwi co kilka miesięcy.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Dzień dobry. Biorę trzeci tydzień pramolan rano i wieczorem mam odstawić rano . Moje pytanie jest takie czy mogłabym stosować tabletki ziołowe dopelherc stres rano , a wieczorem pramolan . Mam też stałe leki Euthyrox, fluticomb Beto w trakcie odstawiania i Magne B6 forte. Dziękuję.

Dotyczy ulotki Pramolan

Kobieta, 42 lata

Dzień dobry. Można stosować ten preparat rano, przy wymienionych lekach.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Czy można stosowac lek bupropion z melatoniną?

Mężczyzna, 21 lat

Dzień dobry. Można stosować obydwa leki razem.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Bolalo mnie gardlo i mialam lekki katar. Po 2 dniach oblożony mam caly jezyk na bialo i mam czerwone krostki po bokach. I stracilam smak i wech. Jezyk boli jest piekacy. Zrobilam 3 testy na civid i negatywne co robic. Lekarz dal chlorochinaldin do ssania i mowi ze to wrici samo. Dlaczego nuc nie czuje ..i co moge jeszcze zazyc

Kobieta, 56 lat

Dzień dobry. Opisane przez Panią objawy oraz przepisany przez lekarza lek wskazują na silną infekcję grzybiczą jamy ustnej. Nie czuje Pani smaku ponieważ komórki odpowiadające za recepcję smaków nie są w stanie pełnić swojej funkcji ze względu na wspomnianą infekcję i silny stan zapalny. Tak jak powiedział lekarz, smak powinien wrócić jak zwalczy Pani infekcję. Oprócz Chlorchinaldinu polecam płukanie ust preparatem Glimbax oraz częste szczotkowanie języka i policzków (po każdym takim zabiegu szczoteczkę najlepiej wyparzyć).

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Witam. Czy można zażywać pyralginę i amotaks. Przy miesiączce tylko pyralgina pomaga mi na ból a antybiotyku nie mogę odstawić.

Dotyczy ulotki Amotaks

Kobieta, 34 lata

Dzień dobry. Można stosować obydwa leki jednocześnie.

 6

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Dzień dobry, czy czkawka godzinę po przyjęciu tabletki antykoncepcyjnej Vibin wpływa na jej skuteczność i wchłanianie?

Dotyczy ulotki Vibin

Kobieta, 24 lata

Dzień dobry. Żadne objawy ze strony przewodu pokarmowego (oprócz wymiotów do 30min po przyjęciu tabletki) nie mają istotnego wpływu na skuteczność i wchłanianie leków, w tym doustnej antykoncepcji hormonalnej.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Czy mogę zażywać metocard /rano,południe/ i wieczorem calperos .Przepisane przez jednego lekarza.

Dotyczy ulotki Metocard

Kobieta, 69 lat

Dzień dobry. Można stosować obydwa leki razem.

 1

Zobacz wszystkie odpowiedzi

Mam curke która ma Chrosty na czole

Kobieta, 16 lat

Dzień dobry. Proszę o doprecyzowanie pytania.

 0

Zobacz wszystkie odpowiedzi
Wczytywanie