Paraliż senny – objawy, przyczyny, leczenie

Czym jest paraliż senny?

Faza REM to jedna z faz snu, która pojawia się okresowo co 1,5 godziny i trwa od 5 do 30 minut. W trakcie tej fazy pojawiają się marzenia senne, a także następuje fizjologiczne porażenie mięśni ciała (poza tymi, które umożliwiają oddech i poruszanie gałkami ocznymi). Uniemożliwia to wykonywanie ruchów, które mogłyby potencjalnie zrobić krzywdę osobie śpiącej lub leżącej obok. 

Paraliż senny to patologiczny stan, gdy bezwład ciała występuje w nieodpowiednim momencie, na przykład przy nagłym wybudzaniu się ze snu w trakcie fazy REM, albo w przypadku zasypiania, gdy nie nastąpiła jeszcze zupełna utrata świadomości.

Jak wygląda paraliż senny?

W trakcie paraliżu sennego występuje częściowy lub całkowity bezwład ciała, wywołany porażeniem mięśni, lecz osoba w pełni zachowuje świadomość. Nie może jednak się poruszyć ani nic powiedzieć. Temu stanowi często towarzyszy irracjonalne poczucie strachu, paniki, zagrożenia i utraty kontroli nad rzeczywistością. Występuje również przyspieszone bicie serca i ucisk w klatce piersiowej, możliwe są również halucynacje (wzrokowe, słuchowe i dotykowe), wrażenie dudnienia lub dzwonienia w uszach, a nawet spadania. Paraliż senny mija samoistnie, a trwa od kilku sekund do kilkunastu minut. 

Jakie są przyczyny paraliżu sennego?

Przyczyny paraliżu sennego nie zostały jeszcze dokładnie poznane przez naukowców. Istnieje natomiast wiele hipotez, dlaczego ten “błąd fizjologiczny” występuje podczas zasypiania lub snu. Wśród potencjalnych czynników wywołujących paraliż senny można wyróżnić:
nieprzestrzeganie higieny snu, to znaczy zbyt późne zasypianie, zbyt krótki sen, zasypianie o nieregularnych godzinach,

• częste zmiany stref czasowych (liczne, dalekie podróże),
• silny, przewlekły stres,
• napięcie emocjonalne,
• uzależnienie od substancji psychoaktywnych,
• nadużywanie alkoholu i leków.

Paraliż senny może również towarzyszyć chorobie zwanej narkolepsją, która polega na nadmiernej senności w ciągu dnia.

Jak leczy się paraliż senny?

Paraliż senny nie jest uznawany za chorobę, nie dysponujemy również żadną metodą, którą można go leczyć. Istnieje jednak schemat zachowania, który pomaga przejść ten nieprzyjemny stan. Kluczowe jest panowanie nad swoim oddechem – należy wykonywać głębokie oraz kontrolowane wdechy i wydechy. Regularne, szybkie oddychanie minimalizuje ryzyko ataku paniki i strachu. Warto jest również skupić się na poruszeniu palcami u stóp i dłoni, co przywraca poczucie kontroli nad sytuacją. W ten sposób ciało daje znak mózgowi, że również się obudziło i skraca czas trwania paraliżu sennego. W miarę możliwości należy starać się nie panikować, lecz myśleć o czymś przyjemnym. 

Co zrobić, aby paraliż senny nie powracał?

Istnieje kilka prostych nawyków, które mogą zapobiegać nawrotom paraliżu sennego. Należy zadbać o wyeliminowanie czynników, które mogą go wywołać. Istotne jest zachowanie higieny snu – zasypianie o regularnych porach, odpowiednia długość snu, wietrzenie pokoju przed zgaszeniem światła, spanie w świeżej pościeli, a także relaks przed snem w postaci książki, łagodnych ćwiczeń fizycznych lub medytacji. 

W przypadku przewlekłego stresu, napięcia emocjonalnego czy uzależnień, niezbędna może się okazać wizyta u lekarza psychiatry, który w razie konieczności zaordynuje odpowiednie leki poprawiające jakość snu. 

Jeśli paraliż senny nawraca mimo zastosowanych porad, a jego doświadczenie wciąż jest traumatyczne, należy zgłosić się do lekarza neurologa, który na podstawie odpowiednich badań i wywiadu wykluczy lub potwierdzi obecność innych chorób, z którymi paraliż senny może być mylony (np. padaczka lub bezdech senny), i w ten sposób pokieruje dalszym leczeniem.