Osutka polekowa - przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest osutka polekowa i jakie są jej przyczyny?

Osutki polekowe to wspólna nazwa wszelkich patologicznych zmian skórnych wywołanych przyjmowaniem leków. Inaczej jest to skórny objaw alergii na przyjmowane leki i może pojawić się do trzech tygodni od rozpoczęcia ich stosowania. Osutka polekowa może przyjmować różnorodną formę. Najprostszy podział wyróżnia osutki:

• plamiste;
• grudkowe;
• plamisto-grudkowe;
• krostkowe,;
• liszajopodobne. 

Dodatkowo, u każdej osoby skórna alergia na ten sam lek może wyglądać zupełnie inaczej, a kilka substancji może wywoływać takie same objawy.

Objawy osutki polekowej

U każdej z osób uczulenie na leki może powodować różne symptomy, które występują także w innych chorobach skórnych. Dlatego w diagnozowaniu osutki polekowej bardzo ważną rolę pełni dokładny wywiad i wylistowanie wszystkich leków stosowanych w ciągu ostatnich kilku tygodni. 

Najczęściej w przebiegu osutki polekowej pojawiają się bąble pokrzywkowe, zmiany barwnikowe, pęcherze, zmiany martwicze lub zaburzenia wzrostu włosów i paznokci. Objawom skórnym może towarzyszyć uporczywy świąd, osłabienie czy gorączka. W skrajnych przypadkach może pojawić się zapalenie nerek, wątroby lub mięśnia sercowego.

Rodzaje osutki polekowej w zależności od objawów

Biorąc pod uwagę objawy kliniczne, wyróżnia się kilka rodzajów osutek polekowych.

• Rumień trwały - to pojedyncza zmiana skórna o wyraźnym, odgraniczonym brzegu i brunatno-czerwonym zabarwieniu. Pojawia się po barbituranach, sulfonamidach lub kwasie acetylosalicylowym. 
• Rumień wielopostaciowy - pęcherze, a nawet nadżerki na skórze oraz błonach śluzowych jamy ustnej czy narządów płciowych. Towarzyszą im często objawy ogólne, takie jak osłabienie, gorączka, ogólne rozbicie czy bóle kostno-stawowe. Powodują go sulfonamidy, barbiturany i penicylina. Do tego rodzaju należy zespół Stevensa-Johnsona.
• Rumień guzowaty - bolesne, czerwone lub sinobrunatne guzy zlokalizowane najczęściej na skórze podudzi z towarzyszącą gorączką i osłabieniem. Najczęściej spowodowany przyjmowaniem sulfonamidów i penicyliny.
• Zmiany krwotoczne - wyraźne, krwawe wylewy podskórne o brunatnym lub sinym kolorze. Mogą być wywołane przez sulfonamidy, tiazydy, penicylinę, allopurinol lub NLPZ.
• Toksyczna nekroliza naskórka - bardzo ciężka odmiana rumienia wielopostaciowego, która objawia się zmianami rumieniowymi i pęcherzami na skórze i błonach śluzowych. Charakterystyczne jest złuszczanie się naskórka ogromnymi płatami, może pojawić się również wysoka gorączka. Wywołują ją sulfonamidy, barbiturany, penicylina lub furosemid.
• Jodzica / bromica - pokrzywka, grudki lub krostki przypominające trądzik, które pojawiają się w wyniku stosowania preparatów z jodem lub z bromkami. Reakcje na jod mogą być gwałtowne i zagrażać życiu, np. w wyniku podania środka kontrastującego.

Osutka polekowa świetlna

To wielopostaciowe zmiany na skórze, na których pojawienie się mają wpływ dwa czynniki - leki stosowane doustnie lub zewnętrznie oraz promienie światła słonecznego. Osutka świetlna może przybrać postać reakcji fotoalergicznej (z udziałem układu immunologicznego) lub fototoksycznej (bez udziału tego układu). Do leków, które najczęściej wywołują skórne wykwity w kontakcie ze słońcem zaliczane są sulfonamidy, leki przeciwcukrzycowe, hydrochlorotiazyd, tetracykliny, niesteroidowe leki przeciwzapalne stosowane miejscowo oraz pochodne fenotiazyny.

Leczenie osutki polekowej

Leczenie osutki polekowej zależy od przyczyny jej pojawienia się. Konieczne jest zidentyfikowanie leku, który ją wywołał i jak najszybsze jego odstawienie oraz skontaktowanie się z lekarzem. Im wcześniej zmiany zostaną wykryte, tym szanse powodzenia leczenia są większe. Dotyczy to nie tylko leków zażywanych z przepisu lekarza, lecz także środków leczniczych i suplementów diety dostępnych bez recepty. 

Często samo odstawienie leku przynosi poprawę, mogą również zostać zastosowane leki antyhistaminowe i miejscowe preparaty łagodzące zmiany skórne i zmniejszające świąd. Osoby z ciężkimi przypadkami osutki polekowej mogą wymagać hospitalizacji. Wówczas podaje się dodatkowo antybiotyki o szerokim spektrum działania, leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (np. kortykosteroidy) oraz leki immunosupresyjne.

Dostępność wszelkich preparatów w aptekach w Twojej okolicy można z łatwością sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl.