Omdlenie - przyczyny, diagnostyka, leczenie

Co to jest omdlenie?

Omdlenie jest definiowane jako przejściowa utrata przytomności i napięcia mięśniowego, spowodowana zmniejszonym przepływem krwi przez mózg i związanym z tym niedotlenieniem narządu. Ma zazwyczaj łagodny charakter i ustępuje po maksymalnie po kilku minutach. Niebezpieczeństwo omdlenia wiąże się natomiast z urazem, który może nastąpić na skutek upadku podczas utraty przytomności.

Omdlenie - przyczyny występowania

Omdlenie może być spowodowane szeregiem różnych czynników. W zależności od przyczyny, wyróżniamy:

• omdlenia odruchowe;
• omdlenia związane z niedociśnieniem ortostatycznym;
• omdlenia kardiogenne.

Omdlenia odruchowe

Omdlenia odruchowe wiążą się z sytuacjami, w których nasze odruchy sercowo-naczyniowe, odpowiedzialne za kontrolę krążenia stają się chwilowo niedostosowane do czynnika wyzwalającego. Są najczęściej występującym rodzajem omdleń w każdej grupie wiekowej. Mogą być spowodowane silnym emocjonalnym dyskomfortem, związanym np. z widokiem krwi, strachem czy stresem. Ponadto sprzyja im długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej lub w zatłoczonym miejscu. Przyczyną omdleń odruchowych może być także wysiłek, długotrwały kaszel czy gra na instrumentach dętych.

Omdlenia związane z niedociśnieniem ortostatycznym

Kolejną grupą omdleń są te związane z niedociśnieniem ortostatycznym. Ich występowanie może być związane ze zmniejszoną objętością krwi krążącej, np. na skutek krwotoków. Niedociśnienie ortostatyczne może być także działaniem niepożądanym leków, w tym niektórych leków moczopędnych, nitrogliceryny czy sildenafilu, dostępnego również bez recepty. 

Dostępność poszukiwanych preparatów w najbliższych aptekach możesz z łatwością sprawdzić poprzez portal KtoMaLek.pl.

Omdlenia kardiogenne

Innym rodzajem przejściowej utraty przytomności są omdlenia kardiogenne. Związane są z zaburzeniami rytmu serca, nadciśnieniem płucnym, rozwarstwiającą się aortą lub zatorowością płucną.

Objawy zwiastujące omdlenie - czy da się przewidzieć, że ktoś zemdleje?

Często występowanie omdlenia jest poprzedzone objawami, które mogą zwiastować jego wystąpienie. Należą do nich:

• bóle i zawroty głowy;
• zaburzenia widzenia, tzw “mroczki przed oczami”;
• zaburzenia słuchu;
• ogólne osłabienie organizmu;
• nudności;
• nagłe pocenie się;
• blada skóra;
• szybkie bicie serca;
• bełkotliwa mowa.

Objawem, który świadczy o tym, że omdlenie już wystąpiło jest brak reakcji na wołanie i potrząsanie.

Omdlenie - diagnostyka

W przypadku wystąpienia omdlenia, warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym. Zbierze on szczegółowy wywiad, dzięki któremu pozna okoliczności, jakie towarzyszyły utracie przytomności oraz zapyta o ewentualne objawy towarzyszące. Pamiętajmy, aby poinformować lekarza o chorobach przewlekłych i wszystkich przyjmowanych lekach.

Do badań zlecanych w przypadku wystąpienia omdlenia należy:

• pomiar ciśnienia tętniczego;
• badanie EKG;
• badania laboratoryjne: morfologia, badanie stężenia elektrolitów i glukozy, oznaczenie enzymów martwicy mięśnia sercowego.

Ponadto w określonych sytuacjach lekarz rodzinny może skierować nas do odpowiedniego specjalisty, który zleci wykonanie dodatkowych badań: echokardiografii, tomografii komputerowej głowy, próby wysiłkowej, a nawet oceny dna oka. 

Występowanie omdleń może być oznaką poważnych chorób i wiąże się ze zwiększonym ryzykiem urazów mechanicznych, takich jak złamania czy wstrząśnienie mózgu, dlatego istotne jest ustalenie przyczyny utraty przytomności i odpowiednie postępowanie, które zapobiegnie jego ponownemu wystąpieniu.

Jak leczyć omdlenie?

Leczenie omdleń powinno rozpocząć się od ustalenia przyczyny ich występowania. Jeśli utratę przytomności wyzwalają pewne czynniki (np. widok krwi), należy w miarę możliwości ich unikać. Pacjent z tendencją do omdleń odruchowych, związanych z długotrwałym przebywaniem w pozycji stojącej w miejscach zatłoczonych, powinien unikać takich sytuacji lub zająć miejsce, które jest dobrze wentylowane i trzymać się na uboczu grupy. 

W przypadku omdleń o podłożu kardiogennym podstawą leczenia jest znalezienie konkretnej jednostki chorobowej, która za nie odpowiada i wdrożenie leczenia farmakologicznego.

Jeśli pacjent rozpozna objawy zwiastujące utratę przytomności, powinien zachować ostrożność, by w miarę możliwości uniknąć urazu. Warto wtedy usiąść lub położyć się, aby mózg został lepiej dotleniony.