Obturacyjny bezdech senny i wiążące się z nim zagrożenia

Czym jest obturacyjny bezdech senny?

Obturacyjny bezdech senny (w skrócie OBS) jest schorzeniem charakteryzującym się wielokrotnymi, powtarzającymi się w czasie snu bezdechami. Epizody wstrzymania oddechu pojawiają się u pacjentów pomimo prawidłowej pracy mięśni oddechowych. Jest to niekorzystne zjawisko, prowadzące do licznych zaburzeń zdrowotnych, dlatego ogromnie ważne jest rozpoznanie oraz leczenie tej choroby.

Bezdech senny - objawy

Najczęściej problem z bezdechem sennym zauważają członkowie rodziny chorego. Pacjenci z tym schorzeniem, często zgłaszają:

• problemy z koncentracją w ciągu dnia,
• poranne bóle głowy,
• zaburzenia nastroju (obniżony nastrój, rozdrażnienie),
• wzmożoną senność,
• pogorszenie funkcji poznawczych.

Dzieje się tak z powodu zatrzymania przepływu powietrza przez światło dróg oddechowych na wysokości gardła, co skutkuje przejściowym niedotlenieniem.

Objawy nocne pojawiające się u pacjentów z obturacyjnym bezdechem sennym to m.in.:

• głośne chrapanie z kilkusekundowymi przerwami,
• obecność bezdechów,
• duszności podczas snu,
• nasilona aktywność ruchowa podczas snu (częste zmiany pozycji),
• bóle w klatce piersiowej,
• trudności w ponownym zaśnięciu po przebudzeniu.

Ogromnie ważne jest postępowanie diagnostyczne w przypadku przerwania ciągłości snu, gdyż prowadzi to do zaburzeń nastroju. Problemy ze snem znacząco wpływają na życie codzienne chorego, mogą prowadzić do zaburzeń psychicznych, stanów lękowych oraz zaburzeń poznawczych.

Rozpoznanie bezdechu sennego

Warto pamiętać, że chwilowe przerwy w oddychaniu podczas snu zazwyczaj są fizjologiczne. Epizod bezdechu jest diagnozowany w momencie zatrzymania oddechu na co najmniej 10 sekund. W przypadku rozpoznania obturacyjnego bezdechu sennego, pod uwagę bierze się zarówno liczbę bezdechów w ciągu godziny snu pacjenta, jak i liczbę przebudzeń z tego powodu.

Bezdech senny rozpoznawany jest w dwóch przypadkach:

• wystąpienia powyżej 5 nieświadomych przebudzeń w nocy, spowodowanych tym schorzeniem i występowaniem objawów 
• wystąpienia powyżej 15 nieuświadomionych przebudzeń bez objawów choroby (permanentne zmęczenie, problemy z koncentracją).

Jakie badania wykonuje się w przypadku obturacyjnego bezdechu sennego?

Najbardziej czułym badaniem w diagnostyce obturacyjnego bezdechu sennego jest poligrafia, czyli monitorowanie poprzez zestaw czujników wielu aspektów obecnych podczas snu, m.in. tętna, chrapania, ruchów kończyn, wysycenie krwi tlenem, przepływ powietrza przez usta i nos. Jeszcze dokładniejszym badaniem jest polisomnografia, z dodatkowym odczytem EEG, jest jednak mało dostępna. Dlatego podczas diagnostyki obturacyjnego bezdechu sennego bierze się zazwyczaj pod uwagę objawy zgłaszane przez pacjenta oraz wynik badania poligrafii.

Przyczyny obturacyjnego bezdechu sennego

Bezdechy senne są najczęściej spowodowane zwężeniem lub zamknięciem światła dróg oddechowych na wysokości gardła. Wśród przyczyn obturacyjnego bezdechu sennego wyróżnia się także otyłość, spożywanie alkoholu, palenie papierosów oraz niektóre choroby (np. niedoczynność tarczycy) czy przyjmowanie leków obniżających napięcie mięśniowe.

Bezdech senny - domowe sposoby

Poprzez działania profilaktyczne, pacjenci są w stanie zapobiegać lub łagodzić objawy obturacyjnego bezdechu sennego. Wśród takich działań wyróżnia się:

• unikanie palenia papierosów oraz spożywania alkoholu w porach wieczornych;
• stosowanie regularnego, umiarkowanego wysiłku fizycznego;
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała;
• regularne wykonywanie badań kontrolnych;
• zachowanie regularnego rytmu dobowego;
• próbę przyjmowania pozycji spania na boku;
• korzystanie z ortopedycznej poduszki, ułatwiającej prawidłowe ustawienie głowy podczas snu i zapobiegającej chrapaniu;
• używanie sprayów do nosa (np. Desnoran, Snoreeze, Fytofontana ADENOL Spray do gardła przeciw chrapaniu, Nie Chrap, Puranox Aerozol do gardła przeciw chrapaniu), plastrów (Active Plast Plastry na chrapanie, Snoreeze Plastry na nos) lub kropelek nawilżających i zmiękczających błonę śluzową w celu zminimalizowania chrapania w nocy (Fytofontana Adenol krople przeciw chrapaniu).

Dostępność poszukiwanych preparatów w okolicznych aptekach sprawdzisz z łatwością poprzez portal KtoMaLek.pl.

Leczenie obturacyjnego bezdechu sennego

W przypadku rozpoznania OBS, stosuje się specjalny aparat składający się z maski zakładanej na nos - aparat CPAP, którego celem jest wytworzenie niewielkiego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych, co likwiduje bezdech poprzez zabezpieczenie drożności dróg oddechowych.

W niektórych przypadkach stosuje się specjalny aparat/nakładkę ortodontyczną na noc, mającą na celu minimalne wysunięcie żuchwy do przodu w celu udrożnienia dróg oddechowych i zapobiegania bezdechom.

U niektórych pacjentów zaleca się interwencję chirurgiczną. Dotyczy to chorych z nieprawidłościami w budowie anatomicznej elementów układu oddechowego, np. skrzywienia przegrody nosa.

Bibliografia:

1. Gałecki, P., Florkowski, A., Zboralski, K. i inni (2011). Psychiatryczne i psychologiczne powikłania zespołu obturacyjnego bezdechu sennego. Pneumonol. Alergol.Pol., 79, 1, s. 26-31.
2. Hasiec, A., Szumowski, Ł., Walczak, F. (2012). Obturacyjny bezdech - senny zabójca. Forum Medycyny Rodzinnej, 6, 3, s. 103-114.
3. Mejza, F. (aktualizacja: Wiercińska, M.) (2021). Obturacyjny bezdech senny - przyczyny, objawy, leczenie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/74636,obturacyjny-bezdech-senny. (Dostęp: październik 2022).