Niedobory odporności u dzieci

Czym jest niedobór odporności?

Niedobór odporności oznacza nieprawidłową funkcję lub całkowity brak jednego bądź kilku składowych systemu immunologicznego. Gdy wystąpi u dziecka niedobór odporności, jest ono bardziej narażone na zakażenia i infekcje oraz ciężki ich przebieg. Wraz z diagnozą niedoboru odporności pojawia się również zwiększone ryzyko wystąpienia nadwrażliwości oraz zachorowania na nowotwór w przyszłości.

Niedobory odporności u dzieci – znaki ostrzegawcze

Istnieje szereg objawów, których pojawienie się u dziecka może świadczyć o pierwotnym niedoborze odporności. Wśród nich wyróżnić można:

• minimum cztery zakażenia uszu w ciągu jednego roku;
• zakażenia zatok o ciężkim przebiegu (dwa lub więcej w ciągu roku);
• antybiotykoterapia trwająca 2 miesiące bądź dłużej i nieprzynosząca poprawy stanu zdrowia dziecka;
• minimum dwa zapalenia płuc w trakcie roku;
• zatrzymanie przyrostu masy ciała dziecka i zaburzenie jego rozwoju;
• nawracające ropnie skórne (głębokie) narządowe lub skórne;
• grzybica jamy ustnej – przewlekła, trwająca ponad rok;
• konieczność stosowania przez długi czas dożylnych antybiotyków w celu poprawy stanu zdrowia i zatrzymania rozwoju zakażenia;
• ciężkie zakażenia (dwa lub więcej), takie jak zapalenie mózgu, kości, skóry czy mięśni oraz posocznica (sepsa);
• dodatni wywiad rodzinny, wskazujący na występowanie pierwotnych niedoborów odporności u krewnych dziecka.

Jeśli u dziecka występują minimum dwa z wyżej wymienionych znaków ostrzegawczych – udaj się do lekarza.

Podział niedoborów odporności u dzieci

Wyróżnia się pierwotne oraz wtórne niedobory odporności. Pierwotne to takie, z którymi maluch się rodzi (wrodzone), a wtórne dotyczą niedoborów, które pojawiły się za życia dziecka.

Pierwotne niedobory odporności u dzieci

Pierwotne niedobory odporności są u dzieci wrodzone. Ich wystąpienie uwarunkowane jest genetycznie (jedno- lub wielogenowo). Z ich powodu cierpi mniej więcej jedno dziecko na 2-3 tysiące urodzeń. Zdecydowana większość pierwotnych niedoborów odporności ujawnia się u dzieci przed ukończeniem 2. roku życia, istnieją jednak wyjątki, takie jak CVID (pospolity zmienny niedobór odporności), który daje objawy dopiero w życiu dorosłym.

Na pierwotne niedobory odporności częściej cierpią chłopcy (około 70% przypadków), gdyż schorzenia powiązane są zazwyczaj z mutacją na chromosomie X.

Układ immunologiczny składa się z licznych struktur i komórek.Najczęstsze pierwotne niedobory odporności dotyczą niedoborów B-komórkowych, nieco mniejszy procent związany jest z niedoborami komórek T, a pozostałe grupy schorzeń dotyczą m.in. niedoborów komórek fagocytarnych czy komplementu.

Wtórne niedobory odporności u dzieci

Ten rodzaj niedoboru odporności pojawić się może w wyniku choroby lub działania zewnętrznych czynników u osoby wcześniej zdrowej. Wśród przyczyn wtórnych niedoborów odporności wyróżnia się m.in.:

• choroby metaboliczne;
• choroby zakaźne;
• rozległe urazy;
• zaburzenia biochemiczne w organizmie;
• niedobory pokarmowe;
• nowotwory;
• przyczyny jatrogenne (np. stosowanie niektórych leków).

Wtórne niedobory odporności występują częściej niż pierwotne, jednak w odróżnieniu od postaci wrodzonych istnieje szansa ich wyleczenia (bywają bowiem jedynie czasowymi dysfunkcjami).

Diagnostyka niedoborów odporności u dzieci

W celu wykrycia niedoborów odporności u dziecka, należy udać się z nim do lekarza – w pierwszej kolejności do lekarza rodzinnego, a  w razie potrzeby do immunologa. Specjalista przeprowadzi szczegółowy wywiad, przeprowadzi badania fizykalne oraz zleci podstawowe badania diagnostyczne,w  tym morfologię krwi i ilościowe oznaczenie poziomu immunoglobulin w klasach IgG, IgA oraz IgM.

W dalszym etapie lekarz przystępuje do bardziej zaawansowanej diagnostyki, dobierając badania układu odpornościowego pod specyfikę problemu konkretnego dziecka.

Prewencja niedoborów odporności u dzieci – czy jest możliwa?

Na wystąpienie pierwotnych niedoborów odporności nie mamy wpływu, gdyż jest ona uwarunkowana genetycznie. W wielu przypadkach można jednak zmniejszyć ryzyko wystąpienia u dziecka wtórnego niedoboru odporności. W tym celu należy przestrzegać kalendarza szczepień, dbać o dziecko podczas choroby oraz zapewnić odpowiedni czas rekonwalescencji po przebytych infekcjach.

W życiu codziennym warto zadbać o prawidłową dietę dziecka, bogatą w substancje odżywcze oraz zapewnić mu aktywność fizyczną i czas na odpoczynek w tym także spokojny, regularny sen. 

Na aptecznych półkach dostępnych jest wiele preparatów mających na celu wzmocnienie odporności dziecka (ENTitis sm.truskawkowy, Dicoflor Odporność, Moller's Tran Norweski owocowy), należy jednak pamiętać, aby stosować je wyłącznie okresowo i jako wsparcie do zdrowego trybu życia.

Dostępność wybranych preparatów w pobliskich aptekach sprawdzisz poprzez portal KtoMaLek.pl.