Miód manuka - jakie ma właściwości?

Miód pszczeli – źródło zdrowia

Miód pszczeli jest powszechnie uznawany za produkt, który korzystnie oddziałuje na nasz organizm i posiada szereg prozdrowotnych właściwości. Bywa nawet nazywany "naturalnym antybiotykiem", ponieważ zawiera związki o działaniu przeciwbakteryjnym. Udowodniono, że obecne w miodzie substancje antybiotyczne skutecznie walczą z różnymi szczepami bakterii tlenowych i beztlenowych oraz Gram-dodatnich i Gram-ujemnych. Ponadto miód jest cennym źródłem mono- i disacharydów, kwasów organicznych, minerałów i witamin, których stężenie uzależnione jest od rodzaju nektaru zebranego przez pszczoły. Zatem każda odmiana miodu może wykazywać inne właściwości. Liczne badania potwierdzają pozytywny wpływ miodu na pracę serca i naczyń krwionośnych, działanie immunomodulujące, czy nawet przeciwnowotworowe.

Miód manuka – skarb z odległej Nowej Zelandii

Nie tak dawno, bo zaledwie kilka lat temu, w polskich sklepach oraz aptekach pojawił się sprowadzany aż z Nowej Zelandii miód manuka. Powstaje on z pyłku i nektaru kwiatów krzewu manuka (łac. Leptospermum scoparium), nazywanego też drzewem herbacianym. Roślina ta spotykana jest na obu wyspach Nowej Zelandii oraz terenach południowo-wschodniej Australii. Manuka przeciętnie dorasta do 5 metrów, jednak niektóre okazy mogą osiągać rozmiary sporego drzewa. Jej kwiaty są niewielkie, barwy biało-różowej, a kształtem przypominają gwiazdę.

Miód manuka pod względem smaku i konsystencji znacząco odbiega od znanych nam w Polsce miodów. Jest gęsty, ma ciemnobursztynową barwę, a najbardziej wyróżnia go intensywny, kwiatowo-goryczkowy smak.

Metyloglioksal - co to takiego?

Miód manuka uważany jest za najzdrowszy miód na świecie. Co stanowi o jego wyjątkowości? Chodzi o wysoką zawartość metyloglioksalu, związku występującego w nektarze kwiatów manuka. Metyloglioksal występuje w miodach różnych odmian, także w naszych rodzimych miodach spadziowych, wrzosowych, czy wielokwiatowych. Jednak w miodzie manuka znajdziemy go więcej niż w jakimkolwiek innym miodzie z polskiej pasieki. Metyloglioksal jest substancją o silnych właściwościach przeciwdrobnoustrojowych i wraz z innymi związkami - flawonoidami, fenolokwasami, leptozyną - odpowiada za przeciwbakteryjne i bakteriostatyczne działanie miodu manuka.

Miody manuka często różnią się między sobą składem, co oznacza, że zawartość aktywnych substancji, w tym metyloglioksalu, ulega wahaniom. Dlatego miody te oznaczane są symbolem MGO, który określa koncentrację tej substancji w konkretnych partiach miodu. Występują miody z oznaczeniem  MGO 30+, 100+, 250+, 400+, 550+. Przykładowo oznaczenie MGO 250+ oznacza, że na kilogram tej partii miodu przypada co najmniej 250mg metyloglioksalu.

Skąd tak wysokie stężenie metyloglioksalu w miodzie manuka? Powstaje on jako produkt pośredni przemiany metabolicznej fosforanów trójwęglowych, a w miodzie występuje wraz z innym związkiem - dihydroksyacetonem. Gdy miód jest przechowywany w temperaturze 37°C, poziom metyloglioksalu sukcesywnie wzrasta przy jednoczesnym spadku stężenia dihydroksyacetonu. Dlatego w produkcji, aby zwiększyć zawartość MGO w miodzie, miody leżakują w beczkach i odpowiedniej temperaturze nawet dwa lata. Należy jednak zachować szczególną ostrożność, ponieważ przegrzanie miodu może doprowadzić do wzrostu innej substancji - 5-hydroksymetylofurfuralu (HMF) - która wykazuje działanie kancerogenne. Z tego względu należy wybierać miód wyłącznie ze sprawdzonych źródeł i dopuszczalnych wartościach MGO, nieprzekraczających 550+. Wyższe mogą wskazywać na to, że miód jest przegrzany i zawiera także niebezpieczny HMF. Warto również zwrócić uwagę na warunki przechowywania miodu.

Właściwości zdrowotne miodu manuka

Przeciwdrobnoustrojowe działanie MGO zawartego w miodzie manuka jest dosyć dobrze udokumentowane. Przeprowadzona badania, które potwierdziły, że miód manuka wykazuje silne oddziaływanie na wirusy grypy oraz ospy wietrznej, hamując namnażanie wirusów. Może więc posłużyć jako wsparcie w leczeniu schorzeń wywołanych przez te patogeny. 

Sprawdzono również działanie miodu na drobnoustroje chorobotwórcze występujące w jamie ustnej. Okazało się, że miód manuka hamuje wzrost niektórych ziarniaków i pałeczek, jednocześnie zapobiegając powstawaniu płytki nazębnej. Może być również pomocny w profilaktyce stanów zapalnych dziąseł i ozębnej.

Wrażliwe na działanie miodu manuka są także bakterie powodujące choroby układu oddechowego. Pod uwagę wzięto mukowiscydozę, przewlekła chorobę objawiającą się stanem zapalnym płuc i zwiększoną lepkością śluzu, który ulega zakażeniom bakteryjnym pałeczkami Burkholderia cepacia i Pseudomonas aeruginosa. Zdaniem badaczy miód manuka może być dodatkiem do antybiotykoterapii przy mukowiscydozie, podawany na drodze inhalacyjnej.

Działanie antybakteryjne miodu manuka sprawdzano również w kontekście chorób układu pokarmowego. Jego spożycie może pomóc zapobiegać biegunkom, zapaleniom jelita cienkiego i okrężnicy, a także stanom zapalnym żołądka i jelit wywoływanych wywołanych przez zakażenia bakteryjne. Część badaczy jest zdania, że miód manuka może być skutecznym orężem w walce z bakterią Helicobacter pylori.

Choć może wydawać się do nietypowe, miód manuka bywa wykorzystywany do leczenia chorób skóry i błon śluzowych. Często dodaje się go do żeli, past, czy plastrów. Daje korzystne rezultaty w terapii ran odleżynowych i pooperacyjnych, cukrzycowych owrzodzeń stóp oraz zapalenia mieszków włosowych.

Jak stosować miód manuka?

Powyższe wnioski z badań należy stosować jako sugestię, a sam miód manuka jako element profilaktyki lub wsparcie terapii farmakologicznej. Sprawdzi się przy różnych schorzeniach układu pokarmowego i oddechowego oraz chorobach układu immunologicznego.

Można go spożywać, jak każdy inny miód, np. rozpuszczając go w letniej i przegotowanej wodzie. Podgrzewanie go do wyższych temperatur sprawi, że straci swoje cenne właściwości. Z ilością miodu też nie można przesadzić, ponieważ jest on źródłem łatwo przyswajalnych węglowodanów. Ostrożność powinny zachować osoby zmagające się z insulinoopornością oraz diabetycy - zalecana jest konsultacja z diabetologiem.

Oprócz swojej czystej formy, miód manuka dodawany jest również do pastylek do ssania (Manukan z malinami, Manukan Cynamonowy), cukierków (cukierki z Miodem Manuka MGO 400+) i lizaków (Lizaki z Miodem Manuka MGO400+ i Propolisem BIO30). Bywa też składnikiem mydeł (GREEN PHARMACY Mydło w kostce Miód manuka i olejek z oliwek), kremów (DR.ORGANIC Dezodorant w kulce z miodem manuka), opatrunków (ACTIVON TUBE Miód MANUKA w tubce), maseczek (ZIAJA MIÓD MANUKA Maseczka do twarzy), czy past do zębów (Pasta do Zębów z Miodem Manuka 400+ i Propolisem BIO30 i Olejkiem Manuka).

Bibliografia

1. J. Jagiełło, E. Kołeczek, M. Horochowska, Z. Zdrojewicz, A. Głowaczewska, Bursztynowe źródło zdrowia – zastosowanie miodu we współczesnej medycynie, Borgis - Medycyna Rodzinna 1/2018, http://www.czytelniamedyczna.pl/6274,bursztynowe-rldo-zdrowia-zastosowanie-miodu-we-wsplczesnej-medycynie.html 
2. B. Kędzia, E. Hołderna-Kędzia, Aktywność antybiotyczna miodu manuka i jego działanie na drobnoustroje chorobotwórcze dla człowieka, Borgis - Postępy Fitoterapii 4/2015, http://www.czytelniamedyczna.pl/5416,aktywnosc-antybiotyczna-miodu-manuka-i-jego-dzialanie-na-drobnoustroje-chorobotw.html
3. B. Kędzia, E. Hołderna-Kędzia, Perspektywy wykorzystania miodu manuka w leczeniu chorób wewnętrznych, Borgis - Postępy Fitoterapii 1/2016, http://www.czytelniamedyczna.pl/5531,perspektywy-wykorzystania-miodu-manuka-w-leczeniu-chorlb-wewntrznych.html
4. D. Łuczycka, M. Olczyk, Ocena zawartości metyloglioksalu w miodzie manuka znajdującym się na rynku krajowym, Borgis - Postępy Fitoterapii 2/2018, http://www.czytelniamedyczna.pl/6429,ocena-zawartosci-metyloglioksalu-w-miodzie-manuka-znajdujacym-sie-na-rynku-krajo.html