Lubczyk - właściwości i zastosowania

Lubczyk ogrodowy – niezbędny do zupy

Lubczyk ogrodowy (łac. Levisticum officinale), nazywany też po prostu korzeniem, łakotnym zielem lub mleczeniem, jest byliną z rodziny selerowatych. Krzaki lubczyku mogą osiągnąć nawet 1,5 metra wysokości, co wyróżnia je na tle innych, znanych ziół. Ich łodygi są grube i puste w środku, na ich szczycie znajdują się liście zbliżone wyglądem do liści naci selera. Pod ziemią rozrasta się pokaźnych rozmiarów kłącze wraz z korzeniami.

Lubczyk pochodzi z południowo-zachodnich terenów Azji, prawdopodobnie z Iranu i Afganistanu. W Polsce uprawiany jest w ogrodach i traktowany jako aromatyczna przyprawa, przede wszystkim do zup. Ziele lubczyku charakteryzuje się bardzo intensywnym smakiem, w którym obecny jest smak umami. Wykorzystuje się go do produkcji mieszanek ziołowych, a także bulionów, zup błyskawicznych, kostek rosołowych i przypraw w płynie typu maggi.

Lubczyk ogrodowy i jego właściwości zdrowotne

Surowcem zielarskim wykorzystywanym w lecznictwie jest kłącze i korzeń lubczyku (łac. Levistici radix). Zbiera się go w drugim roku wegetacji, oczyszcza i kroi, a następnie suszy w temperaturze do maksymalnie 35 st. C.

Właściwości zdrowotne lubczyk zawdzięcza obecności olejku eterycznego, który bogaty jest w liczne substancje lotne, takie jak: związki terpenowe, ftalidowe i kumarynowe, kwasy organiczne (m.in. chlorogenowy, jabłkowy, kawowy), garbniki, gorycze, śluzy, fitosterole, polifenole, a także skrobia i witamina C oraz witaminy z grupy B.

W medycynie ludowej lubczyk stosowano jako środek o działaniu napotnym i wykrztuśnym, a także rozkurczowym, wiatropędnym i moczopędnym. Pomagał przy infekcjach górnych dróg oddechowych, a także dolegliwościach trawiennych i zaburzeniach żołądkowo-jelitowych. Uznawany był też za silny afrodyzjak, któremu przypisywano ogromną moc. Dodawano go do wywarów miłosnych, które miały sprzyjać rozwijającemu się uczuciu, a także pobudzać libido.

Również dzisiaj lubczyk stosuje się w celu złagodzenia dolegliwości trawiennych, takich jak bóle brzucha, niestrawność i wzdęcia, gdyż działa rozkurczowo i przeciwbólowo. Dodatkowo pobudza czynności wydzielnicze żołądka i usprawnia przepływ żółci, dzięki czemu korzystnie wpływa na perystaltykę jelit i reguluje pracę przewodu pokarmowego. Jego działanie spazmolityczne można również wykorzystać w celu złagodzenia bólów menstruacyjnych.

Działanie moczopędne lubczyku można wykorzystać jako wsparcie leczenia zapalenia dróg moczowych i kamicy nerkowej, a także schorzeniach objawiających się zmniejszeniem wydalania moczu.

Zawarte w lubczyku związki wykazują również działanie wykrztuśne i łagodzące, co można wykorzystać przy wystąpieniu kaszlu i stanu zapalnego gardła.

Obecność w lubczyku fitosteroli i antyoksydantów korzystnie wpływa na profil lipidowy poprzez obniżenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi, co zmniejsza ryzyko rozwoju miażdżycy i innych schorzeń układu sercowo-naczyniowego.

Przeciwwskazania do stosowania lubczyku

Lubczyk jest niezwykle przydatnym surowcem roślinnym, jednak występują pewne przeciwwskazania do jego stosowania. Ze względu na właściwości rozkurczowe kobiety w ciąży nie powinny spożywać lubczyku w nadmiernych ilościach. Dodatek kilku liści ziela do zupy nie powinien zaszkodzić, jednak preparaty na bazie wyciągów lubczyku są niewskazane. Z jego stosowaniem wstrzymać powinni się także pacjenci chorujący na nadciśnienie tętnicze i schorzenia nerek.

Jak stosować lubczyk?

Świeże ziele lubczyku świetnie sprawdza się jako przyprawa do zup i wywarów, a także jako dodatek do dań mięsnych. Doskonale podkreśla ich smak i sprawia, że są jeszcze bardziej smaczne. Wystarczy wrzucić na początku gotowania gałązkę lubczyku i wyciągnąć ją przed podaniem. Można też doprawiać dania rozdrobionym, suszonym lubczykiem.

Wśród preparatów aptecznych lubczyk znajduje się m.in. w środkach wspomagających pracę dróg moczowych i nerek (np. Fitolizyna Nefrocaps Forte, Liston, Nefrocal), a także herbatkach ziołowych wspomagających trawienie (np. Sylimarol Fix). Dostępny jest też korzeń lubczyka (Korzeń lubczyka Herbapol) , z którego można przygotować napar lub płukankę.