Lidokaina – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania, skutki uboczne

Mechanizm działania lidokainy

Lidokaina zaliczana jest do tzw. lokalnych anestetyków, czyli środków znieczulających miejscowo. Jej działanie polega na hamowaniu powstawania oraz przewodzenia impulsów nerwowych, wskutek blokowania kanałów sodowych i stabilizacji błony komórkowej neuronów. Uzyskany w ten sposób efekt wykorzystywany jest w celu zniesienia bólu, w sytuacjach niewymagających znieczulenia ogólnego.

Lidokaina należy także do grupy leków antyarytmicznych, dzięki zdolności oddziaływania na włókna Purkiniego i błonę mięśniową komór.

Rodzaje preparatów z lidokainą

Obecnie lidokainę znajdziemy zarówno w preparatach bez recepty, jak i w tych wydawanych jedynie z przepisu lekarza. Mogą one występować w formie:

• iniekcji – stosowanej dożylnie, nasiękowo, podpajęczynówkowo i zewnątrzoponowo;
• tabletek do ssania;
• żelu/kremu;
• aerozolu;
• plastrów.

W przypadku stosowania kremu zalecane jest użycie tzw. opatrunku okluzyjnego, który zwiększa przenikanie lidokainy w głąb skóry i poprawia efekt znieczulający, np. przed wykonaniem wkłucia lub zabiegami medycyny estetycznej.

Jakie jest zastosowanie lidokainy?

Działanie antyarytmiczne lidokainy wykorzystywane jest w przypadku zaburzeń rytmu pochodzenia komorowego, np. częstoskurczu komorowego, przedwczesnych skurczów komorowych, a także w przebiegu świeżego zawału serca. Preparat z lidokainą podawany jest wówczas dożylnie.

Właściwości miejscowo znieczulające lidokainy znajdują zastosowanie w:

• chirurgii, urologii, ginekologii i położnictwie, ortopedii, stomatologii;
• zabiegach diagnostycznych i terapeutycznych;
• objawowym leczeniu bólu neuropatycznego po zakażeniu półpaścem;
• łagodzeniu dolegliwości bólowych w chorobie hemoroidalnej;
• zmniejszeniu bólu w trakcie infekcji gardła (w skojarzeniu z substancjami o działaniu odkażającym);
• w znieczuleniu przed zabiegami medycyny estetycznej np. depilacji laserowej.

Obecnie na rynku zarejestrowany też jest preparat w postaci aerozolu, dedykowany mężczyznom zmagającym się z problemem przedwczesnego wytrysku.

Lidokaina w preparatach na ząbkowanie – czy na pewno jest bezpieczna?

Na rynku aptecznym funkcjonują preparaty zawierające w swoim składzie lidokainę, przeznaczone dla dzieci w okresie ząbkowania. Ich zadaniem jest znieczulenie dziąseł i przyniesienie ulgi maluchom. W ostatnich latach liczne doniesienia o działaniach niepożądanych lidokainy stosowanej u tak małych dzieci, skłoniły Agencję Żywności i Leków (FDA) do ogłoszenia nowego stanowiska. Wykazano, że lidokaina stosowana na błonę śluzową jamy ustnej może dodatkowo znieczulać gardło, co sprzyja zadławieniu. Ponadto, opisano przypadki methemoglobinemii oraz zaburzeń neurologicznych. 

Podsumowując, ryzyko związane ze stosowaniem żelu z lidokainą jest większe, niż ewentualne korzyści. Obecnie rekomenduje się inne preparaty, zawierające m.in. kwas hialuronowy, pantenol lub wyciąg z aloesu i rumianku. (Nurodent, Anaftin baby, Dentosept A Mini).

Wybrany preparat zarezerwujesz w najbliższej aptece za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Przeciwwskazania do stosowania lidokainy

Przeciwwskazaniem do stosowania lidokainy jest przede wszystkim nadwrażliwość na tę substancję. Pacjenci cierpiący z powodu zaburzeń sercowo-naczyniowych powinni pozostawać pod ścisłą kontrolą lekarza w okresie stosowania preparatów z lidokainą, niezależnie od drogi podania.

Skutki uboczne lidokainy

Profil bezpieczeństwa lidokainy jest ściśle zależny od prawidłowego dawkowania preparatu. W przypadku stosowania kremu, żelu lub plastrów, dominują odczyny miejscowe, takie jak rumień, świąd i pieczenie w miejscu aplikacji. Ogólnoustrojowe skutki uboczne występują rzadziej i wynikają zazwyczaj z nieprawidłowego dostosowania dawki.

Lidokaina w formie iniekcji może częściej powodować poważne działania niepożądane, związane z jej zwiększonym stężeniem w płynach ustrojowych. Zaliczamy do nich m.in. bradykardię, zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego, nudności i wymioty. Przed zastosowaniem lidokainy należy także zwrócić uwagę na przyjmowane leki, gdyż część z nich wchodzi z nią w istotne interakcje. Przykładem mogą być preparaty zawierające beta-adrenolityki lub cymetydynę, które podwyższają stężenie lidokainy w surowicy krwi.