Jak zbić gorączkę?

Czym jest gorączka i jakie są jej przyczyny?

Gorączka to nic innego, jak wzrost temperatury ciała powyżej 38°C. Jest formą walki naszego organizmu z drobnoustrojami, które go atakują - wirusami, bakteriami, alergenami, grzybami czy ciałami obcymi. Podwyższona temperatura ciała poprawia skuteczność mechanizmów obronnych, w tym produkcję przeciwciał. 

Pomiaru temperatury  możemy dokonać na kilka sposobów, używając do tego termometru lekarskiego. Należy jednak pamiętać, temperatura ciała uzależniona jest od wielu czynników. Z tego powodu nie można mówić o jednej, określonej dla wszystkich osób temperatury, a o pewnym zakresie:

• pod pachą - popularna, choć najmniej dokładna metoda. Prawidłowa temperatura u osoby dorosłej powinna wynosić 35,5 – 37,0 °C, u dzieci 35,6–37,2°C,
• w jamie ustnej - prawidłowa temperatura u dorosłych wynosi 33,2-38,2 °C,
• w odbytnicy - inaczej metoda rektalna, stosowana głównie u niemowląt. Daje najbardziej dokładne wyniki. Prawidłowa temperatura wynosi u dorosłych wynosi 34,4–37,8°C, u dzieci 36,6–38,0°C,
• w uchu - wykazuje podobną dokładność, co metoda rektalna. Prawidłowa temperatura u dorosłych wynosi 35,4–37,8°C, u dzieci 35,6–37,7°C.

Choć przeważnie gorączka jest jednym z objawów walki organizmu z infekcją, możliwe są także pozainfekcyjne przyczyny podwyższonej temperatury. U małych dzieci taki stan może wywołać proces wyżynania się zębów, który wiąże się także z rozdrażnieniem, płaczliwością i nadmiernym ślinieniem. Podwyższona temperatura może być również wynikiem zwyczajnego przegrzania organizmu, na przykład po dłuższym przebywaniu na słońcu. Kobiety w czasie owulacji oraz w okresie ciąży również mają podwyższoną temperaturę. Jej wzrost można zaobserwować także po intensywnym wysiłku fizycznym czy nawet po zjedzeniu posiłku. Czasem jednak gorączka może wskazywać na poważne dolegliwości zdrowotne, jak choroby autoimmunologiczne i nowotworowe.

Kiedy należy zbijać gorączkę?

Gorączka oscylująca wokół temperatury 38 °C jest dla naszego organizmu raczej korzystna i jeśli chory dobrze ją toleruje, nie zaleca się, by zbijać ją za wszelką cenę. Jednak temperatura powyżej 39°C mocno osłabia organizm. Może doprowadzić do odwodnienia w wyniku wzmożonego pocenia, wpływa także negatywnie na układ krążenia oraz mózg. Temperatura powyżej 41°C może doprowadzić do uszkodzenia białek w komórkach nerwowych.

Rekomenduje się, by temperaturę obniżać u dzieci, u których układ termoregulacyjny nie jest jeszcze dobrze rozwinięty, a także u kobiet w ciąży, osób cierpiących na niewydolność układu krążenia, chorujących na padaczkę. Zbicia wymaga również wysoka gorączka źle tolerowana przez chorego.

Jak zbijać gorączkę?

Najpopularniejszym sposobem na zbicie gorączki jest sięgnięcie po leki przeciwgorączkowe. W zwalczaniu jej objawów najlepszą skuteczność wykazują preparaty na bazie paracetamolu i ibuprofenu. Paracetamol (Apap, Paracetamol Hasco, Panadol, Codipar) działa przeciwgorączkowo i przeciwbólowo, wywołuje stosunkowo niewiele działań niepożądanych, jednak stosowany zbyt często może doprowadzić do uszkodzenia wątroby. Ibuprofen (Ibuprom, Ibupar, Ibum, Nurofen) należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, dzięki czemu nie tylko zwalcza gorączkę, ale również działa przeciwzapalnie. Może jednak wywołać szereg dolegliwości ze strony układu pokarmowego, jak bóle brzucha, wymioty czy biegunka. Zdarzają się także częste przypadki krwawienia z przewodu pokarmowego i powstawania wrzodów żołądka.

Z innych środków pomocnych w zbijaniu gorączki należy wspomnieć o kwasie acetylosalicylowym (Aspirin, Polopiryna S) oraz metamizolu (Pyralgina), jednak stosowane są one zdecydowanie rzadziej. Rodzaj leku i sposób jego stosowania powinien być dopasowany do wieku pacjenta oraz jego stanu zdrowia. Dorośli najchętniej sięgają po leki w formie tabletek, jednak u dzieci znacznie lepiej sprawdzają się syropy. U niemowląt najczęściej stosuje się czopki doodbytnicze. W kwestii dawkowania leków należy stosować się do zaleceń w ulotce, zaś wszelkie wątpliwości najlepiej skonsultować z farmaceutą lub lekarzem.

Domowe metody na gorączkę

Nim sięgniemy po leki przeciwgorączkowe, możemy spróbować kilku domowych sposobów. Ulgę przyniosą chłodne okłady, które schładzają przepływająca krew i przyczyniają się do obniżenia temperatury ciała. Wystarczy zwilżyć ręcznik pod chłodną wodą i położyć go w okolicy szyi, pachwin czy łydek. Skuteczna będzie także chłodna kąpiel w wodzie chłodniejszej o 1-2°C niż temperatura ciała. 

Wysoka ciepłota ciała sprawia, że organizm produkuje więcej potu, aby się schłodzić. Ważne jest zatem, by pamiętać o regularnym nawadnianiu, aby uniknąć odwodnienia. W czasie choroby powinniśmy wypijać około 3 litrów płynów na dobę. Jeżeli nie przepadamy za zwykłą wodą, możemy spróbować naparów z owoców i ziół o działaniu napotnym i przeciwgorączkowym. Poleca się napary z owoców czarnego bzu, malin i kwiatów lipy. Napoje możemy wzbogacić dodatkiem naturalnego miodu, który znany jest ze swojego działania przeciwzapalnego i przeciwgorączkowego. Pamiętajmy jednak, by dodawać go do ostudzonych płynów. W wyższych temperaturach traci on swoje właściwości zdrowotne.

Kiedy wybrać się do lekarza?

Jeżeli mimo stosowania metod domowych i farmakologicznych gorączka nie spada, sytuacja wymaga konsultacji lekarskiej. Trzeba pamiętać, że podwyższona temperatura ciała jest tylko objawem, a nie chorobą samą w sobie. Wizytę u lekarza rodzinnego należy odbyć niezwłocznie, jeśli mamy do czynienia z wysoką gorączką (powyżej 39°C), która nie ustępuje pomimo stosowania leków przeciwgorączkowych. Nasz niepokój powinny wzbudzić także takie objawy, jak: sztywność karku, drgawki, zaburzenia oddychania, splątanie i utrata świadomości. 

Szczególną sytuacją jest gorączka u noworodka. W przypadku dzieci poniżej 4. tygodnia życia należy bezwzględnie zgłosić się do lekarza, aby wykluczyć poważne infekcje bakteryjne