Jak diagnozować anemię?

Czym jest anemia?

Przyczyną anemii jest spadek ilości hemoglobiny oraz liczby krwinek czerwonych i hematokrytu poniżej wartości optymalnych. 

Norma hemoglobiny:

• kobiety: 12–16 g/dl 
• mężczyźni: 14–18 g/dl

Norma poziomu czerwonych krwinek:

• kobiety: 4,2–5,4 mln/mm³
• mężczyźni: 4,5–5,9 mln/mm³

Normy hematokrytu

• kobiety: 36-45%
• mężczyźni: 40-54%

Hemoglobina jest białkiem, które odpowiada ze przenoszenie tlenu w organizmie. Zbyt niski jej poziom prowadzi do niedotlenienia tkanek, co negatywnie odbija się na kondycji całego organizmu, w tym tak wrażliwych na niedobór tlenu narządów, jak serce czy mózg. O niedokrwistości mówimy wówczas, gdy wartości poziomu hemoglobiny u kobiet spadną poniżej 10-11 g/dl i 14 g/dl u mężczyzn. Istotny jest także spadek liczby czerwonych krwinek oraz hematokrytu, który określa ich objętość i udział we krwi względem pozostałych elementów, jak leukocyty i płytki krwi. 

Należy pamiętać, że każde laboratorium analityczne posiada swoje normy, które mogą się nieznacznie między sobą różnić. W celu analizy uzyskanych wyników należy kierować się wartościami referencyjnymi podanymi przez laboratorium.

Co powoduje anemię?

Choć anemię niemal instynktownie wiążemy z niedoborem żelaza w organizmie, jej przyczyn jest znacznie więcej. Dzieli się je na trzy grupy:

• anemia wywołana utratą krwi,
• anemia wywołana upośledzeniem wytwarzania erytrocytów,
• anemia wywołana skróconym czasem życia erytrocytów.

Niedokrwistość związana z utratą krwi może mieć charakter ostry (w wyniku urazu) lub przewlekły (krwawienia z przewodu pokarmowego, obfite miesiączki). Ważne jest zatem, by zlokalizować źródło utraty krwi i podjąć odpowiednie leczenie.

Zaburzenie produkcji erytrocytów wynika najczęściej z niedoborów substancji, które biorą udział w syntezie krwinek czerwonych. Dotyczy to zwłaszcza niedoborów żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12. Zbyt niski poziom żelaza może być związany z jego nadmierną utratą w wyniku przewlekłych krwawień, zwiększonym zapotrzebowaniem, a także upośledzonym wchłanianiem z przewodu pokarmowego i niedoborem w diecie. Niedobór kwasu foliowego i witaminy B12 związany jest głównie z dietą ubogą w te składniki oraz zmniejszone wchłanianie. Powodem zaburzonej produkcji erytrocytów mogą być takżechoroby przewlekłe. Ciągły stan zapalny toczący się w organizmie może przyczyniać się do zmniejszenia produkcji erytrocytów. Do tego typu zaburzeń zalicza się także niedokrwistość aplastyczną (zaburzenie działania komórek macierzystych w szpiku kostnym), syderoblastyczną i hemoglobinopatię.

Niedokrwistość może być również związana ze skróceniem czasu życia erytrocytów, co prowadzi do zmniejszenia ich stężenia we krwi. Nazywa się to niedokrwistością hemolityczną. Przyczyną mogą być defekty enzymatyczne, reakcja immunologiczna organizmu, nieprawidłowa budowa krwinek czy zaburzony proces syntezy prawidłowej hemoglobiny.

Anemia – objawy

Jak wspomniano wcześniej, w przypadku anemii dochodzi do niedotlenienia komórek ciała. Obniżony poziom hemoglobiny sprawia, że przenoszona jest zbyt mała ilość tlenu, co może objawiać się:

• silnym zmęczeniem i ogólnym osłabieniem, mimo snu i odpoczynku,
• bladością powłok skórnych (wewnętrzna strona powiek, dziąsła),
• przesuszeniem skóry,
• pogorszeniem koncentracji i zapamiętywania,
• bólem w klatce piersiowej, 
• nieregularnym lub szybkim biciem serca,
• zmniejszonym progiem męczliwości,
• zawrotami i bólami głowy.

Objawy te są jednak bardzo ogólne i można je przypisać zwykłemu przemęczeniu czy osłabieniu. Podobne symptomy towarzyszą także wielu chorobom różnych układów, trudno zatem jednoznacznie stwierdzić, że mamy do czynienia z niedokrwistością. Przy nieleczonej anemii objawy coraz bardziej się nasilają, powodując realne zagrożenie dla naszego zdrowia.  

Jak diagnozować anemię?

Najprostszym sposobem na wykrycie problemów związanych z niedokrwistością jest wykonanie morfologii krwi obwodowej. Dostarcza ona informacji na temat liczby czerwonych krwinek, poziomu hemoglobiny i hematokrytu, a także pozostałych elementów morfotycznych krwi. Normy tych trzech najważniejszych wskaźników podano w pierwszym akapicie artykułu. Morfologię krwi można wykonać we własnym zakresie lub na podstawie skierowania od lekarza rodzinnego. Drugie rozwiązanie jest bardziej korzystne, gdyż badanie mieści się w koszyku świadczeń gwarantowanych i jest bezpłatne. 
W przypadku wątpliwości, lekarz może zlecić dokładniejsze badania analizy krwi, by określić przyczynę niedokrwistości. Przy podejrzeniu anemii aplastycznej lekarz może zlecić wykonanie biopsji szpiku.

Anemia w ciąży

Kobiety w ciąży morfologię krwi powinny wykonywać co miesiąc. W tym czasie istnieje spore ryzyko anemii, nietrudno bowiem o niedobory żelaza. Według niektórych szacunków niedokrwistość może dotyczyć nawet 40% przyszłych mam. Główną przyczyną anemii w ciąży jest niedobór żelaza, wynikający niedostatecznego wchłaniania tego pierwiastka, ale także niedoborów w diecie takich składników, jak witamina C, która wspomaga wchłanianie żelaza, oraz kwasu foliowego i witaminy B12, które biorą udział w procesie krwiotwórczym. Trzeba pamiętać, że żelazo potrzebne jest do funkcjonowania organizmu matki, jak i rozwijającego się płodu.

Sposoby leczenia anemii

W łagodnych przypadkach anemii zwykle wystarczy zmiana codziennych nawyków żywieniowych. Wzbogacenie diety o produkty bogate w żelazo, kwas foliowy i witaminę B12 powinno w krótkim czasie unormować wyniki krwi. Jeżeli mamy kłopoty z ustaleniem zbilansowanego jadłospisu, możemy sięgnąć po preparaty bogate w te witaminy, jak Ascofer, Biofer, Chellaflex Żelazo, Molekin B12, Vitaminum B12 Forte, Folik, ActiFolin czy FolActivin. Jeżeli interesuje nas skład tych produktów, możemy je z łatwością sprawdzić w serwsie serwisie KtoMaLek.pl, który jednocześnie umożliwia ich zarezerwowanie w pobliskiej aptece.

Przy większych niedoborach wynikających z istniejących chorób, konieczne jest wyeliminowanie czynnika, który prowadzi do niedokrwistości. Leczenie anemii, która wynika nie ma związku z niedoborami w diecie, powinno przebiegać pod kontrolą lekarza.